وحید سهرابی

رودخانه ها یکی از معدود پدیده های طبیعی می باشند که علیرغم خسارات و زیانهای بیشماری که از دیرباز به انسانها وارد نموده اند ، بدلیل تأثیر ویژه در زندگی بشر و شکل گیری تمدنها همواره انسان ها را به اراضی حاشیه رودخانه فراخوانده اند . در ایران نیز بدلیل وسعت زیاد ، اقلیم متعدد و تراکم زمانی و مکانی بارش ها در اکثر حوضه های آبخیز ، همه ساله شاهد سیلاب های عظیمی در اکثر مناطق کشور بوده که بسیاری از آنها ، خسارات جانی و مالی فراوانی را به بار می آورند. این تحقیق بازهای به طول حدود 10 کیلومتر از رودخانه کر (پایین دست ایستگاه هیدرومتری چمریز) انتخاب شد و پس از تهیه آمار حداکثر دبی لحظهای رودخانه در دو حالت قبل و بعد از احداث سد ملاصدرا، اثر احداث سد بر روی جریان رودخانه بررسی شد. سپس با در نظر گرفتن دبی رودخانه به ازای دبی با دوره بازگشت 25 سال برای دو حالت قبل و بعد از احداث سد مدل جریان ماندگار رودخانه مذکور توسط نرم افزار HEC-RAS تهیه و سپس با یکدیگر مقایسه شدند. در ادامه بر اساس دبی با دوره بازگشت 25 سال بعد از احداث سد اقدام به تغییر ضریب زبری مانینگ به میزان 50 درصد از مقدار اولیه گردید و مجدداً مدل HEC-RAS اجرا گردید.احداث سد نقش بسزایی در کاهش سیلاب رودخانه کر داشته است، بطوری که احداث سد مذکور باعث شده است که برخی از پارامترها مانند تراز سطح آب، سرعت جریان آب، مساحت جریان آب، میزان دبی در رودخانه و همچنین سیلاب دشتهای آن کاهش یابد.نتایج آنالیز حساسیت برخی از پارامترها نسبت به ضریب زبری مانینگ نشان دادکه باکاهش ضریب زبری مانینگ،برخی ازپارامترها نظیرترازسطح آب و مساحت جریان نیزکاهش و پارامترهای نظیر سرعت جریان آب، دبی رودخانه، دبی رودخانه در ساحل سمت راست و چپ افزایش یابد و بالعکس.

زمینه و هدف: یکی از مهمترین الزامات پرداختن به مسائل کالبدی شهرها، ارتقاء سطح تاب آوری محلات شهری در صورت بروز حوادث احتمالی است. تاب آوری مفهومی جدید در برنامه ریزی شهری است که به توانایی مردم، گروه ها و اشیا در بازگشت به شرایط اولیه یا بهتر است.روش بررسی: تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که از 11 معیار به منظور سنجش تاب آوری کالبدی استفاده شده است. وزن معیارها با روش مثلث سلسله مراتبی فولر نشان می دهد که وضعیت مالکیت (0.21)، تعداد خانوار در واحد مسکونی (0.18) و وضعیت اشتغال سرپرست خانوار (0.165) بیشترین اهمیت را در سنجش میزان تاب آوری در محله ناخدا و طلابند دارد. ترکیب معیارها با روش مجموع ساده وزنی در 5 طبقه گویای سطح تاب آوری در محله نخل ناخدا و طلابند است که مروری بر یافته ها نشان می دهد که 46 درصد از مساحت محله در سطح تاب آوری بالا و بسیار بالا قرار دارد که تنها 28 درصد از جمعیت را در خود جای داده است و از طرفی 30 درصد از محلات مذکور در سطح تاب آوری پایین و بسیار پایین واقع شده است که این سطح از نظر جمعیتی 42 درصد را شامل می شود.یافته ها و نتیجه گیری: نقشه نهایی که در پنج طبقه از بسیار پایین تا بسیار بالا محاسبه شده است نشان می دهد 30 درصد از محله نخل ناخدا و طلابند در سطح تاب آوری پایین و بسیار پایین واقع شده است می توان استدلال کرد که ویژگی های کالبدی نقش بسیار مهمی در میزان تاب آوری سکونتگاه های غیررسمی بازی می کنند و با هر گونه تغییر در معیارهای کالبدی می توان تاب آوری محله را به میزان قابل توجهی متأثر ساخت.

