سید محمود شبگو منصف

فقدان سرمایه گذاری کافی در صنعت گردشگری، رشد و توسعه این صنعت را با دشواری مواجه کرده است. بنابراین، هدف این پژوهش، شناسایی و الگوسازی عوامل مؤثر در جذب سرمایه گذار در صنعت گردشگری در استان اردبیل به منزله یکی از پربازدیدترین مقاصد گردشگری کشور با استفاده از روش تحقیق کیفی و نظریه داده بنیاد نظام مند است. با توجه به اهداف کاربردی تحقیق، جامعه آماری شامل مدیران و مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، فعالان و سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل عرصه گردشگری و خبرگان دانشگاهی هستند که دست کم از پنج سال سابقه کاری در سمت های مرتبط با مدیریت گردشگری، سرمایه گذاری و بازاریابی برخوردارند. انتخاب این نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انجام شد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با طرح پنج سؤال کلی تا تحقق اشباع نظری در مصاحبه 25 ادامه یافت. تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی منجر به استخراج 54 مفهوم، 18 مقوله فرعی و درنهایت 7 مقوله اصلی از تلفیق و طبقه بندی مفاهیم شد. برمبنای الگوی پیشنهادی، تمایل به سرمایه گذاریِ سرمایه گذاران به منزله مقوله محوری؛ محیط گردشگری و مدیریت جذب سرمایه گذاری درحکم شرایط علّی؛ کیفیت زیرساخت های گردشگری به منزله شرایط زمینه ای؛ عوامل اجتماعی حاکم در منطقه به منزله شرایط مداخله گر؛ اقدامات حمایت کننده درحکم راهبرد و درنهایت تقویت جایگاه گردشگری به نمزله پیامد اجرای راهبردها در نظر گرفته شده اند.

مقدمه:  صنعت گردشگری همواره نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی و نیز افزایش درآمدهای ملی یک کشور ایفا نموده و شناخت موقعیت رقابتی و شیوه های بهبود مدیریت و ارتقای تأثیرگذاری آنها در توسعه صنعت گردشگری و نیز میزان تأثیرگذاری این عوامل در جذب گردشگری بسیار تأثیر گذار است.هدف:  هدف این پژوهش ارائه مدلی از عوامل تأثیرگذار بر جایگاه رقابتی برند گردشگری در استان گیلان است.روش شناسی:  این پژوهش از نوع ترکیبی است که در بخش کیفی آن از الگوی نظام مند نظریه داده بنیاد استفاده شده است. همچنین بر حسب روش گردآوری داده ها از نوع تحقیقات میدانی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش اساتید دانشگاه های استان گیلان و مدیران حوزه گردشگری در استان گیلان هستند. در بخش کیفی از نمونه گیری نظری استفاده گردید و تعداد حجم نمونه با توجه به اشباع نظری 11 نفر بوده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  استان گیلان در شمال ایران است.یافته ها و بحث:  استان گیلان از جمله استان هایی است که دارای جاذبه های گردشگری فراوانی بوده که هریک از این جاذبه ها می توان به عنوان یک برند گردشگری در عرصه رقابت بسیار تأثیرگذار باشد. تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار یافته جهت تدوین الگوی جایگاه رقابتی برند گردشگری استان گیلان به روش کدگذاری نشان داد که 300 کدباز شناسایی و در قالب 23 مفهوم طبقه بندی و بر اساس روش کدگذاری در شش مقوله اصلی شامل منابع رقابتی، جایگاه رقابتی برند گیلان، عوامل زمینه ای، مدیریت مقصد و عملیات جایگاه یابی و برندسازی مقصد، و عوامل مداخله گر تقسیم بندی شدند. همچنین به منظور سنجش مدل طراحی شده، در بخش کمی پژوهش از نظرات 169 نفر از مدیران، کارشناسان ارشد و کارشناسان حوزه گردشگری در استان گیلان استفاده شد.نتیجه گیری: نتایج نشان از برازش مناسب مدل طراحی شده با داده های به دست آمده داشت. همچنین می توان اظهار داشت، کلیدی ترین عاملِ جایگاه یابی برند مقصد در ذهن مشتریان، عملیات مربوط به جایگاه یابی، برندسازی و تبلیغات آن مقصد بوده و تمامی عوامل دیگر با اجرای صحیح این عامل نمود بارزتری خواهند داشت. بررسی اثر عوامل مداخله گر نشان می دهد که عوامل سیاسی، اقتصادی، رقابتی و فرهنگی در سطح اطمینان 9/99 درصد بر جایگاه رقابتی برند گیلان موثرند.

