منصوره زرکوب

بما ان الأمثال مرآه تنعکس علیها عادات الشعوب وسلوکها وتقالیدها وهی خلاصه تجارب الأمم المختلفه وثقافاتها واتجاهاتها الفکریه، وأنها تعبر علی صدق عن مشاعر وأفکار وسلوکیات متعدده للشعوب وبما أن المجموعه البشریه تتشابه فی الصفات الفطریه، فنری الامثال والحکم وهی تستخدم للعظه والعبره والنصح، تتکرر بنفس المعنی لدی ثقافات مختلفه وإن اختلفت اللغه أوالألفاظ. وهذا التشابه بین الامثال والحکم للأمم المختلفه لا یدل إلا علی تقارب الحضارات البشریه وتواجد الحوار بینها منذ القدم. وفی ظل هذا التقارب والتشابه کانت هناک المثاقفه والتعارف وتفعیل القواسم المشترکه بین الشعوب. فی هذه المقاله نحن بصدد تبیین هذه القواسم المشترکه والتفاعل الحضاری والثقافی بین الشعوب فی ظل الامثال والحکم. لأن العالم الذی أصبح قریه صغیره یستحیل أن یبقی جزء منه بعیدا عن الآخر، إذ إن الأمم تأثر بعضها عن تجارب البعض. والامثال والحکم هی أوجز الکلام وأبلغه الذی تصبّ فیه التجارب هذه. فلانعنی التأثیر والتأثر فحسب، بل نرید التأکید علی أن التجارب بعضها تتدفق من بطن الشعوب متشابهه وتتبلور فی الامثال والحکم.

ابونواس، شاعر ایرانی الاصل، از شعرای بنام عصر عباسی است. در دیوانش می توان آمیزه ای از فرهنگ عصر او، به ویژه فرهنگ ایرانی را مشاهده کرد و آن را سندی موثّق از تاریخ و فرهنگ ایران زمین دانست که در قرن دوم هجری تألیف شده است. این امر در شعرهای باده گساری شاعر مشهودتر است؛ چرا که سراینده مجال آن را یافته است تا از قیودی که موضوعاتی چون مدح خلفا برایش به همراه داشته رهایی یافته، میدان را برای تاختن اسب سرکش قلمش مهیا ببیند. ابونواس در اشعار خود بارها بر سنت های کهن عربی شوریده و به ایرانیت خود مباهات کرده است.در ویژگی هایی که برای منادمان و یاران می خواره اش بر می شمرد جلوه هایی از فرهنگ نژاد آریایی را به وضوح می توان دید. آزادگی، راستی، خضوع و دانایی از مهمترین ویژگی های یاران اوست.

"دوران بین دو جنگ جهانى براى ملت عرب دوران حساسى بود.چه آنان، هنوز از استبداد عثمانى خلاصى نیافته، به استعمار خارجى گرفتار آمدند و کشورهاى عربى هر کدام بنحوى تحت الحمایه استعمارگران بزرگى چون بریتانیا و فرانسه و ایتالیا گردیدند.از آن پس جنبشها و شورشهایى در مصر و سوریه و عراق شکل گرفت و اعتراضات مردمى به برنامه‏ها و اهداف استعمارى کشورهاى سلطه‏گر و دولتهاى منصوب جیره‏خوار آنان فزونى یافت. در این میان، شعرا با سلاح قلم و شعر و احساس وارد عرصه مبارزه شده، باب جدیدى در استعمارستیزى گشودند. آنان ضمن اعتراض به وجود بیگانگان در کشور خویش که موضوع اصلى و سر منشأ و در صدر موضوعات دیگر است، به ملت در برابر نیرنگبازیها و مکر و حیله استعمارگران هشدار داده، آنان را از فریب خوردگى بر حذر داشتند.همچنین توطئه‏هاى بیگانگان را که در قالب عقد پیمانها و انتخابات صورى و پارلمانهاى فرمایشى شکل مى‏گرفت، با محکوم کردن آن، خنثى مى‏کنند. بنابراین موضوعاتى که بیش از همه، اشعار آنها را تحت الشعاع قرارداد، عبارتند از: الف-اعتراض به بیگانگان ب-هشدار در برابر نیرنگ استعمارگران ج-محکوم کردن انتخابات و پارلمانهاى فرمایشى و عقد پیمانها که در این مقاله جداگانه به آنها پرداخته شده است. "