وحید رودگر صفاری

 یک گام اساسی برای مدیریت و برنامه ریزی توسعه شهری بررسی و شبیه سازی توسعه فیزیکی شهر می باشد. در دنیای امروز، از فناوری های سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای مدیریت شهری استفاده های فراوانی می شود. این دو فن، ابزار موثری را برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات زمانی- مکانی فراهم می سازد. در همین راستا، پژوهش حاضر با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه لندست، روند توسعه کالبدی منطقه 15 شهر تهران از سال 1985 تا سال 2015 مورد ارزیابی و مقایسه قرار داده است. تصاویر استفاده شده در این تحقیق، تصاویر TM 1985، ETM+  2002 وOLI 2015 از ماهواره لندست می باشند. نتایج بیانگر این است که، منطقه مورد مطالعه در فاصله زمانی 1985 تا 2015 با حدود 10.75 درصد رشد شهری مواجه بوده است و تغییر کاربری در این بازه زمانی در افزایش دو کلاس اراضی مسکونی و کاربری های تجاری و کاهش دوکاربری صنعتی و اراضی بایر بوده است. با توجه به نتایج حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای، منطقه 15 گسترش فضایی- کالبدی قابل توجهی داشته است.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توان اکولوژیک استان تهران در راستای توسعه اکوتوریسم با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام شده است. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی – کتابخانه ای و مشاهده میدانی و تحلیل داده های فضایی است. ابتدا منطقه مورد مطالعه انتخاب شد و بر اساس مطالعات جهانی، شاخص های متناسب با شرایط محلی و بومی منطقه نیز انتخاب گردید. در این نوشتار، هشت معیار (ارتفاع، پوشش گیاهی، بافت خاک، جهت شیب، زمین شناسی، شیب، عمق خاک، کاربری اراضی) جهت پهنه بندی اراضی مستعد توسعه اکوتوریسم در استان تهران مورد استفاده قرارگرفته است. همچنین جهت ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه از نظر توسعه اکوتوریسم از تلفیق روش AHP و منطق فازی در GIS استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که در روش فرآیند سلسله مراتبی (AHP) حدود 27.41 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه که معادل 164274.43 هکتار می باشد در کلاس خیلی مناسب و مناسب قرار دارد. این مقدار برای کلاس با قابلیت، خیلی نامناسب و نامناسب برابر 56.92 درصد معادل 762401.8 هکتار از مساحت منطقه می باشد. حدود 15.63درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه که معادل 206317.46 هکتار می باشد در کلاس با قابلیت متوسط قرار دارد. در حالی که نتایج حاصل از منطق فازی نشان می دهد حدود 42.32 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه که معادل 610669.46 هکتار می باشد در کلاس خیلی مناسب و مناسب قرار دارد. این مقدار برای کلاس با قابلیت خیلی نامناسب و نامناسب برابر 44.57 درصد معادل 590249.16 هکتار از مساحت منطقه می باشد. حدود 13.11 درصد از مساحت منطقه مورد مطالعه که معادل 167091.37 هکتار می باشد در کلاس با قابلیت متوسط قرار دارد.