حبیب زمانی محجوب
| مدرک تحصیلی: دکتری تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران |
| رتبه علمی: دانشیار پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) |
دریافت رزومه
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۵ مورد از کل ۳۵ مورد.
بررسی ساختار و تشکیلات جنبش اسلامی نیجریه و تأثیر آن بر گسترش تشیع در نیجریه(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی عملکرد جنبش اسلامی نیجریه مبتنی بر ساختار و تشکیلات آن و تاثیر آن بر گسترش تشیع در کشور نیجریه بود. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، نشان می دهد افزون بر مدیریت کارآمد شیخ زکزاکی، بخش بزرگی از موفقیت جنبش اسلامی مرهون ساختار و تشکیلات منظم و هدفمند آن است. تعبیه نمودن نهادهایی مانند بنیاد شهداء، مدارس فودیه، حراس، مجمع خواهران، مجمع دانش پژوهان، انجمن پزشکان، انجمن شاغلان، واحد تولید فیلم و واحد انتشارات، در ساختار و تشکیلات جنبش اسلامی نیجریه سبب شده است این جنبش در همه ی حوزه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی خدمات قابل توجهی به شیعیان نیجریه ارائه نماید. ارائه ی این خدمات در نشر و گسترش مذهب تشیع بسیار موثر واقع شده اند
بازکاوی فرایند فتوح اسلامی در ماوراءالنهر در عصر اموی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۸
107-132
حوزه های تخصصی:
سرزمین خراسان به دلیل ظرفیت های فرهنگی و موقعیت جغرافیایی از دیرباز کانون حماسه های کهن ایرانی بوده است. استقامت در برابر مهاجمان صحراگرد، در یک روند پایدار و متداوم ، توانایی حفظ هویت را در این سرزمین افزوده است. مقاومت های نظامی در برابر دشمنان مهاجم به روزگار ساسانیان باز می گردد. تاسیس پادوسبان شرق و پست کلیدی مرزبانی دهقانان مؤید این مدعاست. فتح این سرزمین توسط مسلمانان و درپی آن ورود اسلام در عصر امویان یکی از مهم ترین حوادث تاریخی این سرزمین را رقم زد. اگرچه تاریخ ورود مسلمانان به خراسان به عصر خلیفه سوم باز می گردد، لیکن سیطره قطعی مسلمانان بر ماوراءالنهر تا نیمه دوم عصر امویان به تاخیر افتاد و سرانجام شهرهای آن به زیر چمبره ی فاتحان مسلمان در آمد وآخرین شهرهای آن مکانی مناسب برای زمین گیر شدن فاتحان مسلمان و اتمام فتوح اسلامی در مرزهای ماوراءالنهر شد. آنچه مقرر است در این مقاله مورد بررسی قرار گیرد یافت پاسخ این پرسش اساسی است که: دلایل کندی فتوح ماوراءالنهر چه بود؟ بی شک پیش درآمد این پژوهش مطالعه ی فرایند فتوحات اسلامی در خراسان بزرگ و سرحدات ماوراء النهر به شیوه ی توصیفی است و پس از آن با رویکردی تحلیلی به جستجوی دلایل کندی فتوح اسلامی و سرانجام زمین گیر شدن فاتحان مسلمان در این سرزمین پرداخته شده است.
نسبت توسعه و عدالت در سه گفتمان لیبرالیسم، سوسیالیسم و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های سیاست اسلامی سال اول بهار ۱۳۹۲ شماره ۱
76 - 109
حوزه های تخصصی:
نوشتار حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش است که عدالت و توسعه در سه گفتمان لیبرالیسم، سوسیالیسم و اسلام چه جایگاهی دارد و نسبت این دو با هم چیست. مطالب، پس از مقدمه، تحت این عنوان ها سامان یافته است: اول جایگاه عدالت در مدل های توسعه لیبرالی (که به دلیل تنوع برداشت ها، در این مقاله، تنها، دیدگاه رالز و هایک، به صورت تطبیقی، معرفی شده است)، دوم عدالت در مدل های سوسیال (که در اینجا سه روایت تخیلی، علمی و سوسیالیسیمِ اصلاح طلب از تعامل عدالت با توسعه، به صورت مقایسه ای، مورد بحث قرار گرفته است) و سوم عدالت در نگاه اسلامی (که، از باب نمونه، دیدگاه استاد مطهری درباره توسعه و نسبتِ آن با عدالت بررسی شده است). در پایان نیز نتیجه گیری، در قالب جدولی مقایسه ای، بر اساس مؤلفه های هفتگانه سه مکتبِ مورد بحث در موضوع عدالت و توسعه، سامان داده شده است.
