امینه محبی امین

در راستای پرورش تفکر کودکان و به منظور تحقق مشارکت دانش آموزان در عرصه پژوهش، طرح ها و برنامه هایی وجود دارد. در آموزش و پرورش ایران، طرح جابربن حیان نیز یکی از این طرح های پژوهش محور در راستای پرورش تفکر و مهارت های پژوهش در دانش آموزان است. هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه معلمان دوره ابتدایی درباره چالش های اجرای طرح جابربن حیان است. با استفاده از روش کیفی پدیدارشناسی از طریق نمونه گیری هدفمند 20 نفر از معلمان ابتدایی در مدارس شهرستان سبزوار انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. یافته های پژوهش، با استفاده از روش کدگذاری سه مرحله ای منسوب به استراوس و کوربین تحلیل شد. یافته های پژوهش در هشت دسته عوامل شامل عوامل مربوط به فرهنگ آموزشی، عوامل مربوط به اهداف برنامه درسی، عوامل مربوط به معلمان، عوامل مربوط به راهبردهای یادگیری، عوامل مربوط به دانش آموز، عوامل مربوط به خانواده، عوامل مربوط به امکانات آموزشی و ارزیابی طرح دسته بندی شد. عدم آمادگی ساختاری و فرهنگی برای اجرای طرح جابر نیز به عنوان کد انتخابی مشخص شد. نتایج پژوهش نشان داد برای پیاده سازی و بهره گیری از طرح جابر در مدارس باید در جهت رفع و کاهش چالش های مطرح شده در مسیر پژوهش زمینه سازی های مختلفی صورت گیرد. 

دانشگاه فرهنگیان یکی از مراکز اصلی تربیت معلم در ایران است. کیفیت تربیت معلم در این دانشگاه به کیفیت عناصر و زیرساخت های اساسی آن بستگی دارد. بررسی وضعیت آموزشی و کارکردی دانشگاه فرهنگیان یکی از موضوعات مهم در زمینه کمک به بهبود فرایندهای اساسی تدریس و یادگیری در این دانشگاه است. هدف اصلی این پژوهش، واکاوی وضعیت دانشگاه فرهنگیان بر حسب تجارب زیسته فارغ التحصیلان است. مشارکت کنندگان این پژوهش شامل 20 نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان شهر سبزوار هستند. روش این پژوهش روش کیفی نظریه زمینه ای است. نمونه های پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه های نیمه سازمان یافته استفاده شد. یافته ها با استفاده از سه مرحله کدگذاری استراوس و کوربین تحلیل گردید. یافته های پژوهش در 7 مقوله اصلی و یک مقوله هسته ترسیم شد. نتایج پژوهش نشان داد که کمبود امکانات و تجهیزات، سوءمدیریت، ناهماهنگی در تدوین برنامه درسی، ناکارآمدی کارورزی، تجربه ناکافی اساتید و برخورد ناصحیح کارکنان دانشگاه و ناکافی بودن آمادگی برای مدیریت کلاس از جمله عواملی است که در بررسی وضعیت دانشگاه فرهنگیان قابل ذکر است. ازاین رو بازاندیشی و بازنگری در مدیریت و برنامه ریزی برای آماده سازی و تربیت دانشجو معلم توانمند یکی از الزامات در این دانشگاه است.  

هدف از اجرای این پژوهش، روایت ابعاد تغییر در دانش عملی معلمان در دوران پساکرونا از دیدگاه معلمان دوره  ابتدایی می باشد. روش پژوهش کیفی از نوع پدیدارشناختی بود. شرکت کنندگان در پژوهش 15 نفراز معلمان دوره ابتدایی شهر سبزوار در سال تحصیلی1401- 1400 بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند.  مصاحبه ها تا اشباع نظری ادامه یافت. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته، گردآوری و در دو مرحله کدگذاری باز و محوری با استفاده از روش استراوس و کوربین تجزیه و تحلیل گردید. از مجموع53 کد مفهومی یافته های این پژوهش، در قالب 7 کدمحوری شامل دانش محتوایی، دانش پداگوژیکی،دانش فناورانه، دانش در مورد یادگیرنده، دانش تدریس و یادگیری، دانش مدیریت کلاس، دانش از خود ترسیم گردید. نتایج پژوهش نشان داد که محتوای دانش عملی معلمان در دوران پس از کرونا نسبت به قبل از آن دچار تغییراتی گردیده است.

