محسن گودرزی

«ارتباطات زیست محیطی» حوزه ای پژوهشی و کاربردی در علم ارتباطات است. در ارتباطات زیست محیطی چگونگی تهیه، توزیع، دریافت، فهم و استفاده از پیام های مرتبط با محیط زیست و نحوه تعامل جامعه با آن بررسی می شود؛ بنابراین بهره گیری از رسانه به منظور آگاهی بخشی عمومی درباره محیط زیست و چالش های آن، ترویج و تبلیغ راه های حفظ و حراست از محیط زیست و موضوعات مرتبط با مدیریت رسانه، ازجمله مهم ترین موضوعات پژوهشی مطرح در ارتباطات زیست محیطی است. این مقاله به تعریف «ارتباطات زیست محیطی» و گستره نظری و پژوهشی آن می پردازد و در ادامه، نقش زیست محیطی رسانه های کشور آسیب شناسی می شود. از روش شناسی مصاحبه عمیق برای احصای نظرها و راهکارهای کارشناسان در این زمینه استفاده شده است. نبود رسانه مستقل در حوزه محیط زیست، فقدان نگاه کلان و نظام مند در میان کنشگران رسانه ای، تأکید بر برنامه های مقطعی و غفلت از نگاه راهبردی در برنامه سازی، از جمله آسیب های رسانه ها در ایفای نقش محیط زیستی آنهاست. بهره گیری از اصول بلاغت رسانه ای، تقویت ژورنالیسم زیست محیطی، اتخاذ رویکردهای حمایتی رسانه ها از کنشگران عرصه محیط زیست و راه اندازی گروه ارتباطات زیست محیطی در سازمان حفاظت محیط زیست از جمله راهکارهای رسانه ای ارائه شده در این مقاله است.ارتباطات زیست محیطی، چالش زیست محیطی، رسانه های ایران

این مقاله به دنبال شناخت متغیر های روایی و تحلیل رمزگانی سینمای دینی پس از انقلاب، استخراج مقوله های دینی مورد تأکید آن و آگاهی از نحوه خدمت رسانی روایت و رمزگان فیلم به مقوله های دینی است. برای این منظور چارچوبی مفهومی از سینمای دینی و مذهبی و روایت شناسی و نشانه شناسی سینمایی ارائه و با توجه به پیوند اجتماعی هنر به کلیاتی از بافت اجتماعی ایران اشاره شده است. روش شناسی این پژوهش برای تحلیل روایت، استفاده از رویکرد بارت مک کوئیلان و تشخیص شاخص های روایت شناسانه در صحنه های اصلی و فرعی و برای نشانه شناسی، بهره گیری از رویکرد اکو و شناسایی مدلول های رمزگان های ده گانه است. بر مبنای تعریف حداکثری سینمای دینی و مذهبی و نظر کارشناسان این حوزه و از طریق ارزیابی فیلم های شاخص دینی، فیلم «طلا و مس» به علت مضامین دینی و مذهبی آن، استفاده مناسب از رمزگان های نشانه شناختی و بهره گیری از اصول روایت گری برای مطالعه موردی انتخاب شد. اولویت بخشی این فیلم به ابعاد رفتاری و دانشی دین، پرهیز آن از بیان مقولات اعتقادی و عرفی سازی دین، همراستایی فیلم با ساحت عمومی دین دار جامعه، بهره گیری فیلم از رمزگان ناخودآگاه برای ارائه مفاهیم عمیق و قرار گرفتن کامل روایت گری و رمزگان های فیلم در خدمت روایت و رمزگان دینی از جمله نتایج این پژوهش است.

