مهران رضایی

یکی از مسائل مطرح در دین پژوهی، انتساب کفر و شرک انبیا، پیش از بعثت آنان است. واژه «عود» در آیات 88 و 89 اعراف و 13 ابراهیم ازجمله دستاویزهای قائلان به جواز کفر، مانند ابن تیمیه است. مسئله پژوهش آن است که براساس تبیین معناشناختی واژه «عود» و کاربست آن در آیات قرآن کریم چگونه مدعای انتساب کفر و شرک به انبیا، قابل تحلیل است؟ تفاسیر اهل سنت برای واژه «عود» هفت کاربست را بیان کرده اند: عود به معنای صیرورت، استعمال از باب تغلیب، استعمال مجازی، استعمال دروغین، خطای شناختی، درخواست بازگشت به شریعت پیشین و درخواست بازگشت به وطن. بر پایه یافته های پژوهش، ادعای انتساب کفر از یک سو مخالف با اجماع است و از سوی دیگر بر پایه کاربست های استعمال این واژه، نمی تواند مبنای انتساب کفر و شرک به انبیا قرار گیرد .

عضدالدوله بویی که پس از مرگ عمویش علی عمادالدوله در سال ۳۳۸ ه .ق/۹۴۹.م پادشاه ایالت فارس و کرمان و یگانه سیاستگذار قلمرو آل بویه گردید، برای اعمال نفوذ در قلمرو وسیع خویش و بویژه دستگیری تجارت دریایی خلیج فارس، طرح امنیتی همه جانبه یی - از لحاظ مذهبی، اجتماعی و تجاری- را به اجرا گذاشت که حاصل آن رفاه حال رعیت، افزایش قدرت سلطنت و آبادانی سواحل خلیج فارس و رونق تجارت دریایی آن بود. راه های تجاری سواحل شمالی خلیج فارس بسبب نقششان، در این طرح امنیتی برجسته بود و بازسازی این جاده های کاروان رو برای تسهیل تجارت لازم بنظر میرسید. در میان این جاده های کاروان رو، جاده «شیراز- فیروزآباد - سیراف» توجه بیشتر عضدالدوله را به خود جلب کرد. اینکه چرا این جاده در طرح امنیتی عضدالدوله برجسته شد و وی به چه اقدامات تامینی در این جاده دست زد، پرسشی است که پژوهش حاضر بر آن است که با روش بررسی تاریخی و تحلیل داده های موجود تاریخی، بدان پاسخ گوید.

چالش های دوران مدرن و پسامدرن در باب معنای زندگی منشأ بسیاری از آسیب های روحی انسان معاصر شده است. عشق به عنوان یکی از اساسی ترین مفاهیم دینی-انسانی می تواند نقشی اساسی در حل این معضلات داشته باشد. مسئله پژوهش حاضر این است که بر اساس آراء علامه جعفری (در مقام یکی از متفکران دینی اخیر)، معنای زندگی با محوریت عشق چگونه بازتبیین می شود؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. بر مبنای یافته های پژوهش، معنای زندگیِ عاشق تابعی است از ارزشِ معشوق؛ هر چه معشوق متعالی تر باشد، زندگی عاشق متعالی تر خواهد بود. عشق مجازی و عشق حقیقی تأثیرات متفاوتی بر معنای زندگی دارند. همچنین نقش عشق در مقایسه با مؤلفه های دیگرِ معنابخشی به زندگی نیز قابل بررسی است. بین عشق و «باورمندی به خدا» در بحث معنای زندگی رابطه ای دوسویه وجود دارد. از حیث ارتباط عشق و «هدف»، عشق مجازی علاوه بر این که می تواند ابزاری برای وصول به «عشق حقیقی» باشد، همچنین مرتبه، شأن و پرتویی از آن است. علاوه بر این مؤلفه ها، تناسب وثیقی وجود دارد بین «مرتبهٔ وجودی انسان و سطح کمال» با «نوع و سطح عشق». در رابطهٔ عشق و «هنر»، تصورات گوناگون افراد از معنای زندگی می تواند هنرهای متفاوتی را تولید کند. اثر هنری توأم با عشق حقیقی منشاء تعالی در جامعه خواهد بود.