ملیحه دوستی مقدم

فرهنگ به عنوان جهت دهنده به تصمیمات کلان، در تصمیم های اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و یا تولید نقش اساسی دارد. فرهنگ مثل روحی است که در کالبد همه فعالیت های گوناگون کشور حضور و جریان دارد. از طرفی علیرغم اهمیت بسیار زیاد مقوله فرهنگ در توسعه جوامع انسانی به ویژه سکونتگاههای روستایی، این موضوع در اهداف، دستورالعملها و ضوابط انجام مطالعات توسعه روستایی مغفول مانده است. به همین دلیل تحقیق حاضر با هدف بررسی توجه به پیوست فرهنگی در روستاهای شهرستان کهنوج، انجام شده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی می باشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. داده های بدست آمده از پرسشنامه به وسیله نرم افزارهای آماری Excel و Spss16 و با آزمون تی تک نمونه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که در توجه به پیوست فرهنگی در روستاهای شهرستان کهنوج بسیار کم است. از طرف دیگر نتایج پرسشنامه بیانگر این مطلب است که هرچه به پیوست فرهنگی بیشتر توجه شود به همان نسبت مشارکت روستاییان برای رسیدن به توسعه بیشتر شد.

ترکیب قومی و مذهبی موجود در استان های مرزی شرقی کشور به نحوی است که نوعی ضعف ژئوپلیتیک را در این مناطق برای نظام جمهوری اسلامی فراهم آورده است. غفلت از این موضوع از طرفی و هوشیاری دشمنان در آن سوی مرزها و بهره برداری آنان از موقعیت ایجاد شده، به نوعی تهدید محسوب می گردد. از دیدگاه وهابیت این بخش از ایران به دلیل، اکثریت اهل تسنن، فقر اقتصادی و فرهنگی، خروج روحانیون اهل تسنن برای ادامه تحصیل به کشورهای عربستان و پاکستان، و ... دارای شرایط مناسب برای تبلیغ و توسعه فرقه گرایی مذهبی و گسترش وهابیت است. مهمترین پیامدهای گسترش فرقه گرایی وهابیت، یارگیری نهادهای جاسوسی مخالف علیه نظام است که بایستی مورد توجه نهادهای اطلاعاتی و امنیتی قرار گیرد. به ویژه که، یکی از اهداف راهبردی حامیان این فرقه تأسیس یا نفوذ بر مدارس مذهبی اهل سنت، به ویژه در استان های مرزی در جهت ترویج عقاید ضد شیعی است. به نظر می رسد با یک برنامه ریزی مناسب که بیشتر می بایستی متکی به تغییر نگرشی بر مرز باشد می توان این نقاط ضعف را به نقاط قوت تبدیل نمود، سلفی گری از جریان های رادیکال مذهبی است که بیشتر از آن که ریشه داخلی داشته باشد، ریشه های منطقه ای دارد. سه کشور عربستان، پاکستان و امارات از اصلی ترین حامیان مالی جریان های سلفی هستند و استان سیستان و بلوچستان به لحاظ بافت قومی- مذهبی و مجاورت جغرافیایی با پاکستان و افغانستان از بیشترین پتانسیل فعالیت گروه های سلفی برخوردار است

