حسن مظاهری

هدف این مقاله ارزیابی میزان برخورداری دانش آموختگان پردیس حکیم فردوسی دانشگاه فرهنگیان از تربیت شهروندی بوده است . این پژوهش، تحقیق توصیفی و کاربردی است و در انجام آن از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه پژوهشی شامل دو جامعه کارکنان و دانش آموختگان بود. انتخاب نمونه کارکنان به تعداد 20نفر با روش نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری از جامعه 180 نفری دانش آموختگان سال 1396 با روش نمونه گیری در دسترس در زمان دانش آموختگی، به تعداد 68 نفر انجام شد. برای گردآوری اطلاعات کامل تر سه نوع پرسشنامه محقق ساخته با همان مولفه ها برای دو جامعه پژوهشی کارکنان و دانش آموختگان دانشگاه فرهنگیان پردیس حکیم فردوسی(برادران) استان البرز تنظیم شد: الف) ارزیابی کارکنان ب) خودارزیابی دانش آموختگان ج) ارزیابی دانش آموختگان از همتایان. تحلیل اطلاعات بدست آمده با استفاده از آمار توصیفی(میانگین) و استنباطی (تحلیل واریانس) انجام گردید. یافته های پژوهش نشان داد که میزان برخورداری دانش آموختگان مورد مطالعه از دانش شهروندی در حد متوسط و در بخش های نگرش و مهارت در حد بالاتر از متوسط و زیاد است .همچنین میزان برخورداری دانش آموختگان از تربیت شهروندان در دیدگاه همتایان و کارکنان متوسط و از منظر خود دانش آموختگان بالاتر از متوسط می باشد. از سوی دیگر یافته ها نشان داد به صورت کلی بین میانگین خودارزیابی با ارزیابی دانش آموختگان از همتایان و ارزیابی کارکنان تفاوت معنادار وجود دارد اما بین ارزیابی کارکنان با ارزیابی دانش آموختگان از همتایان خود به صورت کلی و به تفکیک مؤلفه ها تفاوت معنادار وجود ندارد.

این پژوهش با هدف مقایسه مبانی ارزش شناختی مکتب پراگماتیسم با اسناد تحول بنیادین آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران و به روش تحقیق توصیفی تحلیلی، انجام شده است. جامعه آماری موردنظر برای دستیابی به دیدگاه اسناد تحول بنیادین سه سند بالا دستی آموزش وپرورش شامل سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت رسمی و عمومی و سند برنامه درسی ملی و برای مکتب پراگماتیسم، کلیه منابع در دسترس مرتبط با این دیدگاه بود. نمونه آماری آنها به ترتیب سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت رسمی و عمومی و برای پراگماتیسم، 10 منبع معتبر و اصلی دردسترس بود که به صورت هدف مند انتخاب شدند. نتایج مطالعه حاکی از آن است که ازنظر توجه به موقعیت، شرایط و اقتضائات محیطی و بروز در عمل ارزش ها، اشتراکاتی ظاهری بین این مکتب پراگماتیسم و مبانی ارزش شناختی اسناد تحول بنیادین وجود دارد، ولی بین این دو، تفاوت های بنیادینی وجود دارد. دربحث ماهیت ارزش ها ازنظر پراگماتیسم، آنچه در زندگی عملی مفید و حلال مشکلات آدمی باشد، ارزش دارد. در نگاه اسناد تحولی اعتبار ارزش ها بر قرب الهی وابسته است. ارزش ها ازنظر پراگماتیسم ها از نوع نسبی و غیرمطلق بوده و در نگاه اسناد تحولی ارزش ها به غائی و ابزاری تقسیم و تعیین مراتب آن براساس غایت زندگی است. معیار تعیین ارزش پراگماتیسم ها، مطلوبیت و سودمندی در زندگی فردی و اجتماعی و در دیدگاه اسناد تحولی، مبتنی بر سه معیار دین، عقل و فطرت است. در بحث متافیزیک پراگماتیسم ها همه ابعاد انسانی را مادی دانسته و در اسناد تحولی دستیابی به مراتبی از حیات طبیه، محور زندگی است.

هدف مقاله حاضر بررسی میزان و نوع توجه به محیط زیست در کتاب های درسی دوره ابتدایی با استفاده روش تحلیل محتوا  کتاب های سال تحصیلی 97-1396 بود و با بهره گیری از آمار توصیفی تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که از حیث «میزان توجه» در این کتاب ها به موضوع خاک با فراوانی 59 مورد (با اولویت بلایای طبیعی)، آب 87 مورد (با اولویت صرفه جویی)، صوت 55 مورد (با اولویت سروصدا)، هوا 43 مورد (با اولویت آتش فشان ها) و از حیث «نوع توجه»، به «حفظ و نگهداری» با 41 مورد (از 89 مورد) بیش از «شناخت و آگاهی» و «رشد و ارتقاء» پرداخته شده است؛ همچنین، نوع توزیع مؤلفه های زیست محیطی در کتاب ها و در پایه ها، فاقد تعادل است. اکنون به اتکای تاکید اسناد تحولی آموزش و پرورش و وجود بحران محیط زیست، پیشنهاد می گردد نوع و میزان توجه به مؤلفه های محیط زیست در کتاب های درسی کنونی، مورد بازنگری قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی صلاحیت های حرفه ای فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان استان قم صورت گرفته است. از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری، کلیه فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان استان قم، در رشته های مختلف به تعداد (875) نفر و نمونه آماری براساس جدول مورگان به تعداد (270) نفر می باشد که به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها به وسیله پرسشنامه جمع آوری شد. روایی ابزار به شیوه محتوایی و با استفاده از نظر اساتید این حوزه مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 98 درصد به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، آزمون کالموگرف- اسمیرنف، به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده ها، آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن برای بررسی سؤال های پژوهشی، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت فارغ التحصیلان در بعد دانش، نگرش و ارزش ها، مهارت ها، توانایی و همچنین مؤلفه مهارت های عمومی پایه ذهنی، در سطح مطلوبی قرار دارد؛ اما  وضعیت مؤلفه فردی ذهنی در سطح متوسط ارزیابی شده است. در زیرمؤلفه ها، بالاترین امتیاز به آشنایی و شناخت نسبت به چندرسانه ای ها، میزان تعهد به افزایش یادگیری، توجه به مهارت در استفاده از مواد و فناوری های تدریس، توانایی مهارت های مذاکره با مخاطبان، ارتقای درک مطلب، و فعال شدن آن ها در شغل معلمی اختصاص یافته است و پایین ترین امتیاز به دانش و شناخت زبان های مختلف آموزش، تمایل به ترویج نگرش ها و فعالیت های دموکراتیک دانش آموزان، مهارت در جمع آوری، تحلیل و تفسیر اسناد و داده ها، میزان توانایی های شناختی، تفکر واگرا و مهارت های تحلیلی و ارتقای صداقت و درستی مربوط می شود.

