ابراهیم نزهت

از آنجا که در فقه امامیه و قانون مدنی، حیازت مباحات از اسباب تملک شمرده شده است، در این مقاله گزارش اجمالی از اسباب تملک و انواع اسباب حصول مالکیت، و مباحثی چون وحدت یا تعدد سببیت احیاء و حیازت، تعریف واژگان حیازت و احیاء و ادله قائلین به سببیت حیازت در تملک زمین و نقد آن، و اذن دولت در حیازت و آمایش اراضی موات در نگاه قائلین به حیازت اراضی موات، مباحات و مشترکات و اهم اقسام آن، مورد بحث قرار گرفته اند. بخش سببیت، حد مالکیت، مبنا و ملاک ایجاد تملک در پرتو «حیازت» دغدغه اصلی این نوشتار است.

در این عنوان چالش ها ‘ موانع و یا مشکلاتی هستند ‘ که از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی 1357 به نحوی بالفعل یا بالقوه در مسیر پیشرفت اهداف و آرامانهای انقلاب قرار گرفتند ‘ برخی از آنها داخلی و برخی خارجی بودند . البته این چالشها ‘ فکری فرهنگی ‘ تبلیغاتی ‘ سیاسی‘ اقتصادی و نظامی و در نهایت نظری و عملی نیز هستند . در این مقاله ابتدا مبانی نظری مسأله مورد بحث قرار گرفته و به دنبال آن چالش ها ی نظری و عملی و نیز عمده تری دستاوردهای انقلاب اسلامی مطرح شده است .

انقلاب اسلامی ایران که در نخستین گام با تغییر رهبری و مدیریت کشور تحقق یافت ‘ حکومت اسلامی را به عنوان بهترین جایگزین ‘ مطرح نمود ‘ و الگوی اسلامی آن را بر مبنای سیره پیامبر (ص)و امام علی (ع) قرارداد .برجستگی انقلاب اسلامی ایران این بود که در عصر سکولاریسم ‘ در چارچوب تعلیمات دین ‘ لحظه به لحظه ادامه یافت و ((انقلاب به نام خدا )) نام گرفت . این نوشتار ‘ پیش زمینه های فکری انقلاب اسلامی را برخاسته از اندیشه سیاسی اسلام میداند که دستمایه شورانگیز و الهی این حرکت قرار گرفت ‘ و این رمز صبغه ((اسلامی)) انقلاب بود و چنین نبود که بعدأ اسلامی شد و یا پدیده ای وارداتی بود . زمینه های تاریخی و تجربی تاریخ معاصر ایران یکی از تجربه های سودمند در ذهنیت رهبری فقید انقلاب و خاطره مردم آگاه ایران شد ‘ تا مشی سیاسی حفظ سلطنت و اصلاح رفرمیستی آنرا واهی بداند و عزم را بر ریشه کن کردن ظلم و فساد ‘ جزم نماید . سرانجام این نوشتار ‘ به حضور سرنوشت ساز و گسترده مردم ‘ رهبری قاطع امام ‘ و انگیزش اسلام ناب ‘ اشاره دارد .

متن حاضر نگرشی مجدد در زمینه نگرش و عمل مردی بزرگ در عرصه مدیرت است که جهان امروز بیش از هر زمان به او نیازمند است. طراوت و تازگی عملکرد او هماند قرآن ، همچنان فراتر از زمان و مکان برای همه آزاد اندیشان و بخصوص پیروانش دلنشین خواهد بود. این مقاله برخی از اولویت ها و حساسیت های رهبر فرزانه ای را توضیح می دهد که پس از یک ربع قرن مظلومیت رسماً حاکم شد، اما در جامعه ای که گرفتار همان بلیه ای بود که پیامبر (ص) در آغاز کارش با آن روبرو گردید. توحید، آزادی،بندگی خدا،عدالت،حق، مساوات،حهاد،ایثار،و کرامت انسان و... دیگر ارزش و رنگ عصر پیامبر (ص) را نداشت. چهره ارزشی جامعه رنگ باته، و دنیا گرایی وجه غالب در زندگی مردم گشته بود. علی(ع) به شرطی حکومت را بدست گرفت که بر اساس قرآن و سیره پیامبر، لسفه حکومت را که اجرای عدالت است تحقق بخشد وگرنه حکومتی که ابزار تحقق حق و عدل نشود، ارزش آن از دیدگاه او کمتر از کفش کهنه خواهد بود. امام حساسیت خود را در حفظ بیت المال ، بیش از هر تخلف فردی و اجتماعی دیگر نشان داد. از دید او، گزینش مدیران و کارگزاران شایسته و توزیع عادلانه منزلت ها، کمتر از توزیع عادلانه اجناس و کالاها نبود. او در حسابرسی و ارزشیابی مدیرانش تا آنجا پیش می رفت که حتی حضور یک مدیر را کنار سفره ای اشرافی تحمل نمی کرد؛ او چتر نظارتی خود را چنان گسترانیده بود که قاضی دوران حکومتش را بخاطر خرید خانه ای، مورد بازجویی قرار داد. امام علی(ع) حساسیت خود را درباره کرامت انسان کتمان نکرد، و از کرنش انسان ها در برابرش انتقاد نمود که اینگونه احترام به من، باعث خفت شما خواهد شد.