پروین قربانیان

هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی برنامة درسی پژوهی بر مهارت های حرفه ای معلمان آموزش و پرورش استثنایی استان همدان است. روش پژوهش پس رویدادی از نوع علّی مقایسه ای است. جامعة آماری شامل معلمان آموزش و پرورش استثنایی استان همدان در سال تحصیلی 92-1391 بوده که با کاربرد روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 320 معلم انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه های فراهم آوری فرصت های یادگیری، علاقه مندی به افزایش دانش و مهارت های شغلی، سازماندهی و مدیریت کلاس، فرم های مشاهدة به کارگیری نظریه های یادگیری، استفاده از وسایل آموزشی و کمک آموزشی، بهره گیری از شیوه های صحیح ارزشیابی، ترغیب دانش آموزان به کار گروهی در کلاس درس و آزمون آشنایی با نظریه های یادگیری بوده است. نتایج نشان می دهد که گروه های درس پژوه و عادی از نظر فراهم آوری فرصت های یادگیری (05/0> p ؛33/2=t)؛آگاهی از نظریه های یادگیری (05/0> p ؛ 11/2 =t)؛ استفاده از وسایل آموزشی و کمک آموزشی (01/0> p ؛67/2=t)؛ علاقه مندی به افزایش دانش و مهارت های شغلی (05/0> p ؛47/2=t) وترغیب دانش آموزان به کار گروهی (05/0> p ؛50/2=t) تفاوت معناداری داشته اند. در سه مؤلفة بهره گیری از شیوه های صحیح ارزشیابی (11/0= p ؛58/1 =t)؛ سازماندهی و مدیریت کلاس درس (59/0= p ؛54/0=t) و کاربرد نظریه های یادگیری (48/0= p ؛71/0=t) تفاوت معناداری مشاهده نشده است.

   این پژوهش با رویکرد کیفی و روش برخاسته از داده ها انجام شده است. مشارکت کنندگان پژوهش شامل صاحب نظران توسعه فردی، آموزش و پرورش استثنایی، تعلیم و تربیت و معلمان خبره مدارس استثنایی استان همدان بوده که از میان آن ها 17 نفر و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند تا جایی که تحلیل ها به اشباع نظری رسیدند. داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری شدند. روش تحلیل، کدگذاری بوده که در سه سطح باز، محوری و انتخابی انجام شده است. یافته ها نشان دادند که توسعه فردی معلمان استثنایی شامل شش بخش کلیدی از جمله عوامل فردی، فرایند توسعه فردی، عوامل سازمانی، راهبردهای توسعه فردی، نتایج توسعه شخصی و نتایج توسعه حرفه ای بوده اند. متناسب با این یافته ها، پیشنهادهای کاربردی ارائه شده است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل ساختاری توسعه فردی معلمان استثنایی استان همدان انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی معلمان مدارس استثنایی استان همدان به تعداد 240 نفر بوده است که از میان آن ها، 144 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته با پایایی (98 / 0=α) استفاده شد که شش بعد توسعه فردی را در 89 سؤال بررسی می کند. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری، به کمک نرم افزار لیزرل، نشان داد مدل ساختاری توسعه فردی معلمان استثنایی شامل شش بعد از جمله عوامل فردی، عوامل سازمانی، فرایند، راهبردهای توسعه فردی، همچنین، توسعه شخصی و توسعه حرفه ای است. براساس تحلیل روابط بین این ابعاد می توان گفت، عوامل فردی (36 / 0=γ)، بر فرایند توسعه فردی معلمان استثنایی تأثیرگذار بوده است. عوامل سازمانی (60 / 0=γ) بر فرایند توسعه فردی معلمان استثنایی تأثیر داشته است. فرایند توسعه فردی معلمان نیز (82 / 0=β) بر راهبردهای توسعه فردی اثر گذاشته است. در نهایت، راهبردهای توسعه فردی بر توسعه شخصی با ضریب مسیر (68 / 0=β) و بر توسعه حرفه ای (58 / 0=β) تأثیرگذار بوده است.