جهانشاه چرختاب مقدم

یکی از راهبردهای دستیابی به اقتصاد دانش بنیان و خلق ثروت، انتقال فناوری های پیشرفته است. اکنون دولت ها و شرکت های دانش بنیان، بسته به قابلیت و نیاز خود، فناوری های پیشرفته را در سطوح گوناگون آمادگی فناوری انتقال می دهند. در این پژوهش، پژوهشگر در جست وجوی شناسایی و رتبه بندی عوامل فردی و سازمانی تأثیرگذار بر انتقال فناوری های پیشرفته در سطوح گوناگون آمادگی فناوری است. بدین منظور روش پژوهش کیفی- کمی به کار گرفته شده است. در بخش کیفی، با 10 نفر از خبرگان نظری مصاحبه شد و در بخش کمی، نظرهای 100 نفر از خبرگان عملی از طریق پرسشنامه گردآوری و تحلیل شده است. روش تحلیل در بخش کیفی، کدگذاری، و در بخش کمی تحلیل عاملی، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون فریدمن است. یافته های پژوهش نشان می دهد تأثیر عوامل فردی بر انتقال فناوری بیشتر از عوامل سازمانی است و نیز با افزایش سطوح آمادگی فناوری (از نظر اولیه تا تجاری سازی) تأثیر عوامل فردی و سازمانی بر موفقیت انتقال فناوری افزایش می یابد. درنظرگرفتن عوامل فردی و سازمانی تأثیرگذار بر انتقال فناوری های پیشرفته در سطوح گوناگون آمادگی فناوری توسط دولت ها و شرکت های دانش بنیان، احتمال موفقیت ایشان را در انتقال فناوری های پیشرفته افزایش و مخاطرات آن را کاهش می دهد.

هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تبیین عوامل تأثیرگذار بر توسعه منابع انسانی و در نهایت ارائه الگویی در پژوهشگاه صنعت نفت با استفاده از تکنیک دیمتل فازی است. بدین منظور، با استفاده از نظر 13 متخصص و مرور پیشینة نظری ابتدا 24 عامل موثر بر توسعه منابع انسانی در پژوهشگاه صنعت نفت شناسایی شدند؛ سپس از بین این عوامل، هفت عامل که تکرار بیشتری داشتند، انتخاب شدند. این پژوهش به لحاظ شیوه انجام کمّی؛ از نظر جهت گیری، کاربردی و از حیث استراتژی، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر خبرگان مرتبط با موضوع در پژوهشگاه صنعت نفت بوده و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود. روایی پرسش نامه به صورت محتوایی به وسیله خبرگان سازمان و استادان دانشگاهی تأیید شده و برای تعیین پایایی ابزار از شیوه ثبات و ضریب همبستگی درونی استفاده شد که مقدار آن 87/0 است و نشان دهنده پایایی خوبی می باشد. نتایج پژوهش نشان داد، از بین عوامل مؤثر شناسایی شده در مدل توسعه منابع انسانی؛ آموزش و ساختار سازمانی جزء موانع و مشکلات موجود در مسیر توسعه منابع انسانی قرار دارند. عوامل سبک رهبری، فرهنگ سازمانی، راهبرد و مدیریت دانش به عنوان راه حل مؤثر رفع مشکلات و موانع توسعه منابع انسانی می باشند. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که متغیر فناوری یک متغیر مستقل در مسیر توسعه منابع انسانی پژوهشگاه صنعت نفت می باشد.

یکی از راهکارهایی که امروزه برای استفاده از مهمترین دارایی های سازمان در حوزه مدیریت منابع انسانی ارائه شده است، مدیریت استعدادهاست. از این رو، بررسی تأثیر مؤلفه های مدیریت استعداد بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دانشی در پژوهش حاضر هدف قرار گرفت. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، از نوع پیمایشی است و از منظر روش شناختی در دسته پژوهش های کمی و اثبات گرایی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش را کارکنان دانشی پژوهشگاه صنعت نفت با حدود 700 نفر تشکیل داد. حجم نمونه 202 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه مدیریت استعداد محقق ساخته، رضایت شغلی «مینه سوتا» و تعهد سازمانی «آلن و مایر» در مقیاس پنج درجه ای لیکرت بود. روایی هر سه پرسشنامه از نظر صوری و محتوایی مورد بررسی قرار گرفت و پایایی آنها نیز با اجرای آزمایشی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه های مدیریت استعداد بر رضایت شغلی (به جز مؤلفه جذب استعدادها) و تعهد سازمانی کارکنان (به جز مؤلفه ارزیابی استعدادها) تأثیر مثبت و معناداری دارد.

موضوع اصلی پژوهش حاضر مطالعه ملاحظات صنعت و فناوری در فرایند انتقال فناوری های پیشرفته توأم با درنظرگرفتن سطوح آمادگی فناوری است. به اهمیت این موضوع از این منظر تأکید می شود که سطوح گوناگون آمادگی فناوری، ملاحظات ویژه ای دارد و درنظرگرفتن آن از مخاطرات انتقال فناوری های پیشرفته می کاهد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی ملاحظات صنعت و فناوری در انتقال فناوری های پیشرفته در سطوح گوناگون آمادگی فناوری است. این پژوهش از نوع کاربردی است و داده های آن به شیوه آمیخته گردآوری شد. یافته های پژوهش نشان می دهد 32 جزء در قالب هفت بُعد به عنوان ملاحظات صنعت و فناوری بر انتقال فناوری های پیشرفته تأثیرگذار است. تأثیر این عوامل در سطوح گوناگون آمادگی فناوری، متفاوت است. به گونه ای که با پیش رفتن به سوی سطوح آمادگی بالاتر (از 1 تا 9)، تأثیر ملاحظات صنعت از تأثیر ملاحظات فناوری بیشتر می شود. براساس نتایج پژوهش، درنظرگرفتن ملاحظات صنعت و فناوری و میزان تأثیر آن در سطوح گوناگون آمادگی فناوری، به شرکت هایی توصیه می شود که در حوزه انتقال فناوری های پیشرفته فعالیت می کنند.