سیستان به دلیل واقع شدن در منطقه مرزی کشوربحران زده افغانستان با مخاطرات، چال شها و تحولاتی عمده در محیط امنیتی خود رو به رواست. واقعیت است که محیط راهبردی ایران، از جمله امنیت ملی در معرض حوزه های متعدد ژئوپلیتیک بیرونی قرار دارد؛ در عین حال فضای سرزمینی ایران به سبب آن که مکمل راهبردهای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیکی کشورها و قدرت های پیرامونی است، تهدیداتی چون مهاجرت های غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر و سلاح های غیرمجاز، جنایات سازمان یافته، ورود کالاهای ممنوعه، ناامنی نواحی مرزی و حمله به پاسگاه های مرزبانی و غیره در کنار تحرکات قومی- مذهبی بویژه پس از جنگ افغانستان، امنیت مرزهای شرقی ایران را به مخاطره انداخته است. مناطق بی ثبات همجوار ایران به خصوص در شرق کشور باعث دغدغه ها و نگرانی های اساسی شده و فقدان رشد دموکراسی و ناپایداری دولت های پیرامونی و گسترش اقتدار قومی آنها و نیز وجود بزرگ ترین قطب تولید مواد مخدر و انواع قاچاق ها در مرزهای سیستان بر آسیب پذیری مرزهای جغرافیایی و امنیتی ایران افزوده است. معمولاً حاشیه های مرزی محل تجمع گروه های نژادی، مذهبی و زبانی است و از این نظر استان سیستان و بلوچستان از شرایط ویژه ای برخوردار است. گذشته از همه، موقعیت جغرافیایی استان و حضور تعداد کثیری از اتباع بیگانه- سبب تشدید عملیات تروریستی در این استان گردیده و در نهایت نبود ثبات و بروز چالش های امنیتی را برای منطقه سیستان و بلوچستان و کشور به ارمغان آورده است. باتوجه به هزینه زیاد طرح انسدادمرز در منطقه سیستان و عدم وجود تحقیقات علمی در خصوص شناخت اثرات مثبت و منفی اجرای احداث (دیوار بتونی )، پژوهش حاضر به این امر می پردازد

اغلب شهرهای دنیا محلی برای توسعه هرچه بیشتر صنعت به شمار می رفت؛ مانند رقابت های صنعتی شهرهای اروپایی در سده اخیر. امروزه، با توسعه جامعه بشری، دیدگاه ها و نظریه های علمی نیز پیرامون شهرها و نیز صنعت گردشگری دچار تغییرات شده است. بدین معنی دردوره معاصر شهرها از رقابت صنعتی به رقابت گردشگری روی آورده اند، زیرا گردشگری چنان پتانسیلی دارد که می تواندبه راحتی جایگزین شهرهای صنعتی شود و شهرهای بسیار زیبای گردشگری را به وجود آورد تا هم شهروندان و هم گردشگران از زیبایی های آن لذت ببرند .پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. اطلاعات جمع آوری شده، طبقه بندی و در دو بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش اول ضمن تجزیه و تحلیل نظریات در نرم افزار تحلیل آماری SPSS ، از طریق پرسشنامه، همبستگی عوامل تاثیرگذار مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت برای مدیریت و برنامه ریزی گردشگری شهر زاهدان، مدل استراتژیک سُوآر(SOAR) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان دهنده تاثیرات مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیستمحیطی در منطقه، عدم حضور و تاثیر مستقیم جامعه محلی در برنامهریزی و تصمیمسازی در خصوص توسعه صنعت گردشگری ونشت منافع اقتصادی می باشد

در اغاز قرن بیست و یکم هنوز توسعه برخی از استان های کشور با مسائل و چالش های متعددی مواجه است چرا که، راهبردهای گذشته در زمینه توسعه نواحی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته اند مسائلی چون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداری محیط زیست را سامان بخشد . این راهبرد ها در توزیع منافع حاصل از رشد و توسعه نیز موفق نبوده و سبب ایجاد مشکلات متعددی شده است. یکی از راهبرد هایی که اخیرا در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته، توسعه و گسترش توریسم در نواحی محروم ولی دارای پتانسیل های لازم است. گردشگری یکی از پویاترین فعالیت های اقتصادی عصرحاضر است که نقش مهمی در توسعه پایدار محلی ایفا می کند. در این راستا گردشگری روستایی نیز یکی از ابعاد مهم گردشگری به حساب می آید که می تواند با برنامه ریزی اصولی و دقیق و با شناسایی مناطق گردشگری روستایی و شناخت پتانسیل ها و نقاط قوت روستاها، نقش مؤثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه اقتصاد و همچنین توسعه ملی کشورها داشته باشد، از این رو در اینجا سؤال این است که پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری روستایی کدام است؟ و چگونه می-توان راهکارهایی را در جهت توسعه گردشگری در روستاها که بتواند باعث رشد گردشگری و در نتیجه توسعه پایدار روستایی بشود به کار برد؟ به این منظور مقاله حاضر بهره گیری از مطالعات میدانی، و تعیین فرصت، و تهدید،آرمان ونتایج به شیوه مدل SWOT SOAR, به ارائه راهبرد مدیریتی در جهت توسعه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان میرجاوه (دهستان لادیز) پرداخته است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد با وجود داشتن جاذبه های فراوان گردشگری طبیعی اعم ازجنگل های انبوه، چشمه ها، ییلاق های سرسبز کشاورزی و آداب و رسوم ازجذب گردشگران داخلی به دور مانده درحالیکه قابلیت های گردشگری آن نسبت به سواحل جنوبی استان بکرودست نخورده است.

