مسلم نظری سرحانی

سنّت آزمایش ملّت ها توسط خداوند، در طول تاریخ بشریّت، وجود داشته است. شاید علت این امتحان و ابتلاء تمییز سره از ناسره و منافق از غیر منافق، بوده است. و این واقعیت را در آیاتی از قرآن شاهد هستیم. در این میان در جوامع دینی، غیر معتقدینی وجود دارند که به دروغ خود را معتقد جلوه می دهند که در بسیاری از مواقع جوامع دینی را به سوی رکود و در نهایت، شکست می کشانند. لزوم مبارزه با این دورویان در آیات و روایات، از موضوعاتی است که تردیدی در آن راه ندارد. قرآن سه دسته منافق را معرفی می کند؛ گروهی که باید با آنها مبارزه شود و جامعه اسلامی را از وجود آنها تهی کرد. دسته دوم کسانی هستند که به جامعه اسلامی پناهنده شده اند و البته هیچ اقدامی علیه جامعه اسلامی نمی کنند یا منافقانی که هم پیمان با جامعه اسلامی هستند. اما در بعضی از آیات به پیامبرصلی الله علیه و آله و مؤمنین دستور جهاد و شدت عمل در جهاد با منافقین می دهد. جنگ تبوک یکی از موقعیت هایی است که خداوند دستور مقابله با منافقین را داده است. در این مقاله درصدد بررسی شیوه رفتاری رسول اللهصلی الله علیه و آله و مؤمنین در مواجهه با منافقین، هستیم.

با توّجه به این که رفاه و برخورداری یک جامعه، از نشانه های شکوفایی یک تمدّن است؛ نیل به آن از اولویت های هر جامعه ای در طول تاریخ بوده است. امّا در مقابل رفاه گری که در قرآن به «اتراف» از آن یاد می شود، یکی از موانع مهم رشد انسان به سوی کمال بوده است. هر چند رفاه گری سبب اصلاح معاش می شود، امّا فسادِ نفس انسان و دور شدن از اخلاقیات را نیز به همراه دارد. این پدیده ی اجتماعی که معلول علت هایی هم چون میل طبیعی انسان و راحت طلبی، استفاده ی نادرست و نابجا از ثروت، قدرت و مدیریت غلط، هر دو، می باشد، در میان بعضی از جوامع ایجاد شده و آن را دچار انحراف در مسائل اخلاقی، سیاسی و اجتماعی می کند. بعد از رحلت پیامبرصلی الله علیه و آله شاهد ظهور چنین پدیده ای در میان عده ای از خواص و حاکمان اسلامی بودیم.

جریان نفاق و منافقین، دارای ویژگی های بسیار مخرّب و دردسرساز برای رهبران و جامعه اسلامی می باشند. از جمله این ویژگی ها: بی اعتنایی منافقان به دستورات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در راستای ارتقاء جامعه اسلامی، بهانه گیری منافقان برای شرکت نکردن در غزوات و جنگ هایی که بقای جامعه در گرو آن است، تبلیغات سوء و ترویج شایعات جهت ایجاد ترس رعب و دل سرد کردن جامعه، تمسخر مسلمانان فقیر و تهیدستی که تنها به خاطر رضای خدا انفاق می کنند، تأسیس مراکزی برای طرح ریزی نقشه های فتنه انگیزی و به هم زننده آرامش جامعه اسلامی و در نهایت و پس از اینکه قادر به اجرای برنامه های خود نشدند، تصمیم بر آن می گیرند که رهبر جامعه اسلامی را حذف فیزیکی کنند. که در متن مقاله به طور مفصّل به این ویژگی ها می پردازیم.