نیما فرزام نیا

فضای سایبری، دامنهای سراسری در محیط اطلاعاتی است که شبکههای درهمتنیده شامل اینترنت، شبکههای مخابراتی، سیستمهای کامپیوتری، پردازندهها و کنترلرها را در برمیگیرد. با توجه به نفوذ روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزههای مختلف جوامع، سازمانها و کسب وکارها، حفظ و ارتقای امنیت فضای سایبری از اهمیت بسیار قابلتوجهی برخوردار است. در این امتداد، با توجه به نقش و جایگاه سازمانهای فعال در بخش دفاع، این مهم اهمیتی صدچندان مییابد، چراکه بهطور مستقیم بر امنیت ملی کشور مؤثر است. آمارهای ارائهشده از منابع معتبر ملی و بینالمللی، نشاندهنده عدم یکپارچگی فعالیتهای این حوزه، عدم همراستایی و همگرایی اهداف و سیاستها و بهطورکلی، عدم توجه کافی به امنیت فضای سایبری و درنتیجه، آسیبپذیری جدی کشور در این حوزه است. بر این اساس، دغدغه اصلی پژوهش حاضر، ارائه الگوی حکمرانی خوب امنیت فضای سایبری در سازمانهای دفاعی است. رویکرد پژوهش، استقرایی و نحوه انجام آن، ترکیبی (کیفی و کمی) است که از طریق تحلیل محتوای اسناد و مدارک مرتبط، مصاحبهها با خبرگان و توزیع پرسشنامه با راهبرد نظریهپردازی داده بنیاد انجامشده است و الگوی نهایی بر اساس مدل پارادایم ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، حکمرانی خوب امنیت سایبری در سازمانهای دفاعی مستلزم توجه به مضامین مدیریت استراتژیک سرمایه انسانی، طراحی و پیادهسازی چارچوب بومی معماری امنیت سایبری، تطبیقپذیری و انعطافپذیری در حوزه امنیت فضای سایبری، مدیریت ریسک امنیت فضای سایبری، بازمهندسی ساختار و فراگردهای سازمانی، مدیریت پروژههای مرتبط با توجه به استانداردها و متدلوژیهای مناسب و توسعه و استقرار فرهنگ سازمانی تعالیگرا است.

هدف: پژوهش حاضر به دنبال چارچوبی برای معماری حاکمیت امنیت سایبری در سازمان های دفاعی و با نگاهی متوازن مدیریتی و فنی است که امنیت سایبری را نه فقط یک مجموعه از تکنیک ها و ابزارهای جدید دیدگاه فنی و مهندسی می داند و نه صرفا با دیدگاه مدیریتی به امنیت سایبری می پردازد.روش: روش تحقیق ترکیبی (کیفی و کمی) است که فاز کیفی آن به وسیله تحلیل محتوا و فاز کمی آن بر مبنای یافته های فاز کیفی و با ابزار پرسشنامه انجام شده است و یافته ها در یک چارچوب زکمن قرار می گیرند.یافته ها: در جهان امروز و به تبع آن در سازمان ها؛ سرمایه ها، دارایی ها و منابع سازمان ها، در حال تبدیل و تغییر ماهیت به سمت سرمایه های سایبری است، لذا دولت ها و سازمان ها به نقش و اهمیت روزافزون این سرمایه ها به خوبی واقف شده و تلاش قابل توجهی در این رابطه دارند. از سوی دیگر تهدیدهای سایبری فراگیر، رو به رشد و واقعی هستند و همانطور که اخیرا در کشور ما نیز مصداق هایی مشاهده شد، مناقشات سایبری در بین کشورها و دولت ها در حال گسترش و بسیار تعیین کننده است. این مهم در سازمان های دفاعی اهمیت بسیار بیشتر و جدی تری دارد.نتیجه گیری: در نهایت یک چارچوب معماری حاکمیت امنیت سایبری در سازمان های دفاعی ارائه می گردد تا این سازمان ها بتوانند با نگاهی جامع و ساختاری و پیش کنش گرانه و فراتر از دیدگاه های مدیریتی، فنی و محدود، به برقراری امنیت سازمان در فضای سایبری دست یابند و عدم همگرایی موجود را به سمت یکپارچگی و نظام مندی سوق دهند.

برای داشتن افرادی توانمند که بتوانند هوشمندانه از فناوری های روز استفاده نمایند باید جامعه از سطح سواد بالایی در تمامی زمینه ها برخوردار باشند.سواد در دنیای کنونی صرفاً داشتن سواد خواندن و نوشتن نیست بلکه یک جامعه فعال و هوشمند باید به انواع سوادها مسلط باشند. یکی از انواع سوادهایی که جامعه باید به آن آشنا باشند، سواد رسانه می باشد. از اقشاری که همواره در معرض هجوم پیام های رسانه و جنگ شناختی دشمن بوده، سازمان های نظامی و کارکنان وابسته به آن می باشد. هدف این پژوهش شناسایی و راهکارهای ارتقاء سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه های افسری آجا در مواجهه با جنگ شناختی بوده به نحوی که با تقویت سواد رسانه ای بتوانند از ایمنی ذهنی بالایی برخوردار بوده و آسیب پذیر کمتری داشته باشند. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق اسناد و مدارک کتابخانه و رساله ها و پایان نامه و همچنین مصاحبه با 11 نفر از صاحب نظران حوزه جنگ شناختی و سواد رسانه ای می باشد. در این تحقیق داده های حاصل از مصاحبه با صاحب نظران و اسناد و مدارک و مطالعات پیشین جمع آوری و با استفاده از نرم افزار MAXQDA تلخیص، کدبندی و تجزیه وتحلیل گردید. نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمد نشان دهنده این است که با در نظر گرفتن ابعاد ساختارهای دانش، مهارت های رسانه ای و مرکز تصمیم گیری شخصی تحت 13 مؤلفه و 63 راه کار اجرایی می توان در دانشگاه های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران سواد رسانه ای دانشجویان را ارتقا بخشید به نحوی که در مواجهه با جنگ شناختی بتوانند عملکرد مناسبی داشته باشند.