ملیکا فرد

تقویت نقش شرکت های کوچک و متوسط در عصر اقتصاد دیجیتال و توسعه کارآفرینی دیجیتال در آن ها با اهمیت است، چراکه این شرکت ها به ویژه اگر دانش بنیان باشند، منابع مهم درآمد، اشتغال و درنهایت نیروی محرکه تأثیرگذار بر توسعه اقتصادی شناخته می شوند. بر این اساس هدف پژوهش، ارائه مدلی برای توسعه کارآفرینی دیجیتال در شرکت های دانش بنیان کوچک و متوسط به منظور توانمند سازی آنها است. بنابراین در گام اول پژوهش، از مطالعه پیشینه تحقیق، مصاحبه های نیمه ساختاریافته  و روش کیفی تحلیل مضمون برای شناسایی عوامل اثرگذاردر توسعه کارآفرینی دیجیتال و ایجاد چارچوب اولیه استفاده شده و سپس با استفاده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری، به مدلسازی مضامین پرداخته شده. نتایج تحقیق هفت عامل اثربخش مدل کسب وکار، استراتژی نوآوری محصول،پیکربندی منابع،عوامل محیطی، اکوسیستم کارآفرینی دیجیتال،عوامل فردی وعوامل سازمانی را در توسعه کارآفرینی دیجیتال در سه بعد ساختاری، زمینه ای و محتوایی نشان می دهد، که عوامل محیطی و اکوسیستم کارآفرینی دیجیتال در بعد زمینه ای بیشترین  تاثیرگذاری را در توسعه کارآفرینی دیجیتال در شرکت های دانش بنیان کوچک و متوسط دارا هستند.  

مهم ترین شاخص های تحقق بند اول و دوم سیاست های اقتصاد مقاومتی، توسعه کارآفرینی در شرکت های دانش بنیان است. درسال های اخیر، فناوری اطلاعات به کمک کارآفرینی آمده و مبحث کارآفرینی دیجیتال مطرح شده است. با شیوع کووید-19 و وجود تحریم ها،  ضرورت توسعه این نوع کارآفرینی بیش از پیش احساس می شود. هدف از این پژوهش طراحی مدلی برای توسعه کارآفرینی دیجیتال در شرکت های دانش بنیان کوچک و متوسط، در چارچوب سیاست های اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری مبنی بر استفاده از ظرفیت های درونی و پیشتازی اقتصاد دانش بنیان است. این پژوهش با مطالعه عمیق ادبیات موضوع، تعداد 147کد مربوط به توسعه کارآفرینی دیجیتال را شناسایی و با استفاده از روش های کیفی تحلیل مضمون و مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته، با استفاده از نرم افزاMAXQDA ، این کدها را به 29 مضمون پایه و7 مضمون سازمان دهنده تبدیل کرد. در مرحله بعد با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری، به مدل سازی مضامین سازمان دهنده و مضامین پایه پرداخته و مدل نهایی توسعه کارآفرینی دیجیتال را در سه بعد زمینه ای، ساختاری و محتوایی ارائه  نمود. نتایج نشان داد عوامل بعد زمینه ای با بیشترین تأثیرگذاری و عوامل بعد ساختاری با بیشترین تأثیرپذیری، نقش مهمی را در توسعه کارآفرینی دیجیتال در شرکت های دانش بنیان کوچک و متوسط دارا هستند. همچنین پیشنهاد می شود به منظور افزایش روند توسعه در این شرکت ها، در زمان تدوین استراتژی نوآوری محصولات/خدمات، مدل کسب وکار دیجیتال و پیکربندی منابع به عنوان عوامل ساختاری با بیشترین تأثیرپذیری، به نقش  عوامل زمینه ای و محتوایی با بیشترین تأثیرگذاری، توجه ویژه شود.