مقدمه: صنعت گردشگری یکی از مهمترین منابع کسب درآمد کشورهای جهان است و در قرن 21 به عنوان دومین صنعت مهم دنیا برشمرده شده است. گردشگری یک مقصد، به شدت به منابع طبیعی و فرهنگی آن وابسته است و تأثیرات مثبت و منفی بر محیط دارد. بنابراین مسئولیت پذیری اجتماعی، به عنوان دغدغه مسئولین مقاصد گردشگری شهری و روستایی بیش از گذشته مورد توجه گرفته است.هدف: شناسایی ابعاد مسئولیت اجتماعی مقاصد گردشگری شهری و روستایی استان گیلان از دیدگاه گردشگران، هدف اصلی این پژوهش است.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر بر اساس نوع داده ها، کیفی و بر اساس نوع هدف، بنیادی و بر اساس مکان، تحقیق میدانی و از نظر روش و فرایند، داده بنیاد کلاسیک است. جامعه آماری این تحقیق گردشگران و خبرگان از سراسر ایران می باشند که حداقل دو سال گذشته به مقاصد گردشگری استان گیلان سفر کرده باشند. روش نمونه گیری، به دلیل نامحدود بودن جامعه آماری و عدم امکان دسترسی به کل نمونه مورد نیاز، غیراحتمالی در دسترس و گلوله برفی و ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند است که به دلیل محدودیت های قرنطینه، بیشتر به صورت تلفنی انجام شد. تعداد نمونه با توجه به رسیدن به اشباح نظری 12 نفر بود. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق کدگذاری باز، نظری و برپایه نظریه با استفاده از نرم افزار مکس.کیو.دی.ای 2020 انجام شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه پژوهش شامل تمامی مقاصد گردشگری سیاحتی، زیارتی، سرگرمی، پارک ها و فضاهای سبز، هتل ها، اقامت گا ه ها، رستوران ها در کلیه شهرها و روستاهای استان گیلان می باشد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد ابعاد قانونی، زیست محیطی، اقتصادی، فرهنگی و اخلاقی به ترتیب به عنوان ابعاد مسئولیت اجتماعی مقصد مورد نظر گردشگران    می باشند.نتایج: از آنجا که این مطالعه دیدگاه گردشگران را در مورد مسئولیت اجتماعی مقصد آشکار ساخت، نتایج آن می تواند پیامدهای مهمی برای بازاریابان و مدیران مقاصد داشته باشد؛ چرا که می توانند محصولات مقصد خود را از دیگران متمایز کنند و در طولانی مدت از مزایای بزرگی همچون پیوندهای طولانی مدت بین گردشگران و مقصد برخوردار شوند.

شناخت عوامل تأثیرگذار در تمایلات رفتاری گردشگران غذا به توسعهٔ گردشگری غذا در ایران کمک می کند؛ زیرا از این طریق می توان پاسخ های رفتاری گردشگران را در آینده کشف و برنامه های راهبردی مناسب را تدوین کرد. بنابراین، هدف این پژوهش طراحی مدل عوامل اثرگذار در تمایلات رفتاری گردشگران غذا در استان گیلان به منزلهٔ یکی از مقاصد گردشگری غذا در کشور با استفاده از روش تحقیق کیفی و نظریهٔ داده بنیاد کلاسیک است. با توجه به اهداف کاربردی تحقیق، جامعهٔ آماری شامل خبرگان گردشگری، بازاریابی، کارآفرینان و فعالان عرصهٔ غذا هستند که حداقل پنج سال سابقه کار مفید و فعالیت مستمر در این بخش دارند. انتخاب این نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انجام شد و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با طرح پنج سؤال کلی تا تحقق اشباع نظری در مصاحبهٔ دهم ادامه یافت. تحلیل داده ها در سه مرحلهٔ کدگذاری باز، انتخابی و نظری به استخراج 201 مفهوم، 10 مقولهٔ فرعی و 3 مقولهٔ اصلی از تلفیق و طبقه بندی مفاهیم منجر شد. الگوی تحقیق مبتنی بر فرایند کدگذاری داده های کیفی با رهیافت کلاسیک گلیزر ترسیم شد. بر مبنای مدل، از یک طرف، خصوصیات غذا (کیفیت و ایمنی غذا، جذابیت غذا و فرهنگ غذایی) و، از طرف دیگر، خصوصیات محیط گردشگری غذا (تبلیغات و اطلاع رسانی، وضعیت رستوران ها و وضعیت بازارهای محلی) خصوصیات شخصی گردشگران (تداعی مقصد گردشگری غذا، تجربهٔ مقصد گردشگری غذا، دلبستگی به مقصد گردشگری غذا و رضایت از مقصد گردشگری غذا) را تحت تأثیر قرار می دهند. درنهایت، خصوصیات شخصی گردشگران غذا در تمایلات رفتاری گردشگران برای سفر اثرگذار است. علاوه بر این، می توان گفت که تمایلات رفتاری می تواند مستقیماً تحت تأثیر خصوصیات غذا و محیط گردشگری غذا قرار بگیرد.