محمدحسن کاووسی عراقی

تعداد زیادی از اسناد مهم تاریخی در ارتباط با دوره حاکمیت پادشاهان صفوی در کتابخانه ها و آرشیو های برخی از کشورهای جهان وجود دارند که بازگو کننده نخستین مناسبات و روابط دیپلماتیکی بین ایران و کشورهای دیگر جهان هستند.

انعقاد این معاهدات موجب شد تا ایران نفوذ سیاسی و معنوی خود را در بسیاری از مناطق از دست بدهد و برخی از کشورها مانند انگلیس در مشرق و جنوب و شمال شرقی ایران نفوذ خود را گسترش دادند و روسها 14 سال پس از معاهده گلستان به سادگی به اهدافی بسیار بیشتر از آنچه که در نتیجه معاهده گلستان به دست آورده بودند، دست یافتند.

این کتابحانه که در حکم کتابخانه ملی روسیه است، پس از فروپاشی شوروی کتابخانه عمومی سالتیکوف شدرین نامیده شد و یکی از کهن ترین کتابخانه های سراسر شوروی است که مرکز مهم پژوهشهای هماهنگ و روش شناسی مربوط به فعالیتهای کتابخانه ای در روسیه می باشد.

کاترین دوم توجه خاصی به توسعه اراضی روسیه داشت. وی پس از جلب آراکلی خان وی را به عنوان حاکم گرجستان انتخاب کرد که این امر با انعقاد معاهده گیورگیوسک رسمیت یافت. عثمانیها اعتراض کردند اما هنگامی که از روسها شکست خوردند از هر گونه ادعایی نسبت به گرجستان و قفقاز صرف نظر کردند. در حقیقت انعقاد معاهده گیورگیوسک، زمینه ساز اصلی بروز جنگهای طولانی ایران و روس شد.

برقراری روابط تجاری، به دست آوردن امتیازها و منافع اقتصادی – تجاری و سیاسی ، حمایت از اتباع فرانسه و کاتولیکها در ایران و رقابت با دولتهای بزرگ اروپایی ، از جمله انگلیس و روسیه را می توان مهم ترین اهداف فرانسه از ایجاد رابطه با ایران دانست.

از زمانهای قدیم انسان به وجود نفت و مشتقات آن پی برد. باکو نیز یکی از شهرهای نفت خیز جهان است. در باکو از این ثروت استفاده های بهینه زیادی شد که این امر با گذشت مراحل مختلف در قالب صنعت نفت رشد داشته است. در سده نوزدهم مؤسسه نفتی “برادران نوبل”، میدانهای نفتی باکو را راه اندازی کرد.

اهمیت راهبردی و اقتصادی خلیج فارس و کشف منابع فراوان نفت و گاز در آن سبب شد که در اواخر نیمه نخست سده بیستم میلادی، دولتهای بزرگ تحولات پیچیده ای را در منطقه و به ویژه جهان عرب شکل دهند که نگرانیهایی را برای حکومت ایران ایجاد کرد. انقلاب عراق، مبارزه اتحادیه عرب با ایران و حسن ناسیونالیستهای جهان عرب بر این اختلافها افزود.