تقی داور

این مقاله برگرفته از پژوهشی توصیفی به روش آمیخته، به منظور شناسایی ابعاد و مولفه های رهبری کارآفرینانه و بررسی تأثیر آن بر کارآفرینی سازمانی در شرکت خودروسازی سایپا در بازه زمانی زمستان سال 99، تدوین شده است. بخش کیفی پژوهش با رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد و بخش کمی بروش پیمایش انجام گرفته است. جامعه آماری شامل اعضای هیئت مدیره، مدیران ارشد، میانی، کارشناسان شرکت بوده و شیوه نمونه گیری هدفمند و تصادفی طبقه ای است. داده های کیفی، از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 14 نفر گروه خبرگان، و داده های کمی با تکمیل پرسشنامه توسط 358 نفر نمونه ، جمع آوری شده است. داده های کیفی از طریق فرآیند کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) و داده های کمی نیز بر اساس مدل یابی معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی و مدل ساختاری) تحلیل شده است. براساس یافته های پژوهش، مدل رهبری کارآفرینانه با شناسایی 5 بعد و 13 مؤلفه، شامل هدایت گری (هدف گرایی، الهام بخشی، الگوسازی)، تسهیل گری (قابلیت ادراکی، قابلیت ارتباطی، توانمندسازی)، حمایت گری (ایجادتعهد، ایجادانگیزه، هوش هیجانی)، مربی گری (جهت گیری تیمی، مشارکت جویی) و عامل کارآفرینی (قابلیت حرفه ای، قابلیت کارآفرینی)، ارائه شده است. نتایج مربوط به شاخص های ارزیابی مدل اندازه گیری یعنی تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم و مدل ساختاری مورد آزمون در این پژوهش از جمله معیار های روایی سازه ای و پایایی و نیز شاخص های برازش مدل ها، نشان دهنده قابل قبول و مناسب بودن آنها است. نتایج این تحقیق نشان می دهد مهمترین عوامل تأثیرگذار رهبری کارآفرینانه بر کارآفرینی سازمانی در شرکت سایپا، در وهله اول عامل کارآفرین بودن خود رهبران و در وهله دوم عامل هدایت گری رهبران است.

امروزه توسعه کشورها براساس خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی پایه ریزی می شود. رسیدن به این هدف در سایه رهبری کارآفرینانه تسهیل می شود. یکی از زمینه های مورد توجه محققان، ضرورت نیاز سازمان های امروزی به رهبری کارآفرینانه در چنین شرایط متغیر و ناپایدار اقتصادی است. رهبری کارآفرینانه، سبکی از رهبری است که در آن رهبر، بر عملکرد گروه در دست یابی به اهداف سازمانی که شامل کشف و بهره برداری از فرصت های کارآفرینی است، تأکید دارد. لذا، هدف این مقاله شناسایی و تبیین ابعاد و مؤلفه های رهبری کارآفرینانه به منظور ارائه مدل است. در این پژوهش از روش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریه پردازی داد ه بنیاد استفاده شده است. نمونه آماری این پژوهش شامل ۱۴ نفر از اعضای هیات مدیره و نیز مدیران ارشد گروه خودروسازی سایپا است که به عنوان گروه خبرگان، بصورت هدفمند انتخاب شده اند و گردآوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با این افراد انجام شده است. داده ها از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی، تحلیل شده و در قالب 355 کد، 72 مفهوم، 13 مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی طبقه بندی شده است. درنهایت مدل رهبری کارآفرینانه با شناسایی و معرفی 13 مؤلفه و 5 بعد، شامل هدایت گری (هدف گرایی، الهام بخشی و الگوسازی)، تسهیلگری (قابلیت ادراکی، قابلیت ارتباطی، توانمندسازی)، حمایتگری (ایجاد تعهد، ایجاد انگیزه و هوش هیجانی)، مربی گری (جهت گیری تیمی و مشارکت جویی) و عامل کارآفرینی (قابلیت حرفه ای و قابلیت کارآفرینی)، طراحی و ارائه شده است.