علی حاجی نژاد

امروزه یکی از مهمترین چالش های پیش روی تحقق توسعه پایدار در سطح جهانی، منطقه ای و محلی برداشت بی-رویه و بهره برداری نامطلوب از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی می باشد؛ مسئله ای که ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی زندگی روستاییان را با تهدید مواجه کرده است. هدف تحقیق حاضر پاسخگویی به این سوال است که راهکارهای مطلوب در راستای حفاظت و کنترل پایدار منابع آب در نواحی روستایی دشت جیرفت کدام است؟ تحقیق حاضر دارای ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری داده ها از روش بررسی آمار سازمانی، و ابزار پرسشنامه ساخت یافته استفاده شده است. تحلیل داده ها با استفاده از توابع خطی در محیط نرم افزار متلب و تکنیک ریاضی MOORA انجام شد. نتایج بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در محیط متلب نشان داد این تغییرات از شیب نسبتا شدیدی تبعیت می کند، مجموع افت سطح آب های زیرزمینی دشت جیرفت طی 26 سال اخیر؛ 14.2 متر می باشد که بطور متوسط سالانه 0.5461 متر افت را نشان می دهد. لذاطی 26 سال اخیر برداشت آب بیش از حد متعادل صورت گرفته است به طوری که روند تغییرات آب زیرزمینی دشت جیرفت کاهشی می باشد. نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی شرایط آینده، نیز نشان داد از آنجایی که در سال 1392 افت سالیانه سطح آب زیرزمینی معادل 1.37 متر می باشد عمق دسترسی به آب در افق سال 1400، 566 متر می باشد. نتایج مدل MOORA نیز نشان داد "رواج الگوی کشت مطلوب و مبتنی بر کم آبی، کیفیت ساختار و فضای فیزیکی مزارع، و تغییر الگوی نگرشی، رفتاری و عملکردی بهره برداران" بهترین راهکارهای تعادل بخشی به برداشت آب زیرزمینی در دشت جیرفت هستند.