حمیدرضا جعفری دهکردی

یکی از مهمترین دلایل شکاف انتظارات در حرفه حسابرسی، ماهیت استفاده از قدرت شریک در برابر حسابرسان می باشد که معمولاً به دلیل ایجاد سطح عمیقی از تسلط گرایی رفتاری و ساختاری توسط شرکاء می تواند سرخوردگی های حرفه ای حسابرسان را به تدریج به همراه داشته باشد. هدف این مطالعه، طراحی چارچوب استیلای گرایی قدرت شرکای حسابرسی می باشد که از طریق رویکرد گرندد تئوری، پژوهش به دنبال شناسایی علل کلیدی مؤثر بر آمرانه گرایی شریک حسابرسی بود. روش شناسی این مطالعه کیفی و مبتنی بر فلسفه استقرائی بنا شده است. به لحاظ هدف اکتشافی و به لحاظ نتیجه توسعه ای محسوب می شود. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه بود و مشارکت کنندگان این مطالعه، خبرگان دانش حسابداری در سطح دانشگاه بودند. در این مطالعه فرآیند گرندد تئوری و رویکرد اشتراوس و کوربین (1998) مدنظر قرار گرفت تا طی سه مرحله کدگذاری نسبت به ارائه ی مدل پارادایمی اقدام نماید. نتایج طی 12 مصاحبه در بازه تقریبی 715 دقیقه، از شناسایی 317 کدباز، 46 مضمون؛ 14 مولفه و 8 مقوله اصلی حکایت دارد.  این نتیجه گویایی این مسئله است که بروز استیلاگرایی قدرت شرکای حسابرسی گویایی این مسئله است که شیوه ی تعامل با حسابرسان به شدت می تواند تعارض آمیز و همراه با کاهش انگیزه های شغلی باشد. زیرا شرکای حسابرسی براساس رویکرد استیلاگرایی قدرت تلاش می کنند تا با تسلط بر جزئی ترین امور حرفه ای در ساختارهای مؤسسه، حسابرسان را کنترل نمایند که این مسئله می تواند پیامدهای منفی همچون برهم خوردان تعادل حرفه ای حسابرسی و برهم خوردن تعادل اثربخشی حرفه ای حسابرسی را به همراه داشته باشد.

علیرغم وجود الزامات و خاستگاه های قانونی، تا کنون گزارشگری حقوق بین نسلی و تفویض اختیار اجرای آن مورد توجه جدی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر به ارائه مدلی جهت گزارشگری حقوق بین نسلی و صلاحیت دیوان محاسبات کشور در اجرای آن پرداخته است. خبرگان و صاحب نظران در میان رؤسا و مدیران دستگاه های نظارتی و اجرایی، اساتید و مدیران ارشد دولتی مشتمل بر 62 نفر هستند که در زمینه گزارشگری و افشاء اطلاعات با تجربه بوده و بر الزامات قانونی مسلط می باشند. جامعه آماری در بخش تدوین مدل گزارشگری حقوق بین نسلی نیز شامل 200 نفر از مدیران و حسابرسان دیوان محاسبات کشور است. در بخش انتخاب شاخص ها، داده ها با استفاده از آزمون دو جمله ای و در بخش تدوین مدل، با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با بررسی الزامات قانونی کشور و اسناد بالادستی و شیوه گزارشگری کشورهای پیشرو، شاخص های گزارشگری در دو بعد مخارج دولت و تأمین مالی دولت پبشنهاد گردیده که از میان آنها 12 شاخص در بعد مخارج و 18 شاخص در بعد تامین مالی تایید شده اند. در بخش تدوین مدل، در نهایت تنها 10 شاخص در بعد مخارج و 15 شاخص در بعد درآمد تایید و در مدل گزارشگری باقی ماندند. از دید حسابرسان و خبرگان دیوان محاسبات، در بعد مخارج دولت، شاخص هایی همچون مخارج جاری، مخارج سرمایه ای، هزینه تحصیل و آموزش و هزینه حفاظت از محیط زیست؛ و در بعد تأمین مالی دولت، شاخص های درآمد فروش نفت و گاز، صندوق توسعه ملی، فروش خاک و درآمد مالیات های مستقیم بالاترین میزان اثر گذاری در گزارش حقوق بین نسلی را دارند.  