در پژوهش حاضر، سه مدل برای تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در برنامه های درسی ارائه می گردد که با توجه به نتایج حاصل از مطالعه تطبیقی، تحلیل متن سند برنامه درسی ملی ایران و مصاحبه با متخصصان حوزه های برنامه درسی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، استخراج شده اند. دو مدل اول مبتنی بر مطالعات تطبیقی به عمل آمده از چهار کشور انگلستان، آلمان، مالزی و ترکیه می باشند که الگویی مشابه با مدل دانه تسبیحی فوگارتی از آن ها استخراج شده است. در این دو مدل ،  نقش فاوا به عنوان ابزاری صرف به منظور تقویت و تسهیل فرآیند آموزش دیده شده است که از آن تحت عنوان کارکرد اول فاوا یاد می گردد. تفاوت دو مدل مذکور در این است که در اولی، فاوا به عنوان موضوعی مستقل در برنامه درسی دیده نشده، در حالی که در دومی فاوا به عنوان موضوعی مستقل در برنامه درسی جای داده شده است. مدل سوم با تمرکز و تأکید بر برنامه درسی ملی، طراحی شده است و تلفیقی از سه مدل دانه تسبیحی، تنیده و آشیانه ای فوگارتی است که در آن فاوا علاوه بر کارکرد اول، کارکرد دومی را نیز عهده دار است و این کارکرد در جهت ایجاد و توسعه شایستگی های پایه در پنج عنصر ذکر شده در برنامه درسی ملی (تعقل، ایمان، اخلاق، علم، و عمل) در  چهار عرصه ی (خدا، خود، خلق، و خلقت) می باشد. به دلیل این که مدل سوم مبتنی بر الگوی هدف گذاری برنامه درسی ملی می باشد، به خوبی می تواند به عنوان مدلی کامل و مطلوب در نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران پیاده سازی شود.

هدف این پژوهش، بررسی میزان توجه به سبک زندگی اسلامی در برنامه درسی دوره ابتدایی، مورد نظر اسناد تحول بنیادین آموزش وپرورش، بوده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از نوع تحلیل محتوا بود. ابتدا مؤلفه های ده گانه سبک زندگی اسلامی شامل مهارت های اجتماعی، اعمال عبادی، باورهای اعتقادی، ارزش های اخلاقی، مهارت های مالی، وظایف خانوادگی، مهارت های حفظ سلامت، دانش و مهارت های تفکر، دانش و مهارت های دفاعی امنیتی و زمان شناسی شناسایی شد و به تأیید رسید. سپس گزاره های مرتبط با این مؤلفه ها از اسناد تحولی شناسایی و استخراج و با اِعمال ضرایب در نظرگرفته شده، داده های حاصل مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که اسناد تحولی به طورکلی به اکثر مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در برنامه درسی دوره ابتدایی توجه کرده و مؤلفه های مذکور پوشش دهی مناسبی داشته اند. در این میان، بیشترین پوشش دهی به ترتیب به مؤلفه های مهارت های اجتماعی، اعمال عبادی و ارزش های اخلاقی و کمترین پوشش به مؤلفه های مالی، مهارت های دفاعی- امنیتی و زمان شناسی اختصاص داده شده است.

این پژوهش با هدف بررسی میزان اعتبار علمی برنامه درسی آموزش آداب و مهارت های زندگی از دیدگاه صاحب نظران انجام شده است.  نمونه آماری شامل 55 نفر متخصصان حوزه های مرتبط می باشد و اطلاعات لازم با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه و تحلیل مباحث جلسات نقد و بررسی راهنمای برنامه لازم جمع آوری شده است. نتایج این پژوهش حاکی از ضرورت بازنگری در تعریف ارائه شده از آداب و مهارت های زندگی ، مبانی نظری حاکم بر اصول برنامه ، رویکرد حاکم بر برنامه ، توجه به تفاوت های جنسیتی در برنامه و همچنین رعایت یک نقشه مفهومی مناسب برای سطوح ابتدایی تا متوسطه، تعیین درس های حامل ، توجه ویژه به صلاحیت های حرفه ای معلمان و الزامات اجرایی برنامه است. نکته حائز اهمیت این که متخصصان تأکید فراوانی بر غنی سازی برنامه های درسی مستقل و تلفیقی از نظر حوزه یادگیری آموزش آداب و مهارت های زندگی برای دانش آموزان داشتند. از جمله ویژگی های خاص و بومی این برنامه آن که علاوه بر مهارت های زندگی که در نظام های آموزشی دنیا مطرح است ، بحث آداب زندگی نیز با آن همراه شده است.