گردشگری روستایی گرایشی نوین در صنعت گردشگری است، که از دهه 50 به بعد مطرح گردید. امروزه صنعت گردشگری روستایی به عنوان یک راهبرد می تواند با برنامه ریزی اصولی و شناسایی مزیت ها و محدودیت ها،نقش موثری در توسعه مناطق روستایی داشته باشد. این پژوهش که در شهرستان خاش در دو بخش انجام شده، بخش اول با استفاده از روش مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدید ها به شیوه( sowt )به ارائه استراتزی و راهبرد در جهت توسعه گردشگری در مناطق روستایی شهرستان خاش پرداخته است. تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که راهبرد تهاجمی به عنوان راهبرد اول در اولویت قرار گرفته است که با استفاده از نقاط قوت داخلی از فرصت هایی که از بیرون برای منطقه وجود دارد به خوبی در جهت توسعه گردشگری و جذب بیشتر گردشگر استفاده گردد.دربخش دوم بااستفاده ازمدل مدیریت گردشگری(soar) بااستفاده ازنظرات کارشناسان که تکمیل کننده مدل قبلی باشد،این مدل آینده نگری در مورد توسعه گردشگری منطقه خواهد داشت وبه نوعی مدیریت گردشگری خاش را ارائه می دهدتا بتوانیم ازظرفیت موجودبه نحواحسن استفاده کرد. گردشگری می تواند در توسعه اقتصادی- اجتماعی مناطق روستایی خاش پاسخگوی بسیار از مشکلات و معظلات اقتصادی باشد. از جمله شناسایی ظرفیتهای توسعه همه جانبه صنعت گردشگری در ابعاد ملی- منظقه ای و محلی در کنار ساماندهی و هدایت زیرساخت های توسعه گردشگری می تواند در استقرار و توسعه این صنعت موثر واقع گردد

از عهد باستان ایرانیان به موازات ساختن راه به امکانات و تاسیسات بین راهی توجه داشتند زیرا سفر در این راه ها بدون داشتن امکانات بین راهی امکان نداشت. هر چه این راه ها وسعت می یافت این تاسیسات نیز گسترش پیدا می کرد با وسعت قلمرو ایران خصوصاً در دوره هخامنشی بر اهمیت راه و راهداری در جهت ارتباط نقاط مختلف گستره بزرگ ایران زمین افزوده شد و به موازات آن ساختمان هایی (کاروانسراها ) نیز در کنار جاده های طولانی جهت رفاه مسافران ، گردشگران ، جهانگردان ، تجار و توسعه و پیشرفت ایران ایجاد شد. تحقیق حاضر با هدف بررسی و مطالعه و نقش اقامتگاهها و مجتمع های بین راهی در توسعه گردشگری استان سیستان و بلوچستان (مطالعه موردی مجتمع بین راهی امام رضا و دو راهی در مسیر زاهدان) می باشد. مسئله اصلی تحقیق پاسخ به این سؤال بود که آیا این مجتمع بین راهی توانسته پاسخگوی مناسبی جهت خدمات مورد نیاز مسافران باشد و باعث رونق گردشگری در منطقه شود؟روش تحقیق از نظر هدف آن کاربردی و داده های مورد نیاز با استفاده از داده های کتابخانه ای و میدانی جمع آوری گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که نمی توان تاثیر امکانات خدماتی- رفاهی این مجتمع را بر جذب گردشگران و همچنین بر اقتصاد و توسعه منطقه مثبت قلمداد کرد