منیژه میرمکری

فهم متقابل به معنای آن است که شنونده ای از گونه زبانی (الف)، گفتار گوینده ای از گونه زبانی (ب) را بدون آموزش، بدون برخورد زبانی و بدون قصدی آگاهانه درک کند و برعکس. این میزان درک در اغلب موارد کامل نیست و یا از نوع متقارن/ دوسویه نیست و برای هر کدام از گونه های مورد بررسی، درجاتی دارد. زبان هایی که انتظار می رود دارای فهم پذیری باشند، زبان های مرتبط نزدیک یا گویش های متعلق به یک زبان هستند. در شرایطی که دو گویشور متعلق به دو گونه زبانی برای ارتباط با یکدیگر هر کدام از گونه زبانی خود استفاده کنند نه از زبانی میانجی، به این معناست که برقراری ارتباط زبانی آن ها در چارچوب اصل چندزبانگیِ پذیرا انجام گرفته است. مطالعات غیر ایرانی با استفاده از انواع آزمون ها و پرسشنامه ها میزان فهم متقابل بین زبان های مرتبط و گویش ها را به صورت تجربی بررسی کرده اند. این مقاله علاوه بر توصیف روش های رایج در این زمینه، مروری است بر روش های به کار رفته در پژوهش میرمکری و همکاران به عنوان نخستین پژوهش تحت نام «بررسی فهم متقابل بین گویش های کردی جنوبی و کردی میانی» در میان پژوهش های زبانی در ایران و معرفی روش های اندازه گیری فهم متقابل دو گویش اصلی کردی و جنبه های گوناگون آن است. مرور روش ها در پژوهش مذکور نشان می دهد پژوهش به لحاظ روش شناختی، کامل است و آزمون های بکار گرفته شده در آن دارای اعتبار علمی بوده و نتایج حاصل از آن در تطابق و تأیید دستاوردهای تحقیقات انجام شده حول محور موضوع فهم متقابل است.

این مقاله جهت بررسی سیر تحول نام گذاری در دوره ای 12 ساله ، در شهر مهاباد تهیه و تدوین گشته است. بدین منظور، 4682 نام متولدین سال های ۱۳۷۴ الی 1385 از مدارس این شهر گردآوری شد. نام ها از منظر هویت، در چهار گروه هویتی دسته بندی شدند. داده ها در هر یک از گروه های هویتی هم به صورت کلی و هم به تفکیک جنسیت با روش های آمار توصیفی و آزمون استنباطی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که نام های برگرفته از هویت ملی بالاترین فراوانی را داشته و پس از آن نام های مذهبی قرار دارند. نام های کردی سومین گروه از نظر فراوانی بوده و پس از آن، نام های برآمده از هویت فراملی قرار دارند. با این وجود، بررسی سیر تحول نام ها نشان داد نام های با هویت ملی و هویت مذهبی، در هر دو جنس، در طول این دوره زمانی روندی کاهشی داشته اند. پژوهش همچنین نشان می دهد گرایش به نام های با هویت کردی، در هر دو جنس سیری افزایشی داشته و گرایش به استفاده از نام های فراملی در نام گذاری دختران، افزایش و در نام گذاری فرزندان پسر، روندی کاهشی در پیش گرفته است. در خصوص نام های با هویت کردی و ملی که به زیرمقوله نام های کهن، مشاهیر، طبیعت و مفهومی تقسیم شد، مشاهده گردید گرایش به استفاده از نام های کهن، در این دو گروه هویتی، برای هر دو جنس افزایش یافته است.