نقش عوامل ژئوپلتیکی در بحران نوسازی 2011- 2018 سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بحران اخیر سوریه، از بحران های پیچیده غرب آسیا(خاورمیانه) است که هم عوامل خارجی و هم عوامل داخلی، در بروز و تداوم آن نقش داشته اند. سؤال اصلی این است که عوامل ژئوپلتیکی از چه نقشی در این بحران برخوردار بوده اند؟ لذا هدف مقاله آن است که با روشی توصیفی- تحلیلی، عوامل ژئوپلتیکی سوریه و تأثیر آن بر بحران این کشور را تبیین نماید. یافته ها نشان می دهد: بحران سوریه، یک جریان سیاسی اجتماعی علیه نظام حاکم است که اغلب بر عوامل ژئوپلتیکی استوار است. اشاره به مرزبندی سوریه در دوران استعمار فرانسه، ساختار نامناسب ساختار سیاسی و تک حزبی، تنوع مذهبی و قومی و قرارگرفتن در نقطه پرتنش خاورمیانه به عنوان عوامل ژئوپلتیکی از نتایج این مقاله است. در این میان، قرارگرفتن سوریه در محور مقاومت، اصلی ترین دلیل صف آرایی دشمنان غربی و حکومت های عربی منطقه در مقابل نظام حاکم سوریه و ظهور و تداوم بحران است.
بایسته های فرهنگی تمدن سازی نوین اسلامی-ایرانی با تأکید اندیشه امام خمینی(ره)
منبع:
تمدن اسلامی و دین پژوهی سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱
32- 51
حوزه های تخصصی:
دیدگاه های امام خمینی(ره) به مثابه معیاری تعیین کننده در تشخیص دامنه الزامات یا بایسته های فرهنگی تحقق تمدن نوین اسلامی، از یک سو، به درستی درک نشده و از سوی دیگر، وزن آن در میانه معیارها، مورد سنجش قرار نگرفته است، از این رو، مقاله حاضر در پی پاسخ گویی به بایسته های فرهنگی تمدن سازی نوین اسلامی-ایرانی از دریچه فکری امام خمینی(ره) است.معظم له هیچ گاه تمدن را مستقلا واکاوی نکرده اما با کاربست روش تحلیل محتوا می توان نگاهش را در این زمینه واکاوی نمود. در نظریه های دگرگونی اغلب، اولویت به توسعه سیاسی و اقتصادی داده می شود اما در دیدگاه امام خمینی(ره) تمدن یا پیشرفت تنها بر پایه مقولات فرهنگی دینی استوار می شود.یافته های مقاله نشان می دهد که تأکید بر قرآن به عنوان نقطه کانونی و بر پایه آن، همسانی دین و سیاست،لزوم حکومت خوب، کاربست انتقادی تمدن غربی و آزادی مثبت یا مشروط بخشی از بایسته های فرهنگی تمدن سازی نوین اسلامی-ایرانی اندیشه امام خمینی(ره) است.
بایسته های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های سیاست اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹
135 - 152
حوزه های تخصصی:
طی 150 سال گذشته، برپایی تمدن اسلامی از دغدغه های بسیار مهمی بوده است که در ذهن و اندیشه برخی از اندیشمندان و رهبران جهان اسلام تبلور یافته، با این که هر یک و از جمله امام خمینی، مباحثی را در این باره طرح کرده و مؤلفه هایی را برای آن برشمرده اند، اما هنوز بایسته های سیاسی آن مبهم باقی مانده است،(مسئله) موضوعی که تاکنون نشده و از این رو، مقاله پیش رو در پی پاسخ به این پرسش است: بایسته های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی چیست؟(سؤال) گمان مقاله آن است که امام خمینی در چارچوب الگوی حکومت اسلامی خویش به این موضوع پرداخته است(فرضیه). مقاله در پی بررسی دیدگاه معظم له درباره بایسته های سیاسی تمدن اسلامی(هدف) با استفاده از شیوه تحلیل محتوا است(روش). مقاله نشان داده امام خمینی با در نظر گرفتن ابعاد مادی و معنوی برای تمدن، تمدن اسلامی را جامع ترینِ تمدن ها دانسته و بر ضرورت توجه به دین اسلام، پیوند بین دیانت و سیاست، تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه، استقلال و نفی سلطه بیگانگان، نقد تمدن غرب و... به عنوان بایسته های سیاسی تمدن نوین اسلامی، تأکید دارد (یافته).
