سارا حاجت پور

هدف از انجام این پژوهش ارائه مدل ارزیابی اثربخشی اجرای خط مشی های برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران در سازمان تامین اجتماعی بوده است. روش: در این پژوهش به منظور ارزیابی خط مشی های اجرا شده از روش ترکیبی استفاده شده است به این شکل که در مراحل مختلف از روش های کمی(سیستم استنتاج فازی) و از روش های کیفی(مصاحبه برای تعیین قواعد فازی) بهره گیری شده است. جامعه آماری این پژوهش مدیران سازمان تامین اجتماعی و اساتید دانشگاه بوده اند که با روش نمونه گیری هدفمند مورد انتخاب قرار گرفته اند. چارچوب نظری استفاده شده برای ارزیابی اثربخشی خط مشی های اجرا شده در سازمان تامین اجتماعی، از ترکیب دو مدل متلند و هیل و هوپ بوده است. نتایج: نتایج پژوهش نشان داده است که سطح تضاد و ابهام در خط مشی های سازمان تامین اجتماعی نسبتا بالا بوده است و بالاترین ضعف ها در خصوص ارزیابی و دقت در تدوین خط مشی بوده است. نتایج حاصل از وابستگی بین متغیرها و قواعد اگر - آنگاه نشان از آن دارد که اگر تضاد و ابهام در خط مشی زیاد باشد، اگر سطح استفاده از ابزارهای قدرت نفوذ (اعمال زور در اجرای خط مشی)، تبادل (استفاده از بده بستان و دید بازارمحور) و نیز متقاعدسازی (سازوکارهای فرهنگی) نیز زیاد باشد خط مشی غیر اثربخش می شود. ولی خروجی نهایی مدل متلند نشان از آن داشته است که با توجه به فازی بودن مدل، خط مشی ها در میان دو تابع عضویت زیاد و متوسط قرار گرفته اند که در این حالت می توان به حالت کمی اثربخش نیز دست یافت.

در سراسر دنیا راهکارهای متنوعی برای ارزیابی خط مشی ها و کاهش معظلات و بی اخلاقیهای ناشی ازاجرای معیوب خط مشی ها مورد استفاده قرار می گیرد، همگام با رویکردهای بین المللی که سیاستها و ابزارهایی را جهت بهبود ارزیابی خط مشی های سازمانی به فراخور آن سازمانها پیشنهاد می کند، در این مطالعه رویکردهای ارزیابی چندی نیز از سوی محققان مختلف ارائه گردیده که در تلاش جهت ارتقاء کیفیت اجرای خط مشی ها و کاهش نارضایتی و تنشهای ناشی از عدم ارزیابی صحیح آنها می باشیم. این مطالعه در پی ارائه الگوی مطلوب ارزیابی اجرای خط مشی های عمومی در سازمان تأمین اجتماعی بعنوان یک نهاد عمومی غیر دولتی می باشد. جامعه تحقیق از دو گروه تشکیل شده جهت گروه خبرگان تحقیق از روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع گزینشی و برای جامعه مدیران و ذینفعان از روش نمونه گیری چندمرحله ای به روش تصادفی ساده استفاده شد. به نظر می رسد یافته های پژوهش و مدل ارائه شده این توانایی را دارد تا به عنوان راهکاری برای ارزیابی مطلوب و اثربخش به سیاستگذاران این عرصه پیشنهاد گردد، همچنین پیشنهاداتی جهت ارزیابی مؤثر مبتنی بر اخلاق در سازمان مذکور و متعاقبأ ارتقاء سطح کیفیت اجرای خط مشی های عمومی در آن سازمان ارائه می دهد.