ناهید پاکزاد

درکتب تاریخی، تبرستان یکی از سه منطقه عمده تولیدات بافته های نفیس ایران به شمار می رود و هنر بافندگی آن تا امروز در ارتفاعات این منطقه ادامه دارد. ولی اطلاعات کمی درباره نقوشِ بافته های تبری وجود دارد. از آنجا که وضعیت جغرافیایی تبرستان و دوربودن از حکومت های مرکزی، سبب حفظ ویژگی های فرهنگی این منطقه، در دوران تاریخی بوده است، از این رو شناسایی نقوش بافته های تبرستان می تواند بستری برای شناخت عناصر تصویری و هویت فرهنگی منطقه باشد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نقوش سنتی دستبافت های محدوده تبرستان است. این پژوهش از نوع کیفی است و به شیوه توصیفی-تحلیلی داده ها را مورد مطالعه قرار داده است. اطلاعات نقوش به صورت میدانی و با نمونه برداری از اصل دستبافت های سنتی حوزه های بافندگی در مناطق تاریخی تبرستان بدست آمد و برای تحلیل از منابع اسنادی استفاده گردید. یافته های پژوهش، 150 نقش با ارزش بافته های سنتی تبرستان را نشان می دهند که به لحاظ اشکال و مضمون قابل تقسیم به نقوش گیاهی، جانوری، نقوش هندسی و انتزاعی هستند و بن مایه های زیادی از نقوش باستانی مانند: اشکال ترنج مانند، گلهای چهارپر، پرندگان متقابل، درخت متقارن و نقش سواستیکا، در این نقوش دیده می شوند. با توجه به وجود نقوش کهن در بافته های تبری و مقایسه آنها با نقوش صنایع هنری قرون اولیه اسلامی در تبرستان، به نظر می رسد این نقوش قبل از اسلام و در دوره ساسانیان در بافته های تبرستان بکار میرفته اند و کاربرد آنها تا امروز دردستبافتهای سنتی ارتفاعات البرز در تبرستان استمرار داشته است.

هدف: رصد میزان اشتغال و بررسی اطلاعات مربوط به جایگاه فارغ التحصیلان در فضای اقتصادی جامعه، برای تبیین سیاستگذاری های مربوط به اشتغال و سیاست های آموزشی راهگشا خواهد بود. این تحقیق به بررسی وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان گرافیک آموزشکده های فنی و حرفه ای استان مازندران و جایگاه آنان در بازار کار پرداخته است. روش پژوهش: ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه وضعیت شغلی بود که با استفاده از مصاحبه تلفنی پاسخ آن به دست آمد. جامعه آماری تعداد 240 نفر فارغ التحصیل گرافیک سالهای1390 تا 1393 ، از 2 آموزشکده پسران و 3 آموزشکده دختران دارای کاردانی و کارشناسی گرافیک بود و به 104 نفر از آنان دسترسی حاصل شد.  برای پردازش و تحلیل داده های کمّی از شاخص های آماری(درصد فراوانی، جداول، نمودارهای مناسب) و برای تحلیل اطلاعات کیفی از شیوه های ناظر بر مطالعات کیفی(طبقه بندی، تلخیص، مقایسه) استفاده گردید یافته ها: بررسی داده ها علاوه بر چگونگی اشتغال دانش آموختگان و نوع مشاغل، همچنین نشان می دهد که از میان 104 نفر فارغ التحصیل گرافیک آموزشکده های استان در سال1390 تا 1393، با نرخ اشتغال 5/76  برای مجموع پسران و دختران و 1/95 درصد از فارغ التحصیلان پسر، جذب بازارکار شده اند. نتیجه گیری: نتیجه تحقیق، مبین توفیق نسبی دانشگاه فنی و حرفه ای در ایجاد اشتغال دانش آموختگان و اهمیت دروس کارگاهی است. دریافت نوع اشتغال فارغ التحصیلان با توجه به جنسیت، اشتغال دولتی، خصوصی، خود اشتغالی، مشاغل غیر مرتبط و دامنه شغلی فارغ التحصیلان گرافیک از نتایج این پژوهش و قابل توجه و پیگیری است. 

منطقه تبرستان قدیم به عنوان یک واحد جغرافیاییِ تاریخی و فرهنگی، از مراکز بافندگی و حوزه تولید قالی طبری بوده که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش آن است که با رویکرد مطالعات تاریخی، وضعیت بافته های منطقه تبرستان و ابعاد آن را تبیین نماید. منابع مکتوب تاریخی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم حاوی اطلاعات و مستندات ارزشمندی برای شناسایی بخش های مغفول بافته های پرآوازه تبرستان هستند. این مقاله برپایه منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی و تحلیلی، مستندات موجود در زمینه بافته های تبرستان در اسناد و تالیفات تاریخی و نیز گزارشات سیاحان خارجی را جمع آوری و مورد بررسی قرار داده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، پیشینه طولانی در صنعت تولید ابریشم و صدور آن، صنعت بافندگی و فرش طبری وجود دارد و به پیش از ورود اسلام به حوزه تبرستان، بر می گردد، صنایع بافت تبرستان به دلیل تولید فراوان ابریشم و کیفیت بافته ها در جایگاهی قابل رقابت با مراکز مهم بافندگی در قرون اولیه هجری بوده است. بافته های طبرستان به عنوان سرمایه و کالا، علاوه بر به کارگیری در تعاملات سیاسی، نقش مهمی در اقتصاد تبرستان ایفا می کرده اند. کثرت تولیدات انواع الیاف، منسوجات و بافته های طبری نشان دهنده وجود کارگاه های متعدد، رونق نظام تولید، فروش و صدور آن در منطقه تبرستان است و صنعت بافندگی به عنوان مهمترین صنعت تولیدی تبرستان، عامل رشد اقتصادیِ متکی بر تجارت و بازرگانی بوده است.