جواد مجروحی سردرود

همه نظریه ها نسبی هستند، هیچ نظریه ای کامل نیست و اگر کامل بود نظریه نبود، بلکه واقعیت یا با کمی اغماض حقیقت بود. نظریات در طول زمان ظهور و تکامل می یابند، توسعه پایدار، مبانی حاکم و شیوه های حصول آن هم تابعی از این قاعده هستند. رشد سریع علوم و تخصصی شدن آن سبب گردیده است که پدیده ای نو به نام "واگرایی علوم" رخ دهد. گاهی فعالیت های علمی مختلف آثار متفاوت و بعضاً متضادی بر یک موضوع خاص دارند. فعالیت های حقوقی، مدیریتی و مهندسی مرتبط با توسعه پایدار در ساختمان های سبز متأثر و مؤثر بر یکدیگرند و از پدیده واگرایی علوم مستثنی نمی باشند. در این تحقیق تلاش شده است با بهره گیری از مطالعه منابع روز و روش تحقیق کیفی (مصاحبه با نخبگان با استفاده از روش گلوله برفی) در ترکیب با روش های کمی و تحلیل های آماری مدل مدیریت حقوقی توسعه پایدار با رویکرد ساختمان های سبز در ایران تبیین گردد. بر این اساس شاخص های اساسی سه رشته مختلف حقوق، مهندسی و مدیریت در کنار سیاست گذاری های کلان شناسایی و ارزیابی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق کمک شایانی بر انطباق برآیند نیروهای سه رشته یاد شده و تعیین مهم ترین اولویت ها برای نیل به اهداف توسعه ای پایدار و جامع به ویژه در صنعت ساخت خواهد داشت.

علی رغم این که دهه گذشته شاهد افزایش ادعا در توافق های مشارکت عمومی-خصوصی بوده است اما هنوز خلا شناسائی و اجتناب از بروز ادعا بین سرمایه پذیر و سرمایه گذار و تاثیر آن بر روی عملکرد وجود دارد. در این پژوهش تلاش شده است با راهبرد مفهومی چرخه عمر محور، ادعاها از دو دیدگاه سرمایه پذیر و سرمایه گذار و با رویکرد کیفی«بحث های گروهی کانونی» بررسی شود. جامعه مورد مطالعه شامل بررسی گسترده پیشینه بین المللی و منابع علمی کشور ایران در فاصله سال های 1991 تا سه ماهه اول 2019 در حوزه های مرتبط با ادعا، بررسی سه مورد از طرح های مشارکتی آزادراهی ایران، و مصاحبه با خبرگان گروه کانونی بوده و هم-چنین اعتبار سنجی نتایج با روش «زاویه بندی چند گانه» ارزیابی شده است. نتایج پژوهش، معیارهای کلیدی در دسته بندی فاکتورهای بروز ادعا را مشخص نموده و نشان داد بررسی دقیق عوامل می تواند به عنوان یک چک لیست طرفین را از پتانسیل بهبود مدیریت و اجتناب از ادعا در پروژه های مشارکتی بهره مند نماید.

اخلاق حرفه ای، مجموعه ای از آیین نامه ها و مقرراتی است که عمل اخلاقی را برای آن حرفه مشخص و خاص تعریف می کند و اخلاق مهندسی به طور عام، کاربرد اصول اخلاقی و استانداردهای حرفه ای است. آیین نامه های اخلاقی باتوجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر کشوری متفاوت است و اثرگذاری متفاوتی نیز دارد. از آنجا که در ایران آیین نامه های اخلاق مهندسی مدوّنی مطابق با نیازهای قشر مهندسان تدوین نشده و سوگندنامه مهندسی و آیین اخلاق حرفه ای مهندسان مشاور، تنها اسناد اخلاقی موجود شناخته شده در بین قشر مهندسان است، لذا تدوین آیین نامه اخلاقی در حرفه مهندسی به شرط لحاظ کردن شرایط بومی متناسب با ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور امری ضروری به نظر می رسد. به همین سبب در این تحقیق برای تدوین آیین نامه، پس از مطالعه منابع علمی، به مطالعه و بررسی آیین نامه های اخلاق حرفه ای مهندسان کشورهای مختلفی که در این حوزه فعالیت کرده اند، پرداختیم و سپس با مصاحبه و مشاوره با افراد باتجربه متن اولیه پیش نویس آیین نامه اخلاق را دسته بندی کردیم و پیشنهاد دادیم و برای اعتبارسنجی آن، پیش نویس را به صورت پرسش نامه طراحی کردیم و پس از توزیع و جمع آوری پرسش نامه به تحلیل و بررسی نتایج حاصل از پرسش نامه به وسیله نرم افزار SPSS پرداختیم و سرانجام باتوجه به نتایج پرسش نامه موفق به ارائه آیین نامه اخلاق حرفه ای مهندسان در ایران متناسب با شرایط بومی کشور شدیم.

در سالیان اخیر با ظهور مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) پیشرفت های قابل ملاحظه ای در تحقق مؤلفه های اصلی مدیریت ساخت پروژه از قبیل ایمنی، هزینه و زمان به وقوع پیوسته است. از مدل های مبتنی بر BIM به صورت گسترده جهت برنامه ریزی ایمنی پروژه ها و کنترل زمان و هزینه ساخت بهره برداری می شود. استفاده از مدل سازی اطلاعات ساختمان تأثیر مثبت خود را در فرایند شناسایی و حل تداخل ها نیز نشان داده است. در طرح ها و پروژه های بزرگ به علت تعدد عوامل درگیر در طراحی ها و همچنین پیچیدگی و حجم بالای المان ها تعداد بسیار زیادی از تداخل ها بین المان های مختلف در فرایند ادغام یکپارچه طراحی ها اتفاق می افتد که بدون به کارگیری ابزارهای مدل سازی اطلاعات ساختمان شناسایی و رفع آنها بسیار وقت گیر و پیچیده می باشد. تداخل ها درصورتی که در مرحله طراحی، به دقت شناسایی و حل نشوند ضمن افزایش حجم کاری، مدیریت ایمنی، زمان و هزینه پروژه را به خطر می اندازند. در میان عناصر ساختاری مختلف، تداخل های طراحی المان های مکانیکی، تأسیسات الکتریکی و لوله کشی (MEP) به طور مرسوم فرآیند طراحی را تحت تأثیر قرار داده است که شاید به دلیل فضاهای محدود برای سیستم های MEP باشد. هدف این تحقیق گروه بندی المان های MEP، جهت تعیین اولویت آنها از منظر زمان و هزینه در فرآیند رفع تداخل ها می باشد. به همین منظور این تحقیق با استفاده از روش دلفی نسبت به گروه بندی المان های MEP اقدام و سپس روش فازی – سلسله مراتبی را جهت تعیین وزن المان های MEP به کارگیری می نماید.