نفیسه آزادی

نقشه مفهومی با برقراری ارتباط بین مفاهیم جدید و مفاهیم موجود در ساختار شناختی منجر به یادگیری معنادار می شود. دانش آموزان با استفاده از نقشه مفهومی مطالب بسیاری را با هم ترکیب می کنند و به ارتباط درونی بین مفاهیم پی می برند. هدف پژوهش حاضر اثربخشی کاربرد نقشه مفهومی بر درک دانش آموزان از توابع نمایی و لگاریتم است. روش پژوهش تلفیقی از دو روش کمی و کیفی است. جامعه آماری کل دانش آموزان منطقه آموزش و پرورش فرگ بود که 12دانش آموز کلاس یازدهم رشته علوم تجربی به عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. دانش آموزان گروه اول، ابتدا به سوال های آزمون نقشه مفهومی و سپس به سوال های آزمون کتبی و گروه دوم ابتدا به سوال های آزمون کتبی و سپس به سوال های آزمون نقشه مفهومی و گروه سوم فقط به سوال های آزمون کتبی پاسخ می دهند. به این ترتیب که دانش آموزان هر دو گروه فرصت بازگشت به سوالات آزمونی که ابتدا انجام داده بودند و تصحیح پاسخ های خود را ندارند. برای ارزیابی تأثیر استفاده از نقشه مفهومی بر یادگیری دانش آموزان، همه دانش آموزان سه گروه به یک سوال، با عنوان آزمون مجموعی پاسخ می دهند. نتایج پژوهش نشان داد که استفاده از نقشه مفهومی در آموزش توابع نمایی و لگاریتم بر درک دانش آموزان و شناخت بدفهمی های آن ها از این مفاهیم بسیار مؤثر است.

هدف پژوهش بررسی محتوای کتاب های ریاضی پایه اول ابتدایی کشورهای منتخب بر اساس هوش های چندگانه گاردنر است. روش این پژوهش کیفی و از نوع تحلیل محتوا و بر اساس روش نظریه هوش های چندگانه گاردنر انجام گرفته است. جامعه آماری، تصاویر و نمودارهای کتاب های ریاضی اول ابتدایی کشورهای ایران، آمریکا(ایالت کالیفرنیا) و ژاپن -منتشر شده در بین سال های 98 – 1397 یا سال های 19- 2018 -است. تعداد 20 تصویر به طور تصادفی از قسمت های مختلف هر کتاب برای نمونه انتخاب شد. محتوای منتخب، براساس هوش های چندگانه گاردنر تحلیل و بررسی شد. سپس داده های به دست آمده، توصیف و تجزیه و تحلیل شد. بین داده های به دست آمده از فراوانی هوش های موجود در محتوای هر کتاب، مقایسه تطبیقی صورت گرفت و نتایج، در نموداری به نمایش در آمد. با توجه به بررسی های انجام شده، هوش منطقی-ریاضی در محتوای کتاب ریاضی پایه اول ابتدایی کشور ایران فراوانی یازده دارد که بسیار کم است و این مقدار برای یک کتاب ریاضی، مطلوب نیست. از این رو لازم است برنامه ریزان و طراحان کتاب های درسی به این امر توجه لازم داشته باشند و محتوای کتاب های ریاضی بخصوص پایه اول ابتدایی را با برنامه ریزی و دقت بیشتری تدوین نموده تا تناسب بیشتری با مطالب و مفاهیم ریاضی داشته باشد.

پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتاب های ریاضی پایه اول ابتدایی آمریکا، ژاپن و ایران از منظر شاخص خلاقیت گیلفورد می پردازد. در این تحلیل، تکالیف واگرا به عنوان عامل ایجاد خلاقیت تعیین شده و به بررسی میزان آن تکالیف در کتاب های ریاضی کشورهای یادشده پرداخته است. این پژوهش یک تحلیل محتوای کیفی است. تکالیف واگرا در این سه کتاب بر اساس شاخص های خلاقیت گیلفورد یعنی حافظه شناختی، تفکر همگرا، تفکر واگرا وتفکر ارزشیاب و ویژگی های انعطاف پذیری، اصالت و سیال بودن بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که میزان تکالیف واگرا ارائه شده در هر یک از این سه کتاب یکسان نبوده و هر یک، سطح متفاوتی از شاخص های خلاقیت گیلفورد را دارا هستند. محتوای کتاب ریاضی ژاپن روی تفکر همگرا تمرکز بیشتری دارد. تفکر ارزشیاب تنها در محتوای کتاب ریاضی پایه اول ابتدایی کشور آمریکا گنجانده شده است. محتوای کتاب ریاضی پایه اول ایران دانش آموزان را از مبحث اصلی دور می کند و این تکالیف، تفکر دانش آموزان را به سمت مفاهیمی غیر از مفاهیم موجود در کتاب ریاضی و مبحث مورد نظر سوق می دهد و این نه تنها کمکی به خلاقیت ذهنی دانش آموزان نمی کند، بلکه دانش آموزان را از فکر کردن خسته می کند و به مفهوم موردنظر نرسیده، دچار آشفتگی می شوند.

هدف پژوهش حاضر بررسی کتاب ریاضی پنجم ابتدایی براساس شاخص خلاقیت گیلفورد است. روش این پژوهش، کیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، محتوای کتاب ریاضی پایه پنجم ابتدایی منتشر شده در بین سال های 98 – 1397 به چهار قسمت (اشکال، فعالیت ها، تمرین ها و کاردرکلاس ها و معما و سرگرمی) تقسیم شد. نمونه آماری مورد انتخاب، 282 واحد انتخابی از کتاب ریاضی پنجم ابتدایی است. بنابراین، این پژوهش با توجه به انواع اعمال ذهنی و فعالیت های معرفی شده توسط گیلفورد یعنی حافظه شناختی، تفکر همگرا، تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب، به تحلیل کتاب ریاضی پایه پنجم ابتدایی می پردازد. هر قسمت بر اساس شاخص خلاقیت گیلفورد به صورت جداگانه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و نتایج به صورت جدول و نمودار نشان داده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که کتاب ریاضی پنجم ابتدایی به سطح حافظه واگرا و تفکر ارزشیاب توجه کمتری دارد. در فعالیت ها و کاردرکلاس ها و تمرین ها به تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب به میزان کمی توجه شده است.

هدف این پژوهش مقایسه تطبیقی محتوای کتب ریاضی پایه اول ابتدایی کشورهای آمریکا(ایالت کالیفرنیا)، ژاپن و ایران است. پژوهش پیرامون تحلیل کتاب های درسی بسیار ارزشمند است؛ زیرا، محتوای آموزشی به طور مستقیم از اهداف کلی نظام و مقاصد یک رشته در هر سطحی که باشد سرچشمه می گیرد. این پژوهش در پارادایم کمی و به روش تحلیل محتوای کمی ویلیام رومی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش شامل کتاب های ریاضی پایه اول ابتدایی سه کشور آمریکا (ایالت کالیفرنیا)، ژاپن و ایران در سال 98-1397 است. یافته ها نشان می دهد که شاخص درگیری یادگیرنده در تصاویر و نمودارهای کتب ریاضی پایه اول ابتدایی سه کشور آمریکا (ایالت کالیفرنیا)، ژاپن و ایران به ترتیب 8/0 و 71/1 و 13 است. کتاب ریاضی پایه اول ابتدایی آمریکا، موفقیت بیشتری در درگیرکردن مطلوب دانش آموزان در موضوعات درس ریاضی داشته (18</0≤ 4/0) و کتاب ریاضی پایه اول ابتدایی ژاپن دانش آموز را به تفکر بیشتری وادارمی کند (71/1<1) و کتاب ریاضی پایه اول ابتدایی ایران، بیش از توان ذهنی فراگیران در این سن است که باعث سردرگمی فراگیران و درنتیجه منجر به عملکرد معکوس در فرایند یادگیری می شود. گنجاندن مطالب حاشیه ای و دور از مباحث درسی، در این کتاب، مانع از تفکر مطلوب فراگیران خواهدشد (13<1).