این پژوهش در پی مقایسه انواع گفتمان و چارچوب های خبری ساخته شده در دو وب سایت فارسی زبان ایران اینترنشنال و دویچه وله در خصوص  پوشش خبری طرح تشکیل ائتلاف نظامی دریایی به رهبری آمریکا در خلیج فارس و دریای عمان در فاصله زمانی تابستان 1398 است.  به همین منظور برای ادبیات نظری تحقیق از نظریه های چارچوب سازی و گفتمان و ایدئولوژی استفاده شده است. تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد تلفیقی گفتمان کاوی ون دایک و فرکلاف، روش بکارگرفته شده در پژوهش پیش رو است. جامعه آماری این پژوهش، تمام اخبار مربوط به طرح تشکیل ائتلاف نظامی دریایی به رهبری آمریکا در خلیج فارس و دریای عمان در دو وب سایت فارسی زبان ایران اینترنشنال و دویچه وله فارسی است که پس از بررسی جامعه آماری به روش نمونه گیری هدفمند از تعداد کل 60 خبر، تعداد 8 خبر و گزارش خبری انتخاب و مورد گفتمان کاوی قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد متن های هر دو وب سایت از لحاظ سبک واژگانی، افراد و نهادهای مطرح شده در متن، قطب بندی ها، استنادها، پیش فرض ها، معانی ضمنی، مؤلفه های اجماع و توافق و گزاره های اساسی در ابتدا، میانه و انتهای طرح این ائتلافبا هم اختلاف های بسیار و شباهت هایی اندکدارند. بر اساس یافته های تحقیق، گفتمان اصلی وبوب سایت ایران اینترنشنال در خصوص پوشش خبری تشکیل ائتلاف «گفتمان ایرانهراسی » در «چارچوب آمریکای مُنجی– ایرا نماجراجو »بوده است. وب وب سایت دویچه وله فارسی هم کوشیده است انعکاس ها و پوشش خبری خود از طرح تشکیل ائتلاف را در قالب«گفتمان تنش زدایی» در «چارچوب آلمان مستقل،اروپای متحد» شکل دهد.

این مقاله به دنبال معرفی، نقد و ارزیابی شکلی و محتوایی کتاب سواد روایت اثر اچ. پورتر ابوت است. برای این منظور ابتدا در مقدمه تعریفی از روایت و روایت شناسی، شرح مختصری از تاریخ روایت و چرایی انتخاب این کتاب برای نقد و ارزیابی ارائه می شود. در ادامه از دو منظر اصلی شکلی و محتوایی نقد و ارزیابی کتاب انجام می شود. در ارزیابی شکلی، روانی قلم نویسنده، شیوایی ترجمه آن، شکل ظاهری کتاب، ویراستاری و متغیرهایی از این دست بررسی می شود. همچنین در ارزیابی محتوایی کتاب، روش نویسنده در نگارش، پیوندهای فکری نویسنده با رویکردهای مختلف نظری و نقاط قوت و ضعف موضوعات و مباحث طرح شده در کتاب مدنظر قرار می گیرد. کتاب سواد روایت با قلمی روان و ترجمه ای مناسب، با استفاده از روشی استقرایی و متاثر از سنت های مشخص ساختارگرایی و پساساختارگرایی، اثری ارزشمند در حوزه روایت شناسی است. این کتاب می تواند نقش موثری در شکل دهی چارچوب های تحلیل روایی در جامعه علمی کشور داشته باشد. همچنین این اثر می تواند مسئله روایت را از سطح نخبگان جامعه به سطح مخاطبان عام بکشاند و دغدغه روایت و روایت شناسی را همه گیر سازد.

انقلاب اسلامی به جهت نوع ایدئولوژی سازنده آن و نیز ساختار سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه مورد توجّه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران بوده است. این مقاله به یکی از مهم ترین مسائل روز مرتبط با ایدئولوژی انقلاب اسلامی (اسلام شیعی) یعنی بازنمایی رسانه ای آن می پردازد. به همین منظور یکی از تأثیرگذارترین رسانه های چاپی آمریکا، تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد فرکلاف بوده است. بازنمایی ایدئولوژی انقلاب اسلامی براساس گفتمان های غرب و دیگران، شرق شناسی، اسلام رسانه ای، و سنت و تجدّد مورد بررسی قرار گرفته وسپس براساس اصول استخراج شده از اسلام شیعی تجزیه و تحلیل شده است. نتیجه این که کلیشه سازی، دوانگاری متضاد و انگ زنی برآمده از گفتمان غرب و دیگران، شرق شناسی، و اسلام رسانه ای به بازنمایی مغایر با اصول اسلام شیعی نظیر اصل ولایت فقیه، نفی استکبار و وابستگی به آن، روزنامه واشنگتن پست را انتخاب کرده و در دو مقطع حساس تاریخی یعنی سال 1980 و 2010 میلادی بررسی شده است. روش کار در این تحقیق ظلم ستیزی، پیکار و جهاد علیه دشمنان خدا، عقل و تجربه سیاسی می باشند. از دیگر تکنیک های استفاده شده، بهره گیری از روش ساده سازی در ذیل گفتمان اسلام رسانه ای است که طی آن تصویری ساده و غلط از ساختار حکومت به نمایش گذاشته می شود؛ این رویکرد مخالف اصل عقل و تجربه سیاسی ایدئولوژی انقلاب اسلامی است. از دیگر نتایج تحقیق حاضر می توان به حضور دائم «من» نویسنده در مقالات و آمریت اشاره کرد که باعث خلق گفتمان های مغایر و ناقص از ایدئولوژی انقلاب اسلامی ایران شده است.