صدیقه یاسمی

پژوهش حاضر با هدف واکاوی ویژگی های برنامه درسی مبتنی بر خلاقیت در دوره ابتدایی انجام گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر، کیفی و از نوع اسنادی بود. جامعه پژوهش شامل اسناد مکتوب داخلی وخارجی انجام شده درحوزه ی برنامه درسی وخلاقیت دربازه زمانی 2000 تا 2019 و روش نمونه گیری به صورت هدفمند مبتنی بر ملاک بود. در پژوهش حاضر از رویکرد NCT جهت تحلیل محتوای استقرایی داده ها با استفاده از نرم افزار ATLAS.ti استفاده شد. یافته های به دست آمده نشان داد که طراحی برنامه درسی (اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی- یادگیری، مواد ومنابع آموزشی،گروه بندی یادگیرندگان،فعالیت های یادگیری، فضا، زمان وارزشیابی)باید به گونه ای باشدکه تمامی عناصرآن حول محورپرورش وتوسعه خلاقیت باشد. دراین مسیرنقش هرکدام ازمولفه های برنامه درسی نباید موردغفلت واقع شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه برنامه درسی پنهان با درگیری تحصیلی و مهارت های ارتباطی دانش آموزان انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش گردآوری داده ها، از نوع توصیفی- همبستگی است. نمونه پژوهش شامل 230 نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهرستان ایوان غرب، از جامعه آماری 550 نفر، است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و براساس جدول مورگان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ی محقق ساخته برنامه درسی پنهان پاشازاده، پرسشنامه مهارت های ارتباطی جرابک، و پرسشنامه های راهبردهای یادگیری خود تنظیمی تحصیلی پینتریچ و دی گروت به همراه پرسشنامه دوپی رایت و مارین برای سنجش میزان درگیری تحصیلی، می باشند. یافته های حاصل از آزمون همبستگی کانونی حاکی از تأیید رابطه معنادار بین برنامه ی درسی پنهان با درگیری تحصیلی دانش آموزان و عدم رابطه معنادار با مهارت های ارتباطی آنان است. همچنین، در بررسی سهم هر یک از مؤلفه های برنامه درسی پنهان در پیش بینی درگیری تحصیلی و مهارت های ارتباطی، بر اساس نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام به گام، کنش متقابل (دانش آموز - معلم) تنها مؤلفه پیش بین از برنامه درسی پنهان بود که با 10 درصد قدرت تبیین با درگیری تحصیلی دانش آموزان رابطه دارد و به همین شیوه، مؤلفه های کنش متقابل و ساختار سازمانی از برنامه درسی پنهان، به یک اندازه، با 4 درصد قدرت تبیین ( 8 درصد در مجموع) با مهارت های ارتباطی دانش آموزان رابطه دارند.

هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیت زندگی در مدرسه برای دانش آموزان پایه ششم ابتدایی بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعهء آماری پژوهش حاضر را کلیه دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر بابل که در سال97-1396  مشغول به تحصل بودند، تشکیل دادند. روش نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای بود. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 340 نفر برآورد شد. ابزار پژوهش، پرسشنامهء کیفیت زندگی در مدرسه (اینلی و بورگ، 1992) بود که روایی و پایایی آن در جامعه ایران تأیید شده است. داده ها با استفاده از آزمون های t تک نمونه ای و آزمون رتبه ای فریدمن مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد دانش آموزان ابعاد رضایت عمومی، رابطه با معلم، فرصت، پیشرفت، ماجراجویی و انسجام اجتماعی را مطلوب ارزیابی کرده اند، اما در بعد عاطفه منفی، میانگین نمونه پژوهشی برابر با میانگین فرضی جامعه  است. همچنین رتبه بندی ابعاد کیفیت زندگی حاکی از این است که بعد «انسجام اجتماعی» در اولویت اول و بعد «پیشرفت» در اولویت آخر قرار دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که کیفیت زندگی دانش آموزان پایه ششم در مدارس شهرستان بابل در وضعیت مناسبی قرار دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه های تشکیل دهنده مدرسه خلاق در دوره ابتدایی انجام گرفت. پژوهش با رویکرد کیفی و به روش تطبیقی-اسنادی انجام گرفت. روش نمونه گیری هم هدفمند و مبتنی بر ملاک بود. به این منظور، به شیوه تحلیل محتوای استقرایی و با استفاده از نرم افزار ATLAS.ti با رویکرد NCT، تعداد 283 منبع مکتوب (سند، مقاله و کتاب) مرتبط با موضوع، تجزیه وتحلیل شدند و تحلیل تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. مدرسه خلاق از 6 بعد و 30 مؤلفه تشکیل شده بود. بعد «برنامه درسی خلاق» با 9 مؤلفه (اهداف برنامه درسی، محتوای برنامه درسی، راهبردهای یاددهی- یادگیری، مواد و منابع آموزشی، گروه بندی یادگیرندگان، فعالیت های یادگیری یادگیرندگان، فضا، زمان، ارزشیابی)؛ بعد «دانش آموز خلاق» با سه مؤلفه (باورهای شناختی-فکری، نگرشی-علاقه ای رفتاری، -عملکردی)؛ بعد «خانواده خلاق» با پنج مؤلفه (موقعیت اقتصادی- اجتماعی، تحصیلات والدین، جو عاطفی خانواده، سبک فرزندپروری، نگرش نوین والدین)؛ بعد «معلم خلاق» با پنج مؤلفه (رهبری کلاس درس، تفکر در کلاس درس، شیوه پاداش دهی، شخصیت معلم، دانش و مهارت های حرفه ای)؛ بعد «مدیر خلاق» با چهار مؤلفه (سبک مدیریت، نگاه خلاقانه، توسعه خلاقیت در معلمان، روابط و تعامل انسانی)؛ بعد «فرهنگ خلاق» با چهار مؤلفه (مشارکت، استقبال از خلاقیت، روحیه پژوهشگری، آزادی اندیشه و عمل). نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند به عنوان راهنمای عمل معلمان، متخصصان، طراحان و والدین در طراحی و ایجاد محیط های مبتنی بر خلاقیت قابل استفاده باشد.

یکی از اهداف مهم و اصلی تعلیم و تربیت تقویت و پرورش تفکر انتقادی است. لذا، پژوهش حاضر با هدف بررسی گرایش به تفکر انتقادی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه استان کرمانشاه انجام گردید. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه مدارس شاهد و نمونه شهرستان کرمانشاه در سال تحصیلی 95-1394 بود. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است که تعداد 230 دانش آموز به چند مرحله ای تصادفی انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه گرایش به تفکر انتقادی ریکتس (2003) استفاده شد. پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 72/0 بود. نتایج نشان داد که در بین دانش آموزان جامعه آماری، میزان گرایش به تفکر انتقادی و مولفه های آن (به جز بالندگی) بالاتر از حد متوسط است. بین عملکرد دانش آموزان در تفکر انتقادی و مولفه های آن به تفکیک پایه و رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود نداشت. ضریب همبستگی تحصیلات پدر با مولفه تعهد و با گرایش به تفکر انتقادی معنادار بود. همچنین، رابطه مثبت و معناداری بین تحصیلات مادر با مولفه تعهد وجود داشت.