مقدمه:  بررسی کیفیت فضاهای عمومی به عنوان یکی از مولفه های ارتقاء کیفیت زندگی شهری از اواخر دهه 1960 میلادی با کارهای نظریه پردازانی همچون جین جیکوبز، یان گل، تیبالدز مطرح گردیده است. با مداخلات وسیعی که طی قرن های اخیر در جهان صورت گرفته است شهرها از فضاهایی برای انسان ها به فضاهایی برای خودروها تبدیل شده تا امروزه در شهرهای کشور و به ویژه کلانشهرها شاهد فضاهای بی روح ، زننده، بی هویت و ساکنانی بدون حس تعلق نسبت به محله و شهر خود باشیم. هدف:  در این پژوهش سعی بر این بوده که ارتباط میان کیفیت فضاهای عمومی و زندگی جمعی در بلوار کشاورز مورد بررسی قرار گیرد. روش شناسی:  این پژوهش از منظر روش تحقیق جزء پژوهش های توصیفی-تحلیلی و از منظر هدف تحقیق کاربردی است. به منظور بدست آوردن اطلاعات، تعداد 375 پرسشنامه در زمان های مختلف از استفاده کنندگان تکمیل گردید. حجم نمونه ها به صورت تصادفی انتخاب شده است و اطلاعات استخراج شده در محیط SPSS مورد تحلیل قرار گرفته است. به منظور ارزیابی دقیق شاخص ها، آزمون همبستگی، تی استیودنت، بار عاملی و میزان انحراف از معیار مورد تحلیل قرار گرفته است. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی شامل بلوار کشاورز شهر تهران می باشد . یافته ها و بحث:  21 شاخص تبیین شده در چارچوب نظری پژوهش در 4 مولفه تعاملات اجتماعی، فضای انسانی، امنیت محیطی و کیفیات محیطی تقسیم گردید. نتیجه گیری: نتایج حاصل از آزمون ها و فرضیات نشان می دهد در بلوار کشاورز بدلیل برگزاری رخ دادهای فرهنگی-مذهبی گوناگون، وجود تعداد زیادی ساختمان و همچنین حضور مردم، وجود پیاده راه عریض و ممتد، مسیر دوچرخه سواری حفاظت شده، ایجادسنگ فرش مناسب برای افراد نابینا و حضور بانوان در فضا، امکان استفاده افراد توانیاب از این فضاها، مولفه های تعاملات اجتماعی، امنیت، فضای انسانی، کیفیات محیطی در شرایط ایده آلی قرار گیرد.

ایران یکی از زلزله خیزترین کشورهای دنیاست و شهرهای آن دررابطه با این مخاطره طبیعی آسیب های فراوان دیده اند.شناخت نواحی در معرض این مخاطرات یکی ازگام های اولیه در مدیریت مخاطرات و برنامه ریزی توسعه ای و عمرانی است.در این پژوهش هدف، پهنه بندی خطر زلزله در شهرستان بستک با استفاده از مدل FUZZY-AHP می باشد.روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بود. در بحث توصیفی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی داده های موردنیاز گردآوری شدندو در بحث تحلیلی، اقدام به تهیه نقشه گسل، زمین لرزه، ارتفاع، نقشه شبکه آبراهه ای و مسیل ها،نقشه مقدار شیب و.. گردید و سپس باسیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) هریک ازعوامل لایه ها ارزش گذاری شده و نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی با مدل AHP به دست آمد.شهرستان بستک به مرکزیت شهر بستک یکی از شهرستان های تابعه استان هرمزگان بوده که در بین مختصات جغرافیائی ˝00 21 ° 54 تا ˝11 22 ° 54 طول جغرافیایی و ˝00 11 ° 27 تا ˝02 12 ° 27 عرض جغرافیایی قرار گرفته است. این نقشه براساس شرایط ژئومورفولوژیکی و کاربری اراضی ارزیابی و مناطق مستعد توسعه شهری پیشنهاد شد نتایج نشان داد که توسعه فیزیکی شهر در طی دهه های گذشته تابع شرایط توپوگرافی بوده و مخاطرات و محدویت های ژئومورفولوژیکی بسیار زیادی در محدوده مورد مطالعه وجود دارد؛ با توجه به نتایج تحقیق مکانیابی بهینه توسعه شهراز نظر کارشناسان پارامتر پمپ بنزین های مرکز شهر بالاترین وزن 0.195 و پارامتر زلزله کمترین وزن 0.01 را در مقایسه زوجی داشته است. نهایتاً نقشه نهائی حاصل از همپوشانی تمامی عوامل به دست آمد. باتوجه به نقشه های حاصله از همپوشانی مدل AHP و اعمال وزن ها در لایه های اطلاعاتی، کلاس های آسیب پذیری زلزله شامل خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد بود.مساحت کلاس ها به ترتیب 11.25، 9.53، 13.17، 15.69 و 9.58 به دست آمد. مساحت بالایی از محدوده مطالعه در معرض خطر زیاد قرار دارد؛ بنابراین می بایست راهکارهایی جهت مدیریت بحران در مواقع لزوم، اجرا نمود

