وحیده نصر

سابقه و هدف: الکل یکی از شایع ترین مواد اعتیادآور در دنیا است. امروزه با وجود مطالعات گسترده در این زمینه، درمان های نگهدارنده برای جلوگیری از بازگشت پس از ترک، چندان موفقیت آمیز عمل نکرده است. دین که یکی از ارکان اصلی فرهنگ یک ملت محسوب می شود، دارای ظرفیت قدرتمند در پیشگیری از اختلالات روانی و عامل بازدارنده مؤثر در جلوگیری از بازگشت مصرف الکل است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مضرات الکل مبتنی بر آموزه های اسلامی بر کاهش ولع مصرف آن و بازگشت در افراد با سابقه اعتیاد به الکل در انجمن الکلی های گمنام شهر تهران در سال 1396 بود. روش کار: این پژوهش به شیوه شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه اعضای انجمن الکلی های گمنام شهر تهران در سال 1396 بود که تعداد 30 نفر از آنان به شیوه نمونه گیری دردسترس و مبتنی بر هدف انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه سنجش ولع مصرف مواد پس از ترک بود. مداخله به صورت شش جلسه آموزش دو ساعته با موضوع بیان نگرش دین اسلام به مصرف الکل و انطباق با یافته های علمی برگزار شد و برای تعیین اثربخشی آموزش از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده و مؤلفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته ها اثربخشی این نوع آموزش را بر کاهش ولع مصرف الکل و بازگشت آن را در افراد با سابقه اعتیاد به الکل در مقدار 05/0>P نشان داده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد آموزش مضرات الکل مبتنی بر آموزه های اسلامی می تواند موجب کاهش ولع مصرف الکل در افراد با سابقه اعتیاد به آن شود. ازاین رو، توصیه می شود با توجه به مؤثر و به صرفه بودن این روش و اهمیت آن، افراد و سازمان های مربوط و رسانه ها آن را به کار گیرند.

انسان از هزاران سال پیش، از نوشیدنی های الکلی استفاده می کرده است. نخستین بار، دانشمند ایرانی جابربن حیان، تخلیص اتانل را انجام داده است. مطالعه ها نشان داده که در بسیاری از جوامع غربی، 20 درصد از مردان و 10 درصد از زنان با بیماری های مرتبط با مصرف الکل، درگیر هستند. بررسی مطالعه ها نشان می دهد که مصرف اتانل منجر به ایجاد آسیب های روانی و جسمانی متعددی می گردد. بنابراین آسیب به سیستم عصبی، قلب و عروق، سیستم تولیدمثل، سیستم گوارش، سیستم اندوکرین، سیستم تنفس، سیستم ایمنی و خون ساز، جنین و همچنین بسیاری از سرطان ها، مرتبط با مصرف اتانل است. دین اسلام، با رهنمودهای قرآن و روایت ها، مسلمانان را از مصرف نوشیدنی های حاوی اتانل منع کرده است. قرآن در آیه ی 219 سوره ی بقره، آیه های 90 و 91 سوره ی مائده و آیه ی 43 سوره ی نساء و همچنین روایت های ائمه ی اطهار، با صراحت مسلمانان را از نوشیدن شراب برحذر داشته است. طب سنتی نیز نگاهی مشابه به مصرف الکل دارد. بررسی متون و مطالعه های پزشکی روز، در سنجش تطابق با این فرمان مبتنی بر فرهنگ اسلامی- ایرانی، در بُعد سلامت جسمانی و روانی، از اهداف این مطالعه است. مواد و روش ها: این مطالعه، از نوع توصیفی - کتابخانه یی است که در آن، مصرف الکل از دیدگاه آیه ها و روایت ها، با نگاهی به طب سنتی و تأثیر آن بر سلامت جسم و روان؛ و تطابق آن با نتایج مطالعه های پزشکی بررسی شده است. این پژوهش تمام موارد اخلاقی مرتبط را رعایت کرده است. یافته ها: آنچه از بررسی متون علمی نوین برمی آید این است که مصرف الکل تأثیر نامطلوب و فراگیری بر جسم و روان آدمی دارد؛ و نتیجه ی مطالعه نیز، مؤید همسو بودن علم پزشکی با فرامین اسلام است. نتیجه گیری: نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که اسلام تنها به عصر ظهورش تعلق ندارد و درواقع برنامه ی جامعی برای سعادت دنیوی و اخروی انسان است.