ناصر تکمیل همایون

سفرنامه ها یکی از مهمترین اسناد تاریخی ایران هستند؛ مسافرانی که با اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی و مذهبی وارد ایران می شدند، از زوایای متفاوتی به ایران می نگریستند و آنها را ثبت می کردند. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای درصدد است تا کاروانسراهای موجود در راه ابریشم را مطالعه و بررسی نماید. با توجه به اطراق مسافران در این کاروانسراها، زوایای مطرح شده از جانب آنها می تواند در پژوهش های تاریخی ایران حائز اهمیت ویژه ای باشد. به نظر می رسد در ارائه اطلاعات از سوی سیاحان، با وجود شرح های بسیار دقیق، خطاهایی نیز راه یافته است که در هنگام بهره برداری از مطالب باید مدنظر قرار گیرد.

این مقاله به مسئله گفتگوی تمدن ها که در عصر حاضر از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است، می پردازد. نویسنده با روش توصیفی و کتابخانه ای و نیز بر اساس تجارب شخصی، ضمن ارائه پیشینه تمدنی و جغرافیای تمدنی از ایران، به تقابل و تعامل ایران با تمدن های باستان(شرق و غرب) و تمدن اسلام پرداخته است. وی معتقد است با شناخت فرهنگ و تمدن ایران که از راه بررسی تحولات تاریخی و باستان شناسی محیط زیست و جغرافیای جامعه و ارزش های موجود در آن قابل حصول است، می توان ایران را به عنوان یکی از پیشگامان گفتگوی فرهنگی و تاریخی در تاریخ معرفی کرد.