فضل الله اسماعیلی

امروزه موضوع نابرابری و عدم تعادلهای فضایی میان سکونتگاه های شهری و روستایی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه ریزان منطقه ای می باشد. وجود دوگانگی اقتصادی، قطب های رشد و پراکندگی نقاط روستایی از آثار این پدیده است. از این رو به منظور دستیابی به توسعه ی متوازن و یکپارچه در فضای منطقه ای، ایجاد سلسله مراتب متعادل و نظام یافته ی سکونتگاه ها از نیازهای اساسی به شمار می آید که در این میان توجه به شهرهای کوچک یکی از راهکارهای تعادل بخشی به این وضعیت می باشد. این مطالعه با هدف شناخت وضعیت الگوی استقرار سکونتگاه ها، نحوه ی تمرکز و روند توزیع جمعیت در فضای منطقه ای شهرستان کلاله صورت گرفته است. در این راستا به عنوان نمونه 11 روستا در نظر گرفته شده و ابتدا از مدل های آنتروپی جهت سنجش میزان تمرکز جمعیت در شبکه ی سکونتگاه ها استفاده شده است یافته های به دست آمده از ضریب آنتروپی نشان دهنده عدم تعادل جمعیت در منطقه شهری کلاله با ضریب (0/572) می باشد. در واقع در منطقه شهری کلاله عدم تعادل فضایی حاکم است.

گردشگری خوراک گونه ای از گردشگری است که مواد غذایی را یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای سفر به شمار می آورد. استان گیلان در این زمینه قابلیت های منحصربه فرد و فراوانی دارد و می تواند با بسیاری از کشورهای مطرح در این صنعت رقابت کند؛ اما متأسفانه این مهم تا به امروز کمتر در استان گیلان مورد توجه قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر شناسایی اثر گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی در شهرهای شرق استان گیلان است. شهرهای شرقی استان گیلان جغرافیای تغذیه مخصوص به خود را دارند. تنوع گسترده با منشأ گیاهی و نقش رنگ های مختلف غذا در بازارهای محلی ازجمله برجسته ترین ویژگی های عناصر فضایی در سفره غذایی شرق گیلان است. روش تحقیق مبنی بر دو بخش کیفی و کمّی است که در بخش کیفی از طریق مصاحبه با خبرگان و در بخش کمّی با استفاده از پرسشنامه تحلیل یافته ها انجام شد. به منظور بررسی روابط بین متغیرها از روش معادلات ساختاری استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار LISREL، SPSS صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی اثر مستقیمی دارد. در بین متغیرهای وابسته بیشترین تأثیرگذاری بر فرصت های کارآفرینی در حوزه اقامتی، پذیرایی است (P≤ 0/05). خلق فرصت کارآفرینی در حوزه سیاحتی، فرهنگی با ضریب بتا 72/0 در رتبه دوم و ایجاد مراکز تجاری، اداری با ضریب مستقیم 162/0 در مقام سوم قرار دارند؛ بنابراین نتیجه گیری براساس نتایج رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر تأثیرپذیری گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی به ترتیب از چهار مؤلفه اقامتی، پذیرایی-سیاحتی، فرهنگی-تجاری، اداری و حمل ونقل عمومی بوده است. با توجه به بیشترین تأثیر گردشگری خوراک بر ایجاد کارآفرینی در حوزه اقامتی، پذیرایی، لزوم سرمایه گذاری بیشتر در این حوزه پیشنهاد می شود.

هدف کلی از انجام این تحقیق، تحلیل عوامل مؤثر بر رضایت مندی روستائیان از اجرای طرح های هادی در مناطق مرزی استان گلستان با تأکید بر دهستان اترک از توابع شهرستان گنبد کاووس می باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری این پژوهش کلیه سرپرستان خانوارهای ساکن در دهستان اترک از توابع شهرستان گنبدکاووس (به تعداد 3189 خانوار) میباشند که با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر به عنوان نمونه، به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و مورد سنجش قرار گرفتند. روایی ظاهری پرسشنامه توسط کارشناسان ذی ربط تأیید و پایایی آن با انجام پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (84/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش با استفاده از بسته نرم-افزاری (SPSS) و آزمون های تحلیل عاملی و تحلیل همبستگی انجام گرفته است. به منظور سنجش عوامل مؤثر بر رضایت-مندی روستائیان از اجرای طرح هادی، با استفاده از مدل تحلیل عاملی، 23 متغیر در قالب چهار مؤلفه ( کالبدی- زیرساختی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی نشان می دهد که بُعد کالبدی- زیرساختی (با واریانس 94/20 درصد از مقدار ویژه) به عنوان مهم ترین عامل و بُعد اقتصادی (با واریانس 84/18 درصد از مقدار ویژه)، زیست محیطی (با واریانس 80/16 درصد از مقدار ویژه) و اجتماعی (با واریانس 53/14 درصد از مقدار ویژه)؛ در مجموع 11/71 درصد از واریانس کل، میزان رضایت مندی روستائیان را از اجرای طرح هادی در ابعاد مختلف را نشان می دهد. همچنین نتایج حاصل از چرخش عامل ها به روش واریماکس نشان می دهد که از 27 متغیر وارد شده در تحلیل عاملی اکتشافی، تنها 23 متغیر که دارای بار عاملی بالای نیم درصد بوده اند باقی مانده اند

 هدف این پژوهش بررسی نقش مولفه های کالبدی – محیطی بر پایداری اجتماعی در محله بان برز شهر ایلام است این شهر اخیراً از رشد جمعیتی و کالبدی چشمگیری برخوردار بوده است، از جمله نتایج این رشد شتابان ناهمگون شکل گیری مناطق اسکان غیر رسمی در این شهر است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی به کمک پرسش نامه انجام یافته است. متغیر مستقل را شاخص های کالبدی- محیطی و متغیر وابسته این پژوهش شاخص های پایداری اجتماعی است. جامعه آماری پژوهش را ساکنین محله بان برز شهر ایلام تشکیل می دهند و روش نمونه گیری به صورت تصادفی بوده که بر اساس فرمول کوکران تعداد نمونه 384 نفر تعیین شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون و آنوا استفاده شده است. متغیرهای فرم فضا، نفوذپذیری، فضای سبز در مجموع 8/78 درصد از تغییرات را در پایداری اجتماعی پیش بینی، می نمایند. بالاترین ارتباط معناداری مربوط به فرم و فضا (01/0> P، 0542/0 r=) و پایین ترین ضریب همبستگی مربوط به مولفه محصوریت (01/0> P، 0438/0r=) است. تأثیر متغیرهای کالبدی – محیطی نشان داد که تمام متغیرهای شش گانه (فرم فضا، نفوذپذیری، کف سازی و مبلمان شهری، فضای سبز، محصوریت، رنگ آمیزی و ظاهر ابنیه) تأثیر مستقیم بر پایداری اجتماعی در محدوده مورد مطالعه دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که در حالت کلی بین مؤلفه های مولفه های کالبدی – محیطی با پایداری اجتماعی رابطه مستقیم و پیوستگی معنادار آماری وجود دارد.