خشکسالی به عنوان مخاطره ای اقلیمی، تأثیر بسزایی بر محیط زیست و به تبع آن انسان و سایر موجودات زنده دارد. ازاین رو پایش و پیش بینی این پدیده امری لازم و ضروری می باشد. در این پژوهش با هدف بررسی و ارزیابی پیش بینی خشکسالی در نیمه غربی کشور از شاخص خشکسالی استاندارد شده چند متغیره (MSDI) و روش های مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده شده است. جهت پیش بینی مقادیر این شاخص در محدوده مطالعاتی، از داده های ماهانه بارش و رطوبت خاک پایگاه داده MERRA طی دوره 36 ساله (1980-2016) به عنوان ورودی و مقادیر محاسبه شده MSDI بعنوان خروجی بهره برده شد. نتایج تحلیل خشکسالی ماهانه براساس این داده ها نشان داد که شدیدترین خشکسالی در منطقه مورد مطالعه حد فاصل ماه های مارس تا اکتبر به وقوع پیوسته و کانون اصلی وقوع این پدیده، استان های لرستان و خصوصاً ایلام و کرمانشاه می باشند. این نتایج با بررسی نقشه های فصلی و سالانه نیز مطابقت دارد. طبق طبقه بندی شاخص MSDI، خشکسالی شدید در منطقه مورد مطالعه ثبت نشده است و خشکسالی ها در طبقه متوسط قرار داشتند. نتایج حاصل از مدل سازی شبکه های عصبی مصنوعی نیز نشان داد که استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی به طور کلی از توانایی شبیه سازی مناسبی برخوردار می باشند. از بین الگوریتم های استفاده شده جهت بهینه سازی شبکه عصبی مصنوعی، الگوریتم ژنتیک، بهترین عملکرد را نسبت به سایر روش ها در پیش بینی خشکسالی ها دارا می باشد.

ا ارزیابی و درک مفهوم رقابتیگردشگریجهانی یک کشور پیش نیاز کلیدی برای سیاست گذاران و چالشی قابل توجه برای محققان در فرآیند تصمیم گیری است. شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری (TTCI)مجموعه ای از عوامل و سیاست ها را اندازه گیری می کند که توسعه پایدار بخش سفر و گردشگری را ممکن می سازد، و این به نوبه خود به توسعه و رقابت پذیری یک کشور کمک می کند. در این بین کشورهای اسلامی به دلیل برخورداری از موقعیت های متنوع جغرافیایی، پراکندگی و توزیع جمعیتی در اقصی نقاط جهان و قاره ها و تنوع و گستردگی شرایط اقلیمی، و همچنین غنای فرهنگی از جایگاه و ظرفیت بالقوه بالایی در گردشگری داخلی و بین المللی برخوردارند. در این امتداد این مقاله با هدف سنجش و تعیین جایگاه کشورهای اسلامی از منظر شاخص های 14 گانه رقابت پذیری سفر و گردشگری طی دوره زمانی 2015 تا 2019 با استفاده از مدل ماباک و با تاکید بر کشور ایران انجام گرفته است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های کمی آنتروپی شانون و از جدیدترین تکنیک تصمیم گیری چند معیاره ماباک (MABAC) استفاده گردید. نتایج این پژوهش برای کشورهای مورد مطالعه در سال 2015 نشان داد کشورهای امارات متحده عربی، مالزی و ترکیه به ترتیب با میزان امتیاز ماباک (416/0)، (373/0) و  (333/0) در رتبه اول تا سوم، در سال 2017 مجدد این سه کشور به ترتیب با میزان امتیاز ماباک (417/0)، (389/0) و (342/0) در رتبه اول تا سوم، و برای سال 2019 کشورهای مالزی، امارات متحده عربی و ترکیه به ترتیب با میزان امتیاز ماباک (398/0)، (375/0) و  (374/0) رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده بودند. کشور ایران نیز طی سال های 2015-2017-2019 به ترتیب با میزان امتیاز ماباک (132/0)، (140/0) و  (078/0) در جایگاه پانزدهم، یازدهم و دوازدهم قرار گرفته بود. اصلی ترین مانع بر سر راه صنعت گردشگری در اکثر کشورهای اسلامی مساله امنیت و بسته بودن کشورها بوده که از رسیدن به رشد بالاتر جلوگیری کرده است.