گزارش حسابرسی به عنوان نتیجه فرآیند خدمات اطمینان بخشی و خوانایی آن یکی از مؤلفه های پراهمیت قابل فهم بودن این گزارش، برای کاربران است که می تواند از عواملی بسیاری همچون ویژگی های شخصیتی حسابرسان تأثیر بپذیرد. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر تیپ شخصیتی حسابرسان بر جنبه محتوایی خوانایی گزارش حسابرسی می پردازد. در این پژوهش داده های مربوط به متغیر تیپ شخصیتی حسابرس با استفاده از آزمون مؤلفه های اصلی و پنج عامل شخصیت شامل برونگرایی، روان رنجوری، انعطاف پذیری، توافق پذیری و باوجدان بودن، از طریق پرسشنامه پنج عاملی نئو مک کری و کاستا (1997)، گردآوری شد. برای اندازه گیری متغیر جنبه محتوایی خوانایی گزارش حسابرس، از شاخص های گانینگ فاگ و فلش استفاده شد. نمونه انتخابی در این پژوهش تعداد 87 نفر از شرکا و مدیران حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی و تعداد 231 گزارش حسابرس مربوط به شرکت های بورسی که در سال 98 توسط این مؤسسات مورد رسیدگی قرار گرفتند، می باشد. یافته ها نشان داد تیپ شخصیتی حسابرس بر جنبه محتوایی خوانایی گزارش حسابرس تأثیرگذار است و ویژگی های شخصیتی شامل باوجدان بودن و انعطاف پذیری و برونگرایی حسابرس بر خوانایی گزارش حسابرس اثر مثبت و معناداری دارد و روان رنجوری و توافق پذیری حسابرس ارتباط معناداری با جنبه محتوایی خوانایی گزارش حسابرسی ندارند.

هدف این پژوهش، بررسی نقش واسطه ای اعتماد به نفس بیش از حد مدیران ارشد بر میزان اثرگذاری ویژگی های شخصیتی آنها بر درماندگی مالی شرکت ها می باشد. نمونه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 181 مدیر ارشد شرکت های تولیدی در بورس اوراق بهادار تهران در سال 1397 می باشد که با استفاده از پرسشنامه های: پنج عاملی نئو (مک کری و کاستا، 1987) ، اعتماد به نفس بیش از حد (روزنبرگ، 1989) و چک لیست طراحی شده درماندگی مالی و روش مدل سازی معادلات ساختاری، نرم افزار PLS مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد، ابعاد شخصیتی برون گرایی، تجربه پذیری و تطابق پذیری به ترتیب با ضریب مسیر غیرمستقیم23/0، 073/0 و 10/0 از طریق متغیر واسطه ای اعتماد به نفس بیش از حد تاثیر مثبت بر درماندگی مالی شرکت ها داشتند، اما ویژگی های شخصیتی وظیفه شناسی و روان رنجوری از طریق متغیر واسطه ای اعتماد به نفس بیش ازحد تاثیری بر درماندگی مالی نداشتند. متغیر اعتماد به نفس بیش از حد با تاثیر مثبت بر درماندگی مالی، بیش از 45 درصد از تغییرات متغیر درماندگی مالی را به طور مستقیم تبیین می کند.  

این پژوهش با هدف بررسی و تبیین اقلام تأثیرگذار بر فرصت های سرمایه گذاری، به بررسی نقش اهرم مالی برتأثیر محافظه کاری در حسابداری بر فرصت های سرمایه گذاری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی 1386 الی 1392 انجام گرفته است. نتایج نشان داد که محافظه کاری در حسابداری بر اهرم مالی شرکت تأثیر مثبت و معنی داری دارد و هم چنین اهرم مالی شرکت بر فرصت های سرمایه گذاری تأثیر منفی و معنی داری دارد. برای بررسی نقش واسطه ای اهرم مالی در تأثیر محافظه کاری در حسابداری بر فرصت های سرمایه گذاری شرکت ها از روش رگرسیون چندگانه، روش بارون و کنی، استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که اهرم مالی در تأثیر محافظه کاری در حسابداری بر فرصت های سرمایه گذاری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نقش واسطه ای نسبی دارد. به عبارت دیگر حدود 24 درصد تأثیر محافظه کاری در حسابداری بر فرصت های سرمایه گذاری از طریق اهرم مالی (تأثیر غیر مستقیم یا واسطه ایی) و حدود 76 درصد تأثیر محافظه کاری در حسابداری بر فرصت های سرمایه گذاری مستقیم است.