نقش حاکمیت دینی در تمدن سازی بر اساس اندیشه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های سیاست اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸
142 - 170
حوزه های تخصصی:
امام خمینی(ره) از برجسته ترین اندیشمندان مسلمان در دوره معاصر است که اندیشه های تمدنی ایشان، به علت فراملی بودن و گستره جهانی و همچنین فرانظری بودن و تجربه تشکیل حکومت، از اهمیت بسیاری برخوردار است. انقلاب اسلامی ایران، با داعیه تمدن نوین اسلامی، سرآغاز گفتمان تمدنی در عصر جدید است و امام خمینی(ره) با تشکیل حاکمیت دینی بزرگ ترین فرصت تاریخی را برای تمدن سازی نوین اسلامی مهیا کرد. مسئله این پژوهش آن است که حاکمیت دینی چه نقشی در تمدن سازی دارد؟ هدف پژوهش این است که با روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه امام خمینی(ره) را درباره نقش حاکمیت دینی در تمدن سازی اسلامی تبیین کند. یافته های پژوهش نشان می دهد شکل گیری یک تمدن محصول وجود و هماهنگی نظام های اجتماعی گوناگون است و حاکمیت آن حلقه وصل و عامل انسجام بین این نظام هاست. از نظر حضرت امام(ره) حاکمیت دینی در ایجاد هماهنگی میان مؤلفه های سخت افزاری (ابزاری) و نرم افزاری (حقیقی) تمدن اسلامی، یعنی توحید، عبودیت، کرامت انسانی، مردم سالاری دینی، سبک زندگی اسلامی، وحدت و انسجام، اقتدار سیاسی و نظامی، اقتصاد، علم و فناوری نقش محوری دارد.
مهدویت در اندیشه عثمان دان فودیو(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
مشرق موعود سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۱
171 - 185
حوزه های تخصصی:
اعتقاد به مهدویت و ظهور منجی در قاره افریقا از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. با توجه به اینکه اندیشه مهدویت نویدبخش نجات انسانهای مظلوم از سیطره ظالمان است؛ عمده صاحبان نهضتها و جنبشهای اصلاحی نسبت مهدی گرفته اند. از همین رو، با آغاز جنبش عثمان دان فودیو (1168-1232 قمری) در غرب افریقا بسیاری از مردم وی را مهدی موعود4 خواندند. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی، مسائل مربوط به مهدویت در قیام عثمان دان فودیو مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش، اعتقاد به مهدویت در تعالیم شیخ عثمان نقشی اساسی داشت و بخشی از عقاید زیربنایی خلافت بود؛ به گونهای که در نگاه وی، مقدرات خلافت سوکوتو با رویدادهای آخرالزمان و ظهور حضرت مهدی4 آمیخته بودند. شیخ عثمان ضمن اعتقاد به وجود مهدی، همان ویژگیهایی را که شیعه برای حضرت و قیامش قائل است، میپذیرد.
مؤلفه ها و شاخص های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه آیت الله خامنه ای
همه تمدن ها مبتنی بر مؤلفه ها و شاخص هایی هستند که برخی از آنها از حیث عنوان، عام و از حیث محتوا، خاص اند. پرسش اصلی نوشتار این است که مؤلفه ها و شاخص های تمدن نوین اسلامی کدام اند. ازآنجاکه مبدع نظریه تمدن نوین اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای است، نگارنده کوشیده است با جست وجو در بیانات و سخنان ایشان، مؤلفه ها و شاخص های تمدن نوین اسلامی را تبیین کند. یافته های تحقیق بیانگر آن است که تمدن نوین اسلامی دارای این مؤلفه ها و شاخص هاست: مؤلفه های دینی با شاخص دین و معنویت؛ مؤلفه های اخلاقی با شاخص اخلاق و کرامت انسانی؛ مؤلفه های اجتماعی با شاخص عقلانیت، امید و خودباوری، نظم و قانونمندی، وحدت و هم بستگی، تلاش و مجاهدت، و عدالت ؛ مؤلفه های سیاسی با شاخص حکومت، مردم سالاری دینی، استقلال، آزادی، امنیت و اقتدار نظامی؛ مؤلفه های اقتصادی با شاخص رفاه و پیشرفت؛ مؤلفه های علمی با شاخص علم و فناوری.
جغرافیای تاریخی کاث(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علم و تمدن در اسلام سال سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲
31 - 48
حوزه های تخصصی:
کاث، شهری واقع در شرق رود جیحون، قصبه خوارزم و پایتخت باستانی و نخستین مرکز سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه خوارزم محسوب می شد. این شهر به همراه جُرجانیه (گُرگانج، اورگنج)، ایالت خوارزم را به یکی از کانون های درخشان تمدن اسلامی در شرق جهان اسلام بدل کردند. کاث در قرون اولیه اسلامی شهری مهم محسوب می شد، ولی به تدریج از اهمیت و جایگاه آن کاسته شد و جرجانیه جای کاث را به عنوان کرسی خوارزم گرفت. اینکه عوامل رونق و اهمیت کاث چه بود و چرا اعتبار و نقش را از دست داد مسئله ای است که این مقاله در پی بررسی آن است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی، و با تکیه بر منابع کتابخانه ای است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از دیرباز کاث، به دلیل مرکزیت ولایت خوارزم، شهری معتبر و پر رونق بود. بازارهای آباد و دادوستد وسیع با ترکان نشان رونق تجاری این شهر، و فراوانی عالمان و دانشمندان نشان رونق علمی آن، به ویژه در دوران حکومت خاندان دانش دوست آل عراق بر این سرزمین، بود. شکوفایی کاث تا سده چهارم هجری نپایید و از این زمان بر اثر طغیان های مکرر رود جیحون و خرابی بخش هایی از کاث، و مهم تر از آن رونق جُرجانیه (به عنوان مرکز جدید خوارزم)، کاث از اهمیت و اعتبار افتاد و رو به انحطاط نهاد.
