علی آتشی

قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان در سال 1389 در مجلس شورای اسلامی تصویب و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری عهده دار حمایت از این شرکت ها شد. چالش هایی که این شرکت ها در مسیر رشد خود با آن مواجهند نهادهای تصمیم گیر را مجاب می کند بطور عمیق تر مسایل این شرکت ها را مد نظر داشته باشند. با نگاه به دانش به عنوان سرمایه اصلی این شرکت ها، یکی از مهم ترین این چالش ها رهبری کارکنان دانشی است که از آنها به «دانشور» تعبیر می شود. پژوهش ها ثابت کرده اند که رفتار دانشوران با دیگر کارکنان متفاوت است و این باعث تفاوت در نحوه انگیزش و ساز و کار نفوذ، و در نتیجه، رهبری ایشان می شود. هدف این پژوهش ارائه مدل رهبری دانشوران در سازمان های دانش بنیان ایران است. پژوهش حاضر در زمره مطالعات کیفی و به روش تئوری داده بنیاد اجرا شده. بدین منظور ابتدا ادبیات و پیشینه پژوهش و تئوری های مختلف ارائه شده در حوزه رهبری دانشوران مورد بررسی قرار گرفت و سؤالات مورد نیاز جهت استخراج مدل طراحی شد. در مرحله بعد، پژوهشگران با استفاده از نمونه گیری نظری به انتخاب اعضای نمونه آماری و انجام مصاحبه های عمیق و اکتشافی پرداختند. مجموعا تعداد 15 مصاحبه مفید انجام شد و مصاحبه ها بصورت کتبی و صوتی ثبت و ضبط شدند. تحلیل داده ها همزمان با فرآیند انجام مصاحبه ها آغاز شد و مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت پذیرفت و نهایتا 16 کد محوری بدست آمد که مدل رهبری دانشوران با استفاده از این کدها استخراج شد. نتایج این پژوهش تاکید می کند سازمان های حمایتی در بدنه جمهوری اسلامی ایران باید در قالب آموزش های کسب و کاری و مدیریتی علاوه بر آموزش های فنی، مدیران این سازمان ها را توانمند سازند تا بتوانند در فضای رقابت داخلی و بین المللی فعال بمانند. همچنین سبک رهبری مبتنی بر اعتماد متقابل و راهبردهای انگیزش از طریق اعتماد، شرایط کاری، شغل و جبران خدمات از یافته های این پژوهش است.

هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل رهبری در سازمان های دانش بنیان ایران است. پژوهش ها تأیید کرده اند که ویژگی های رفتاری دانشکاران با دیگر کارکنان متفاوت است و باعث تفاوت در انگیزش و نفوذ و درنتیجه، رهبری ایشان می شود. این پژوهش از جمله مطالعات کیفی است و با روش تئوری زمینه ای طراحی شده است. بدین منظور نخست، پیشینه پژوهش و نظریه های مختلف در حوزه رهبری دانشکاران بررسی شده و در مرحله بعد، پژوهشگران با استفاده از نمونه گیری نظری به انتخاب اعضای نمونه آماری و انجام مصاحبه های اکتشافی و عمیق پرداخته اند. جمعاً تعداد 15 مصاحبه مفید با مدیران عامل و معاونین منابع انسانی شرکت های دانش بنیان و اساتید دانشگاهی مرتبط با این شرکت ها انجام شد و مصاحبه ها به صورت کتبی و صوتی ثبت شد. تحلیل داده ها پس از هر مصاحبه انجام شد و مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی از روی فایل های صوتی و نوشتاری ازطریق خواندن و بازخوانی مکرر پیش رفت و 16 کد محوری به دست آمد که مدل رهبری دانشکاران با استفاده از این کدها استخراج شد. مقوله محوری مدل سبک رهبری مبتنی بر اعتماد متقابل است. همچنین راهبردهای ایجاد انگیزه برای رهبری دانشکاران عبارتند از: انگیزش ازطریق شغل، ازطریق شرایط کاری، ازطریق اعتماد و ازطریق جبران خدمات. نتایج این پژوهش برای مدیران شرکت های دانش بنیان و نهادهای حمایتی و تصمیم گیرنده مرتبط با آنها مفید است.

هدف : این پژوهش با هدف تبیین نقش ویژگی های کاری (شامل ویژگی های وظیفه ای، ویژگی های دانشی و ویژگی های اجتماعی) بر عملکرد شغلی دانشکاران در سازمان های دانش بنیان ایران انجام گرفته است. همچنین نقش تعدیل گری درگیری کاری در رابطه بین این متغیرها ارزیابی شده است. روش : برای جمع آوری داده های مورد نیاز پژوهش پرسشنامه ای شامل ۶۵ سؤال با استناد به پژوهش های پیشین طراحی و بین اعضای نمونه آماری که از کارکنان شرکت های دانش بنیان شهر تبریز انتخاب شده بودند توزیع و ۲۱۵ پرسشنامه جمع آوری شد. بمنظور آزمون فرضیه های پژوهش روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار لیزرل بکار گرفته شده است. نتایج : یافته های پژوهش حاضر حاکی از اثر معنادار ویژگی های وظیفه ای و دانشی بر عملکرد وظیفه ای و عملکرد زمینه ای دانشکاران است؛ اما ویژگی های اجتماعی تنها بر عملکرد زمینه ای اثرگذار بوده و تأثیر آن بر عملکرد وظیفه ای تأیید نشد. نقش تعدیل گری درگیری کاری نیز در رابطه بین ویژگی های وظیفه ای و عملکرد وظیفه ای، ویژگی های دانشی و عملکرد وظیفه ای و ویژگی های اجتماعی و عملکرد زمینه ای، تأیید شد. یافته های این پژوهش پیشنهاد می کند رهبران دانشی در طراحی شغل در سازمان های دانش بنیان برای بهره وری در عملکرد شغلی در ویژگی های وظیفه ای و دانشی بازنگری داشته باشند و برای دریافت عملکرد زمینه ای بهتر ویژگی های اجتماعی شغل را مد نظر قرار دهند.