محمد قدرتی

این مقاله با نگاهی نو به اخلاق و فقه در حوزة تربیت، بین مدارس و والدین پیوند برقرار کرده است، و با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منبع عظیم اخلاق، یعنی قرآن کریم، و نیز سایر متون اخلاقی، به بررسی تطبیقی قاعدة لاضرر در تربیت اخلاقی والدین و معلمان پرداخته است. برطبق قاعدة لاضرر، هرگونه ضرر رساندن، اعم از مادی و معنوی، و روحی و جسمی، نهی شده است؛ زیرا حیثیت و کرامت انسانی از مهم ترین سرمایه های معنوی دانش آموزان به شمار می رود. هرگونه ضرر روانی و یا خدشه دار کردن کرامت افراد جامعه با قاعدة لاضرر منافات دارد. در خانواده و مدارس نیز باید جسم و روان فرزندان و دانش آموزان از هرگونه لطمه و آزار مصون بماند، و تکریم و رعایت احترام از جمله حقوق مسلم آنان است. معلمان و والدین با متخلق شدن به صفات اخلاقی، مانند: یگانگی ظاهر و باطن، تواضع، مهربانی، عدم تنبیه، می توانند شخصیت فرزندان را حفظ کنند؛ زیرا ضرر رسیدن به شخصیت آنان، موجب عقده های روحی و روانی می گردد، و این امر به جامعه و اطرافیان ضرر وارد می کند.

خانه و خانواده نخستین محیطی است که انس ان را تحت ت اءثیر فضا و روابط و مناس بات خود قرار می ده دواسلام به عنوان یک مکتب انسان ساز،بیشترین عنایت را به تکریم،تنزیه وتعالی خانواده داردزن و شوهر به خ اطر خود و س عادت فرزن دانشان ، لازم است یک سلس له مسائل اخلاقی را ، که قرآن مجی د و روایات بر آن تأکید فراوان دارند رعایت نمایند بنابراین درجستارحاضرنویسنده برآنست باروش تحلیلی اسنادی به تبیین ویژگی های اخلاقی زوجین درخانواده بااستفاده ازسبک زندگی اسلامی بپردازد. نتایج بیانگرآنست که اعضاء یک خانواده که رکن مهم آن زن و شوهر هس تند ، گذش ته از ض رورتهائی که آنها را دور هم جمع می کن د ، بای د ازپیوندی مقدس و درونی که همان محبت و احساس علاقه به یکدیگر است ، برخوردار باشندو محیط خانوادگی آکنده از محبت ، سبب تلطیف عواطف و رشد فضایل در افراد می شود ؛ و کسانی که در محیطی با محبت پرورش می یابند ، به ارجمندی می رس ند و می آموزند دیگران را دوست بدارند و در اجتماع رفتاری انسانی داش ته باش ند؛ بخش عمده ای ازمشکلات روانی وفشارهای روحی واقتصادی برخانواده های امروزی اسراف وتبذیردرخانواده است از دیدگاه اسلام آنچه موجب رضایتمندی و آسایش خاطر می شود، قناعت است و صفای زندگی به آن بستگی دارد در مواردی که زن دگی مس یر طبیعی خودش را طی می کند ، موردی برای عفو وجود ندارد ، بر مرد لازم اخلاقی وشرعی است که از همس ر خود در موارد لازم گذشت کند

در تمام مواقع، چه در خانه و چه در مدرسه، سلاح تمسخر، انتقادو تحقیر کودک بد و نامطلوب است و نتیجه ای جز اینکه کودک را غمگین و دچار نا امنی سازد نخواهد داشت واین همان ضرررساندن به آنهامی باشددرحوزه ی آموزش وپرورش، هتک حریم دانش آموزان موجب خسارت معنوی می شود.ومعلمان دراین حوزه کرامت انسانی دانش آموزان رابایدحفظ کنندویاازتنبیه بدنی و کلامی استفاده نکنندزیراکرامت دانش آموزان راخدشه دارمی کنندوضرربه روح ویاجسم آنان واردمی سازند بعنوان نمونه اطاعت وانضباطی که ازراه تنبیه توسط معلمان حاصل می گردد موجب اضمحلال ونابودی حس ابتکارکودک میگرددواینگونه کودکان چون به سن بلوغ ورشدمی رسندازهیچ مقامی اطاعت نمی کنندوراه عصیان درپیش می گیرندو تنبیه درشخص تنبیه شده نسبت به عامل تنبیه کننده ودیگران پرخاشگری ایجادمی کندوموجب مشکلات دیگری می شودوممکن است درفرصت مناسب به جرایم سنگین تری دست بزند.

