مهرنوش فروتن

اهداف: هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش خانواده های خاستگاه و خودساخته بر کارآفرینی زنان دانش آموخته آموزش عالی است. این هدف به دلیل تأثیر کارآفرینی زنان بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه اهمیت دارد و به دلیل نیاز پژوهشی، تحقیق آن ضرورت می یابد. روش مطالعه: پژوهشی کیفی با روش نظریه زمینه ای، رویکرد طبیعت گرایی توصیفی- تحلیلی و ابزار مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته انجام شد. مشارکت کنندگان شامل زنان کارآفرین دانش آموخته آموزش عالی ساکن تهران و مطلعین است که از طریق نمونه گیری هدفمند و متوالی با تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند و مصاحبه پژوهش با 52 تن به اشباع رسید. برای تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک سه مرحله ای کدگذاری (باز، محوری و گزینشی)، مفاهیم ، مقولات و مضامینی به دست آمد که محتوای مدل پارادایمی و روایت داستان را تشکیل داد. برای تعیین روایی و پایایی از تکنیک های بازاندیشی، تکرارپذیری و تأیید استفاده شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از تأثیر خانواده خاستگاه در ایجاد سرمایه های فرهنگی-توسعه ای، ارتباطی- انطباقی و عاطفی در فرد کارآفرین است؛ همچنین با ایفای نقش های تربیتی، الگویی، انگیزشی، فرصتی و حمایتی خواسته یا ناخواسته آنان را به سوی کارآفرینی هدایت می کنند. خانواده های خودساخته نیز با ایفای نقش-های الگویی، انگیزشی، فرصتی و حمایتی بر کارآفرینی آنان مؤثر هستند. نتیجه گیری: با توجه به چگونگی تأثیر دو نوع خانواده، خانواده های خاستگاه می توانند با اصلاح سبک« ارتباطی- انطباقی» و گسترش فرهنگ «توسعه مدارانه»، بستر جامعه پذیری مناسبی را برای زنان فراهم آورند. خانواده های خودساخته نیز با حمایت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، فرصت های برانگیختگی را برای آنان مهیا می کنند.

کارآفرینی زنان به عنوان پدیده ای مرتبط با ارکان توسعه پایدار، برای رشد اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی یک جمعیت، حائز اهمیت است. به دلیل شرایط جمعیتی زنان دانش آموخته غیرشاغل و نیازهای تحقیقاتی مرتبط با آن، شناخت دقیق تر این موضوع ضرورت دارد. لذا پیش از این، پژوهشی کیفی با 52 مشارکت کننده، روش نظریه داده بنیاد و ابزار «مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. سپس پژوهش پیمایشی حاضر به منظور سنجش یافته های آن انجام گرفت. یافته ها حاکی از تأثیر مستقیم و غیر مستقیم سرمایه های کارآفرینی بر عملکرد کارآفرینی است. جامعه آماری شامل زنان کارآفرین ودانش آموخته ساکن تهران است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته وروش نمونه گیری «اتفاقی- برخط» است. پرسشنامه ها توسط 150 پاسخگو تکمیل و داده های آن با استفاده از نرم افزار SPSS آزمون شد. ساختار مدل نیز به وسیله نرم افزار لیزرل بررسی گردید. نتایج حاکی از این است که سرمایه های کارآفرینی دارای رابطه مثبت و معنادار با عملکرد کارآفرینی هستند. و درمیان سرمایه های کارآفرینی، «سرمایه تعهدی» از بیشترین تأثیر مستقیم بر عملکرد کارآفرینی و مرکزیت در مدل ساختاری برخوردار است. پس از آن به ترتیب سرمایه های اقدامی و اعتباری- اقتصادی قراردارند. به لحاظ تأثیرکل، سرمایه های اقدامی دارای اولین رتبه، سپس به ترتیب سرمایه های تعهدی، اعتباری- اقتصادی و عملیاتی قرار گرفته اند. تحلیل مسیر نشان می دهد که سرمایه تعهدی تنها به طور مستقیم، سرمایه اقدامی و سرمایه اعتباری- اقتصادی به طور مستقیم و غیر مستقیم و سرمایه عملیاتی تنها به صورت غیرمستقیم بر عملکرد کارآفرینی مؤثرند. در مجموع نتایج تایید کننده فرضیات است و قابلیت انتقال و تعمیم به سایر جوامع آماری را دارد.