شاخص های تمدنی نظام حکومتی پیامبر اسلام (ص)
حوزه های تخصصی:
پیامبر اسلام
در طول دوران رسالت خویش توانست جامعه بدوی آلوده به تعصبات و خرافات را با مجاهدت عظیم خود و اصحابشان، به جامعه مترقی اسلامی تبدیل کند و در نظام حکومتی خود، شالوده و منظومه فکری فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تمدن اسلامی را بر پایه آموزه های قرآن کریم استوار سازد. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی، در پی پاسخ به این سؤال اصلی است که نظام حکومتی پیامبر اسلام چه شاخص های تمدنی دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد نظام حکومتی رسول خدا
دارای هفت شاخص اساسی بود: ایمان و معنویت، قسط و عدل، علم و معرفت، صفا و اخوت، صلاح اخلاقی و رفتاری، اقتدار و عزت، و کار و حرکت و پیشرفت دائمی.
بررسی جنبش شیخ عثمان بن فودی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات بیداری اسلامی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۵)
133 - 152
از اواخر سده هجده میلادی جنبش های اصلاح طلبی در منطقه غرب افریقا رونق گرفت. قیام شیخ عثمان بن فودی(عثمان دان فودیو) در سرزمین هوسا یکی از مهم ترین جنبش های جهادی در غرب افریقا محسوب می شود که جرقه بیداری اسلامی را در این منطقه برافروخت. چرایی و چگونگی این جنبش مسئله این پژوهش است. ( مسئله ) سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که جنبش عثمان بن فودی چگونه شکل گرفت و چه نتایجی دربرداشت؟ ( سؤال ) روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری داده ها اسنادی و کتابخانه ای است. ( روش ) یافته های پژوهش نشان می دهد شیخ عثمان با مشاهده فساد دینی، اخلاقی و سیاسی در جامعه و دستگاه حاکمه امرای هوسا، بر مبنای وجوب جهاد برای حفظ اسلام، در پی اصلاح این وضعیت برآمد. وی در مرحله اول با دعوت به اسلام به تبلیغ وسیع تعالیم دینی پرداخت و در مرحله دوم علیه حاکمان ستمگر منطقه اعلان جهاد کرد و با پیروزی بر امرای هوسا توانست خلافت اسلامی سوکوتو را تشکیل دهد. انگیزه و هدف اصلی قیام بن فودی تجدید حیات اسلامی در جامعه و بازگشت به اسلام اصیل و ناب بود. جنبش بن فودی باعث عمق نفوذ اسلام در منطقه غرب افریقا شد و جنبش های اصلاحی دیگری با الگوپذیری از قیام شیخ عثمان در منطقه شکل گرفت. ( یافته ها )
مؤلفه های تمدن ساز در سیره امام علی (ع) با رویکرد قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
قرآن، فرهنگ و تمدن سال ۵ بهار ۱۴۰۳شماره ۱ (پیاپی ۱۵)
46 - 75
حوزه های تخصصی:
حضرت علی (ع) پس از پیامبر (ص) نقش بسیار مهمی در شکل گیری تمدن اسلامی ایفا نمود. برای تبیین این نقش، بررسی مؤلفه ها و شاخص های تمدن ساز در سیره حضرت بسیار اهمیت دارد. مسئله این پژوهش آن است که مؤلفه های تمدن ساز در سیره امام علی (ع) کدام است؟ این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی، سیره علوی و نقش امام علی (ع) در تمدن سازی اسلامی را واکاوی کرده و با هدف بررسی و تبیین مؤلفه های تمدن ساز در سیره نظری و عملی ایشان با رویکردی قرآنی، تحقق یافته است. یافته های تحقیق نشان می دهد حضرت علی (ع) بینش تمدنی و شخصیتی تمدن ساز داشته است. نقش اساسی حضرت در تمدن اسلامی، تقویت مؤلفه های تمدن ساز فرهنگ اسلامی در میان مردم و به کارگیری آن در حکومت خویش است. اخلاق، عزت و کرامت انسانی، آزادی و آزاداندیشی، صبر و مقاومت، عدالت و هم بستگی از مؤلفه های معنوی تمدن ساز در سیره و حکومت علوی است.