مهدی لطیفی شیره جینی

در دنیای کنونی برخی مردم متأثّر از روایاتی هستند که ساخته و پرداخته رسانه هاست. رسانه های خبری یکی از حوزه هایی است که روایت در آن نقش مهمی ایفا می کند. در این حوزه، روایت ابزاری است برای توصیف یک رویداد در راستای منافع و افکار مشخص که البته می تواند دستخوش دستکاری عوامل متعدد انسانی از جمله مترجمان باشد. بنابراین، تحقیق حاضر با تکیه بر نظریه روایت بیکر (Baker 2006) در نظر دارد تا نقش مترجمان در دستکاری روایی متون ترجمه شده خبری را مورد بررسی قرار دهد. برای نیل به این هدف، 200 متن خبری فارسی همراه با ترجمه انگلیسی آن ها در رسانه های غربی جمع آوری شد. سپس متون اصلی و ترجمه ها به وسیله راهبردهای قاب بندی بیکر تجزیه و تحلیل گردید. پس از تحلیل داده ها، تأیید شد که «روایت» ابزاری برای ایجاد یک هویت جدید از یک شخص، گروه، سازمان، حکومت یا حتی یک کشور است. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که «روایت» به ظریف ترین شکل ممکن می تواند مخاطب ناآگاه را آگاهانه به سمت یک هدفِ از پیش مشخص شده هدایت کند. همچنین مشخص شد که از بین راهبردهای قاب بندی بیکر، «اقتضای گزینش» بیشترین کاربرد و «برچسب زنی» کمترین کاربرد را داشته است.

با گسترش ارتباطات بین المللی و تأثیر آن بر امور داخلی جامعه، سازمان های خبری حتی از ترجمه نیز به عنوان ابزاری برای هدایت ایدئولوژی در مسیری خاص استفاده می کنند. بدین ترتیب نقش ترجمه در برجسته سازی رقابت سیاسی میان احزاب انکارناپذیر است. تفاوت واژه گزینی مترجمان می تواند بازتاب تفاوت میان احزاب اصول گرا و اصلاح طلب باشد. هدف تحقیق حاضر، بررسی نمود برجسته سازی ایدئولوژی محور در واژه گزینی مترجمان مطبوعاتی است. در این تحقیق پیکره ای بالغ بر دویست جمله از پایگاه های خبری دنیا به همراه ترجمه فارسی آن ها گرد آوری شد. در گردآوری داده ها سعی بر آن شد تا از اخبار ترجمه شده خبرگزاری های حامی هر دو حزب استفاده شود. سپس داده ها بر اساس مدل سه وجهی فرکلاف تجزیه و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد که اختلاف میان دو حزب اصلی، در واژه گزینی مترجمان نمود یافته و همین امر، حتی ممکن است اختلاف و تنش را به تبع داشته و عدم کنترل آن، چالشی برای ثبات اجتماعی قلمداد شود.

اواخر سال 2019 ویروس کرونا در چین ظاهر شد. این بیماری در تمام دنیا شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را به شدت تحت تاثیر قرار داد. بدین ترتیب موقعیتی فراهم آمد تا جناح ها، سازمان ها و حکومت ها به دنبال بهره برداری سیاسی از شرایط به وجود آمده باشند. رسانه یکی از ابزارهایی بود که نهادهای مختلف سیاسی را در رسیدن به اهداف ایدئولوژیک یاری می رساند. حال این تحقیق در نظر دارد تا با استفاده از نظریه روایت مونا بیکر ، دخالت ایدئولوژیک مترجمین در ترجمه متون خبری و همچنین تاثیر ترجمه بر تنش های سیاسی به واسطه بازتعریف روایی از شرایط بیماری کرونا در ایران را مورد بررسی قرار دهد. به همین منظور 180 متن خبری فارسی به همراه ترجمه انگلیسی آن ها از تارنماهای خبرگزاری های خارجی جمع آوری شدند. بعد از تحلیل داده ها به واسطه راهبردهای قاب بندی نظریه بیکر مشخص شد که نقش مترجم به هنگام بروز یک بحران بسیار مهم است و عملکرد مترجم می تواند جامعه را به سمت ثبات یا عدم ثبات اجتماعی سوق دهد. همچنین مشخص شد که نقش مترجم در ایجاد و یا بازتعریف هویت سیاسی و اجتماعی بسیار پررنگ است. بعلاوه ضرورت اطلاع مخاطب از نقش ترجمه و مترجم در بازتعریف روایی داستان از دیگر یافته های مهم این تحقیق بود.