آسیه خیراللهی

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مزایا و معایب رویکردهای فردی و گروهی در راهنمایی پایان نامه های دکتری و مقایسه آن بین دانشجویان سه گروه علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه دانشگاه اصفهان است. رویکرد تحقیق ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 نفر از مدیران، معاونان و اعضای هیأت علمی، داده ها با روش نمونه گیری زنجیره ای گردآوری شده است. یافته ها برای شناسایی مزایا و معایب ازنظر متخصصان و ساخت ابزار کمّی به کار رفته است. در بخش کمّی، با روش زمینه یابی، پرسش نامه محقق ساخته بین دانشجویان دکتری در سه گروه علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه با روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم اجرا شده است. یافته های کیفی نشان داد که در مجموع، متخصصان معتقدند که هر دو رویکرد دارای مزایا و معایبی است که هر یک با توجه به ماهیت رشته و موقعیت مورد نظر استفاده می شود؛ اما با توجه به شرایط علمی در دنیای امروز، رویکردهای گروهی بیش تر مورد توجه قرار گرفته است. نتایج در بخش کمّی نشان داد که دانشجویان با مزایای رویکردهای گروهی بیش تر موافق بودند و معایب آن را به مراتب کمتر از مزایایش می دانستند. نتایج آزمون های تعقیبی، بیانگر وجود اختلاف بین گروه های علوم پایه و فنی و مهندسی با علوم انسانی در برخی از معایب و مزایای رویکردهاست. در گروه های علوم انسانی به دلیل ماهیت بیش تر انفرادی پژوهش های صورت گرفته، دانشجویان شناخت کمّی از رویکردهای گروهی داشتند و توجه چندانی به آن نشان ندادند.

پایان نامه و رساله از مهم ترین اجزاء نظام آموزش عالی است و انجام دقیق آن، به افزایش و توسعه تولیدات علمی در هر کشوری منجر می شود. رساله دکتری از جوانب گوناگونی قابل بررسی است که یکی از آنها، توجه به رویکرد راهنمایی و انجام آن است. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، شناسایی رویکردهای راهنمایی رساله در مقطع دکتری و بررسی آن بین دانشجویان در وضع موجود و مطلوب در دانشگاه اصفهان، به عنوان یکی از دانشگاه های مادر در ایران است. روش پژوهش ترکیبی و از نوع اکتشافی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 نفر از مدیران، معاونان و اعضای هیأت علمی، داده های پژوهش گردآوری شده است. در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته، بین 97 نفر از دانشجویان دکتری که درحال نوشتن پایان نامه هستند، در سه گروه آموزشی علوم انسانی، فنی _ مهندسی و علوم پایه اجرا شده است. روش نمونه گیری در بخش کیفی هدفمند بوده و در بخش کمی از روش تصادفی طبقه ای متناسب با حجم استفاده شده است. ارزیابی اعتبار ابزار پژوهش با نظر متخصصان و تحلیل روایی CVR انجام شده است. یافته ها نشان داد که در راهنمایی پایان نامه، درمجموع دو رویکرد فردی و گروهی وجود دارد که هرکدام با سه روش اجرا می شوند. رویکردهای فردی: 1- دانشجو با یک استاد راهنما و مشاور؛ 2- دانشجو با بیش از یک استاد راهنما و مشاور؛ 3- تشکیل کمیته پایان نامه. رویکردهای گروهی نیز عبارتند از: 1- گروه های پژوهشی شامل: گروه پژوهشی دو یا چند استاد و خوشه پژوهشی؛ 2- آزمایشگاه تحقیقاتی؛ 3- هرم پژوهشی استادمحور و هرم پژوهشی مجموعه گروه آموزشی. تحلیل نتایج در بخش کمی نشان داد که رویکرد فردی بیش تر مورد استفاده بوده و مورد اقبال دانشجویان نیز هست. بیش ترین اختلاف وضع موجود و مطلوب درخصوص عضویت در گروه های پژوهشی هرمی است که بیانگر تمایلات دانشجویان نسبت به رویکرد گروهی است. نتایج تحلیل واریانس و آزمون های تعقیبی نیز بیانگر تفاوت قابل ملاحظه ای بین گروه های علوم انسانی و فنی- مهندسی با علوم پایه در مورد رویکردهای فردی در وضع موجود و مطلوب است. ازجمله پیشنهادهای پژوهش فراهم کردن زیرساخت های لازم توسط مسئولین دانشگاهی جهت بکارگیری رویکردهای گروهی در دانشگاه ها می باشد.

هدف پژوهش، شناسایی رویکردهای انتخاب موضوع و تهیه پیشنهاده در پایان نامه دکتری و مقایسه آن بین دانشجویان سه گروه علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه دانشگاه اصفهان، در وضع موجود و مطلوب است. رویکرد پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 27 نفر از مدیران، معاونان و اعضای هیأت علمی، با روش نمونه گیری هدفمند داده ها گردآوری شده است. یافته ها برای شناسایی رویکردهای انتخاب موضوع و ساخت ابزار کمی بکار رفت. در بخش کمی پرسشنامه 12 سوالی محقق ساخته با مقیاس 5 درجه ای، در بین دانشجویان دکتری در سه گروه آزمایشی علوم انسانی، فنی و مهندسی و علوم پایه با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم بین 95 نفر اجرا شد. یافته های کیفی تحت سه عنوان کلی مضامین پایه (20 مضمون شامل مصادیق و نکات کلیدی در هر مضمون سازمان دهنده)، سازمان دهنده (چهار رویکرد در انتخاب موضوع و سه رویکرد در تدوین پیشنهاده) و فراگیر (رویکرد انتخاب موضوع و تدوین پیشنهاده) تحلیل گردید. نتایج در بخش کمی نشان داد که علی رغم کاربرد بیش تر رویکرد استاد محور در وضع موجود، دانشجویان به رویکردهای کاربردی تر مثل توجه به اولویت های پژوهشی سازمان ها تمایل دارند. نتایج آزمون های تعقیبی، بیانگر وجود اختلاف بین گروه های علوم پایه و فنی و مهندسی با علوم انسانی در این زمینه است. در بحث تدوین پیشنهاده نیز از میان سه رویکرد استاد محور، دانشجو محور و سازمانی استخراج شده، رویکرد دانشجو محور پرکاربردتر و پرطرفدارتر از سایر رویکردها به ویژه در بین گروه علوم انسانی نسبت به سایر گروه ها بود.

هدف کلی این پژوهش بررسی علل افزایش ورود زنان به دوره های کارشناسی ارشد از منظر تمایل های علمی و خانوادگی و میزان برآورده شدن آن از طریق برنامه های درسی دوره ها در دانشگاه اصفهان است. روش به کار رفته ترکیبی (کمی کیفی) است و ابزار استفاده شده پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه سازمان یافته است که روایی آن ها از طریق نظر متخصصان و پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و 89 / 0 برآورد شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان زن سال آخر دوره کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1390 1391 بوده و حجم نمونه پژوهش با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران 254 نفر برآورد شده است. یافته های کمّی بیانگر مؤثر بودن عامل علاقه به علم و رشد شخصی و بی تأثیربودن بهبود زندگی خانوادگی در ورود به دوره ارشد است. همچنین، یافته ها نشان داد متغیرهای جمعیت شناختی بر میزان تأثیر مؤلفه ها تأثیری نداشت.  نتایج کمّی در رابطه با میزان برآورده شدن انتظارهای از طریق برنامه درسی بیانگر آن بوده که برنامه درسی انتظار دانشجویان را برآورده نکرده است.