یاسر تعدادی

زمینه: در طی سال های اخیر، رویکرد امیدبخشی در طراحی مداخله های مبتنی بر خودتنظیمی با هدف تغییر ذهن سازه ها شکل گرفته است. با وجود گسترش کاربرد این رویکرد در مداخلات درمانی، شواهد چندانی برای اثربخشی مداخله ذهن ساز ه محور در حوزه های خاص سلامت همچون چاقی در دسترس نیست. هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مدل مداخله ذهن سازه محور بر کاهش وزن و شاخص توده بدنی (BMI)، خوردن هیجانی و تغییر ذهن سازه تنیدگی در افراد مبتلا به چاقی انجام شد. روش: مطالعه حاضر به صورت کارآزمایی بالینی و با گمارش تصادفی شرکت کنندگان در دو گروه درمان و گواه اجرا شد. 42 نفر از افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی که به کلینیک چاقی بیمارستان سینا مراجعه کرده بودند، به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. گروه درمان مداخله ذهن سازه محور (دووک، 2017؛ کرام و همکاران، 2017) را در 8 جلسه و برای مدّت زمان 2 ماه دریافت کردند. ابزار گردآوری داده ها شامل مقیاس ذهن سازه شخصیت (ITOP)، مقیاس ذهن سازه تنیدگی (SMM) و پرسش نامه رفتارهای خوردن هیجانی (EOQ) بود. داده ها با استفاده از آزمون U مان ویتنی نمرات افتراقی تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که مدل مداخله ذهن سازه محور باعث کاهش وزن و BMI در مرحله پس آزمون شده و در مرحله پیگیری نیز باعث تداوم اثرگذاری شده است. هم چنین یافته های پژوهش حاکی از آن بود که مداخله ذهن سازه محور خوردن هیجانی را کاهش و ذهن سازه تنیدگی توان افزا و ذهن سازه نمو را در مرحله پس آزمون افزایش می دهد. در مرحله پیگیری برای این متغیّرها نیز ثبات نتایج دیده شد. نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی مدل مداخله ذهن سازه محور برای کاهش وزن و رفتار خوردن هیجانی در شرکت کنندگان این پژوهش، پیشنهاد می شود از این مدل مداخله ای به عنوان درمان مستقل و یا درمان مکمّل برای بیماران مبتلا به چاقی استفاده شود.

مقدمه: اختلالات اضطرابی رایج ترین اختلالات روانپزشکی هستند که رنج زیادی برای بیماران و هزینه های فراوانی برای جوامع تحمیل می کنند. بنابراین شناسایی عوامل آسیب پذیری این اختلالات ضروری به شمار می رود. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی عوامل آسیب پذیری عام و خاص اختلالات اضطرابی در چارچوب یک مدل ساختاری بود. روش : 420 نفر از دانشجویان دانشگاه های شهر تهران با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به سیاهه شخصیتی پنج عاملی، پرسشنامه کنترل اضطراب تجدیدنظر شده، مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی، شاخص حساسیت اضطرابی، مقیاس حساسیت انزجاری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، نسخه چهارم پرسشنامه اختلال اضطراب فراگیر، پرسشنامه وحشت زدگی و هراس آلبانی و جدول زمینه یابی ترس - فرم دوم پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته ها: براساس یافته های این پژوهش روان رنجورخویی به عنوان عامل آسیب پذیری زیستی ( 10/0 ، 05/0، 10/0، 17/0 =β) و فقدان کنترل ادراک شده را به عنوان عامل آسیب پذیری روانشناختی عام ( 16/0 ، 04/0، 10/0، 15/0 =β) تمام اختلالات اضطرابی می توان در نظر گرفت. از سویی برون گرایی را می توان عامل آسیب پذیری زیستی برای اختلال اضطراب اجتماعی تلقی کرد (23/0- =β ). همچنین یافته های این پژوهش منجر به شناسایی عوامل آسیب پذیری خاص هر کدام از اختلالات اضطرابی شد. نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش می توان مدل آسیب پذیری سه گانه را چارچوبی مناسب برای تبیین سبب شناسی اختلالات اضطرابی قلمداد کرد.