جستار حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی در گردآوری اطلاعات، می کوشد با روش توصیفی-تحلیلی، عناوین اصلی و کلیات بحث را توصیف کرده و سپس به تبیین کاربرد قواعد فقهی لاضرر، عسر و حرج و شروط، در خانواده بپردازد. نتایج بیانگر آن است که باتوجه به قاعده شروط طرفین عقد ازدواج مى توانند هر شرطى که مخالف با مقتضاى عقد مزبور نباشد، در ضمن عقد ازدواج قرار دهند و طبق ماجرای سمره می توان بعنوان یک قاعده کلی در روابط میان شهروندان در نظر گرفت و می توانیم اجرای طلاق اجباری را نزد حاکم شرع با تمسک به نفی ضرار مورد پذیرش قرار دهیم. بدین جهت زوج به زوجه خویش زیان می رساند و تحت کبرای کل لاضرر قرار می گیرد بدین وسیله باب طلاق اجباری گشوده می شود و بر همین اساس زوجین مجاز نیستند که یکدیگر را در تنگنا و مشقت قرار دهند و هرگاه دوام زناشویى براى زن موجب مشقت شدید باشد و شوهر نیز حاضر نشود که زنش را طلاق دهد، زن طبق «قاعده لاحرج» مى تواند بعنوان قاعده ثانوى، از حاکم تقاضاى طلاق نماید و حاکم، شوهر را به طلاق اجبار کند و اگر شوهر علیرغم دستور حاکم از طلاق خوددارى کند، حاکم به نمایندگى قانونى از شوهر، زن را طلاق مى دهد. و اسلام رعایت فرموده درباره زنان نسبت به امر زواج و نکاح شان اعتبار کفویت و مماثلت را که ولى او را به غیر همسر و کفو مماثل و برابر شوهر ندهد تا موجب زحمت و باعث ذلت و مهانت او گردد.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرجو و محیط دانشگاه بر باورهای دینی دانشجویان پردیس شهیدباهنراصفهان انجام گرفته است روش :این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی و از نوع همبستگی می باشد جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان است که تعداد آن ها1348نفر می باشد و 317 نفر به عنوان نمونه آماری درنظرگرفته شدندوروش نمونه گیری در این تحقیق  از روش تصادفی ساده استفاده شده است. یافته ها : بین محیط و جو سازمانی دانشگاه  و باورهای دینی بر حسب رشته تحصیلی و ترم تحصیلی تفاوت معنی دار وجود نداردوضریب همبستگی بین محیط و جو سازمانی دانشگاه با باورهای دینی معنی دار است یعنی محیط و جو سازمانی دانشگاه بر باورهای دینی تاثیر  دارد. میزان پایبندی دانشجویان به اعتقادات وباورهادردوبعداعتقادات ودانش دینی بیشترین میانگین و وپایبندی به بعدتکالیف جمعی شرعیات وعبادیات میانگین متوسطی وپایبندی به بعدتکالیف فردی شرعیات وانجام فردی عبادیات کمترین میانگین راداشتند. نتیجه گیری: محیط و جو سازمانی دانشگاه بر باورهای دینی دانشجویان تاثیر دارد ومدیران ومسئولان بافراهم آورردن جومطلوب دانشگاهی میتواننداعتقادات وباورهای دانشجویان رابه حدمتعادلی برسانند.