حمیده زارع

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش رابطه والد-فرزند و متغیرهای مرتبط با درد در افسردگی مادران مبتلا به آرتریت روماتوئید (RA)، مالتیپل اسکلروزیس (MS) و کمردرد مزمن (LBP) بود. نمونه ای مشتمل بر 67 بیمار مبتلا به LBP، 60 بیمار مبتلا به RA، 63 بیمار مبتلا به MS از بیمارستان های آتیه، امام خمینی، و انجمن ام اس و 65 مادر غیربیمار به صورت در دسترس انتخاب شدند. تمامی شرکت کنندگان به مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی-42 (DASS-42؛ لاویباند و لاویباند، 1995) و مقیاس رابطه والد-کودک (PCRS-S؛ پیانتا، 1992) پاسخ دادند. مادران بیمار به مقیاس دیداری شدت درد (VAS؛ وورز و لویی، 1990) و پرسشنامه ناتوانی ناشی از درد (RDQ؛ رولند و موریس، 1983) نیز پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس، همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان دادند شدت افسردگی مادران بیمار و سالم تفاوت معنادار دارد. افزون بر آن، ناتوانی ناشی از درد و تعارض در رابطه مادر-فرزند، افسردگی مادران بیمار را به شکل مثبت معناداری پیش بینی کرد. بنابراین می توان دریافت ناتوانی و تعارض در رابطه مادر-فرزند با سطح افسردگی مادران مبتلا به بیماری مزمن رابطه دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی باورهای والدگری در نمونه ای از مادران ایرانی طراحی شده است. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی با رویکرد پدیدارشناسی است. نمونه ها تا رسیدن به حد اشباع به صورت غیر تصادفی هدفمند انتخاب شدند. برای بررسی باورهای والدگری مادران مصاحبه نیم ساختاریافته ای براساس تکنیک قیف تدوین گردید. نتایج تحلیل کیفی مصاحبه ها نشان داد که از دیدگاه مادران ایرانی، اطاعت و حرف شنوی، ادب و احترام، استفلال و توانایی دفاع از خود و عاقل و منطقی بودن از جمله مهم ترین ویژگی های یک کودک خوب، صبور بودن از جمله مهم ترین ویژگی یک مادر خوب، مهربان و باجذبه بودن مهم ترین ویژگی یک پدر خوب و تحصیلات عالیه به عنوان مهم ترین ویژگی ایده آل کودک در بزرگسالی، صبوری در برابر کودک به عنوان بهترین روش تربیتی، پرخاشگری و خصمانه رفتار کردن با کودک به عنوان بزرگ ترین اشتباه والد، ادب و احترام به عنوان ارزش ایده آل برای انتقال به کودک، هدیه خریدن به عنوان بهترین روش تشویقی و محروم کردن به عنوان بهترین روش تنبیهی شناخته می شود. با توجه به تحلیل کیفی مصاحبه بر اساس تکنیک قیف ، شش باور زیربنایی تر والدگری در نظام باورهای نمونه آماری پژوهش نقش بسته بود: تأییدطلبی و وجهه مثبت اجتماعی، فردیت طلبی و آزادی خواهی، احساس مسئولیت مادرانه و عذاب وجدان در قبال آن، برتری جویی، انحصارطلبی و ترسِ از دست دادن و نیز پدر به عنوان اسطوره ای قدرتمند. که در میان آنها باور احساس مسئولیت مادرانه و عذاب وجدان در قبال آن، فراگیرتر بود. در جمع بندی کلی از مجموع یافته ها می توان چنین تبیین کرد که باور احساس مسئولیت مادرانه به عنوان باور زیربنایی فراگیر، بر لایه های سطحی تر تجارب مادران از والدگری اثر گذار است.