رضا آذین

رویکرد رایج آموزش مهندسی بر پایه تعریف اصول، مبانی، تشریح روابط ریاضی و عددی یک درس استوار است که به طور معمول در کتاب های درسی آن موضوع به خوبی تشریح شده است. مسئله های جدید حوزهٔ مهندسی فراتر از یک درس یا یک رشته است و دانش آموختگان معمولاً در گروه های متشکل از رشته ها و حوزه های مختلف به تجزیه و تحلیل و حل مسئله های چندرشته ای و چندبعدی می پردازند. برای آمادگی ورود به این عرصه ها نیاز است که فراگیران در زمان تحصیل با رویکرد یکپارچه آموزش همگام با پژوهش، تحلیل حساسیت، تفکر بین رشته ای، توجه به زنجیره ارزش فناوری آشنایی پیدا کنند. در رویکرد جدید، استاد حین تدریس مطالب کلاسیک، جایگاه درس را در منظومه زنجیرهٔ ارزش فناوری مشخص می نماید. در این مقاله، ابتدا اهمیت و نیاز به دیدگاه همگرا در آموزش مهندسی مطرح می شود. در ادامه، با تمرکز بر درس مهندسی مخزن رشته مهندسی نفت، زنجیره فناوری صنعت گاز معرفی شده و ارتباط مبحث مهندسی مخزن با حوزه های مهندسی شیمی، طراحی فرایند، پیوند مبحث های مهندسی مخزن با حوزه های یادشده با ذکر نمونه های واقعی تشریح می گردد. در مثال های ذکرشده، پس از طرح سؤالات پژوهشی، دانشجو با نتایج پژوهش های مرتبط با موضوع تدریس آشنا می شود و با مرور یک یا چند پژوهش کاربردی مرتبط با مبحث، روش تحقیق مهندسی را حین تدریس فرا می گیرد. مثال های ارائه شده مربوط به مهندسی مخزن و زنجیره ارزش از مخزن تا پالایشگاه می باشند. رویکرد آموزش مهندسی، هم راستا با پژوهش به فراگیر قدرت تفکر یکپارچه، شناخت ابعاد مختلف مسئله های جدید مهندسی مخزن و درک جامع تر از مسئله را به دست می دهد.

آموزش های مهندسی صنعتی از دیرباز یکی از ابزارهای انتقال تجربه مهندسی به دانشگاه و به کارگیری آن در بهبود کیفیت آموزش های مهندسی در دانشگاه مبتنی بر تجربیات صنعتی به شمار می رود. این مقاله به معرفی یک مدل یکپارچه تعامل دانشگاه نسل سوم و دانشگاه کارآفرین با صنعت پرداخته است. مدل پیشنهادی ارائه شده در این مقاله مشتمل بر بازدیدهای صنعتی، جلسات تخصصی، آموزش مهندسی صنعتی، تعریف مسئله پژوهش، خلق ایده و نوآوری است. ارکان این مدل شامل شبکه ای از استادان دانشگاه، دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی، دانش آموختگان، پژوهشگران پسادکتری، متخصصان صنعتی و دانشگاهی ایرانی/خارجی شاغل در داخل/خارج از کشور هستند. فعالیت های این مدل تا حدی در هم ادغام شده و هر فعالیت بر سایر فعالیت ها اثر گذاشته و از سایرین تأثیر می پذیرد. نتایج پیاده سازی این مدل به صورت یک مطالعه موردی در یک بازه زمانی سه ساله در یکی از صنایع بزرگ پالایش گاز ارائه و تحلیل شده است. یافته ها حاکی از یادگیری بهتر مفاهیم، تحول در سرفصل محتوای دوره آموزش صنعتی، ارتباط مؤثرتر میان متخصصان صنعت و دانشگاه، خلق ایده های نوآورانه بیشتر، و انتقال مؤثرتر تجربیات فراگیران صنعتی در پلتفرم یکپارچه آموزش مهندسی، پژوهش و نوآوری است.

 امروزه، دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی نیازمند زیر ساختهایی هستند که به طور اساسی در ایجاد و انتقال دانش بر پایه اصول مدیریت دانش و یادگیری سازمانی به آنان کمک کند. مدیریت دانش یکی از ابزارهای کارآمد خلق، انتقال و تسهیم دانش در دانشگاه یادگیرنده است. در پژوهش حاضر دیدگاههای اعضای هیئت علمی در ارتباط با مؤلفه های اصلی خلق، انتقال، مدیریت و تبدیل دانش در تعامل فعالیتهای اعضای هیئت علمی و دانشجویان و در یک محیط یادگیری، در یک دانشکده فنی و مهندسی بررسی شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع زمینه یابی، ابزار پژوهش پرسشنامه و جامعه آماری اعضای هیئت علمی بوده است. با توجه به محدود بودن جامعه آماری سعی شده است تا کل اعضای هیئت علمی به عنوان نمونه در نظر گرفته شوند. برای تجزیه و تحلیل سؤالات پژوهش از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که مؤلفه های راهبری دانشگاهی، زیر ساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرهنگ و توسعه و طراحی موتور پژوهش از دیدگاه اعضای هیئت علمی در خلق، انتقال، مدیریت و تبدیل دانش مؤثرند. در پایان، بر مبنای نتایج پژوهش در خصوص تبیین زیر ساختهای مورد نیاز مدیریت دانش در دانشکده یادگیرنده، پیشنهادهایی به منظور کاربست مدیریت دانش در دانشکده های فنی و مهندسی ارائه شده است.

هدف تحقیق حاضر بررسی اثربخشی دوره های آموزش مهندسی شرکت ایران خودرو بر اساس مدل کرک پاتریک است. بدین منظور، دوره آموزشی جوش مقاومتی خودرو پژو 206 بر اساس مدل کرک پاتریک به عنوان پایلوت مورد ارزشیابی قرار گرفت. این دوره از نظر چهار شاخص موجود در مدل کرک پاتریک شامل واکنش فراگیران به دوره آموزشی، میزان یادگیری فراگیران، میزان تغییرات حاصل شده در رفتار فراگیران و نتایج حاصل از اجرای دوره آموزشی بررسی شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فراگیران با توجه به عاملهای مهم موجود در یک دوره آموزشی واکنش مطلوبی به دوره آموزشی اجرا شده از خود نشان داده اند. همچنین، دوره آموزشی در حد مطلوبی باعث افزایش سطح دانش فراگیران نیز شده است. از نظر تغییرات ایجاد شده در رفتار فراگیران نتایج نشان می دهند که این تغییرات ایجاد شده درسطح نسبتاً مطلوبی است. به علاوه، دوره آموزشی صرفاً 13 درصد در کاهش دوباره کاریها تأثیر داشته است. در پایان، کلیه نتایج حاصل شده از چهار شاخص جمع بندی شدند که نتایج نشان می دهد دوره آموزشی جوش مقاومتی خودرو پژو 206، 45 درصد اثر بخش بوده است. این درصد اثر بخشی به اعتقاد کارشناسان آموزش، مهندسان و سرپرستان خطوط تولید در سطح مطلوبی قرار داشته