در دنیای کنونی هدف تعلیم و تربیت از خواندن و نوشتن به اهداف مهمتری چون تفکر خلاق، حل مسئله، یادگیری مادام العمر، سواد اطلاعاتی و آشنایی با فناوری اطلاعات وارتباطات سوق  یافته است. هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین خلاقیت و اعتماد به نفس با پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی دانش آموزان مقطع متوسطه اول بود. این تحقیق به صورت توصیفی انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان سبزوار (10807 نفر) بود که از این تعداد 5564 نفرمقطع متوسطه اول پسرانه و 5243 نفرمقطع متوسطه اول دخترانه بودند . برای تحقیق حاضر از روش نمونه گیری طبقه ای استفاده شد. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 371 نفر تعیین شد. ابزار پژوهش پرسشنامه خلاقیت تورنس(1996)و پرسشنامه اعتماد به نفس روزنبرگ(1965) بود.  داده ها با استفاده ازروش همبستگی پیرسون ورگرسیون از طریق نرم افزار spss18آزمون و تحلیل شد. نتایج نشان داد که خلاقیت و اعتماد به نفس با پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهر سبزوار رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین خلاقیت و اعتماد به نفس قابلیت پیش بینی پیشرفت تحصیلی را دارند.

مشق شب همواره به عنوان یکی از عوامل مهم در یادگیری دانش آموزان مطرح بوده است. هدف از این پژوهش، بررسی دیدگاه معلمان دوره ابتدایی شهر سبزوار درباره طرح حذف مشق شب و جایگزینی تکالیف مهارت محور بود. مشارکت کنندگان این پژوهش شامل 30 نفر از معلمان ابتدایی شهر سبزوار در سال تحصیلی 98-1397 بودند. روش پژوهش از نوع کیفی پدیدارشناسی بود. نمونه های پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب شد. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه های نیمه سازمان یافته استفاده شد. یافته ها با استفاده از سه مرحله کدگذاری استراوس و کوربین تحلیل شد. نتایج نشان داد که دیدگاه معلمان دارای 9 مضمون اصلی و 50 مضمون فرعی است. لزوم تدارک بسترهای لازم برای اجرای طرح، بروز قابلیت های فردی مثبت، بروز مشکلات یادگیری، امکان فراغت بیشتر دانش آموز، ناآشنایی معلمان و والدین با طرح، همکاری بیشتر والدین و دانش آموز، نبود شرایط لازم برای انجام مشق شب در مدرسه، رشد مهارت های اجتماعی در دانش آموزان و ایجاد اشتیاق تحصیلی، لزوم توجه بیشتر به پرورش حیطه نگرشی و مهارتی از محورهای اصلی این پژوهش بود نتیجه پژوهش نشان داد از دیدگاه معلمانْ حذف مشق شب و جایگزینی تکالیف مهارت محور، آثار مثبتی برای یادگیری دانش آموزان دارد که برای اجرا نیازمند رعایت الزاماتی است.

هدف از اجرای این پژوهش، بررسی ادراک معلمان درباره طرح ارزشیابی توصیفی در مدرسه های ابتدایی بود. روش پژوهش کیفی از نوع پدیدارنگاری بود. شرکت کنندگان در پژوهش 32 نفر از معلمان شهر سبزوار در سال تحصیلی 96-1395 بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته گردآوری و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی تجزیه وتحلیل شد. از مجموع 127 کد مفهومی یافته های این پژوهش، در کدهای محوری مربوط به دانش آموزان (راحت طلب شدن دانش آموزان، کم شدن استرس، کاهش سواد، مشخص نشدن توانایی واقعی، سردرگمی، کاهش انگیزه تحصیلی، کاهش رقابت سازنده، جمعیت زیاد) و محورهای مربوط به معلم (وقت گیر بودن، سلیقه ای عمل کردن، نبود امکان مقایسه دانش آموز با خودش، ایجاد فرصت برای معلمان کم انگیزه، دخالت مدیریت ها در ارزشیابی) و والدین نیز در محور رضایت نداشتن و آگاهی والدین قابل ترسیم است. نتایج پژوهش نشان داد که طرح ارزشیابی توصیفی دارای ضعف هایی است که می توان این ضعف ها را در رابطه با اثراتی که بر دانش آموز، معلم و والدین دارد، بیان کرد.