سلما کشاورزیان

مقدمه: هدف از این پژوهش، معرفی و بررسی مدل بیب فریم [1] به عنوان چارچوب کتابشناختی جدیدی است که به عنوان جایگزین مارک با کاربست بهتر در محیط داده های پیوندی مطرح شده است. روش شناسی: مقاله از نوع مروری - تحلیلی است که کاربری بیب فریم را در توصیف کتابشناختی منابع و معرفی ویژگی های این مدل نوظهور مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. یافته ها: هدف اصلی از معرفی بیب فریم کمک به یافتن مسیر مناسب برای انتقال پیشینه های کتابشناختی در بستر مارک به محیط داده های پیوندی با حفظ تبادل داده ای پایدار و صرفه جویی در هزینه های به اشتراک گذاری و فهرست نویسی است. طرح اساسی و اولیه مدل بیب فریم به عنوان یک راهکار نوآورانه کتابخانه ای برای جایگزینی فهرست نویسی ماشین خوان بوده است. باید توجه داشت که بیب فریم با تمرکز بر روابط داده های کتابشناختی تسهیل گر، بر ایجاد و سازمان دهی داده ها (به جای پیشینه ها) در محیط های داده ای تمرکز دارد. نتیجه گیری: توسعه مدل بیب فریم پاسخی به تأثیر اطلاعات شبکه ای برخط، کارکردهای موتورهای جستجو، نیاز به منظم کردن و یافتن مجموعه های کتابخانه ای و استانداردسازی منابع کتابشناختی برای اتصال به محیط داده های پیوندی است. بررسی سوابق و ساختار بیب فریم نشان می دهد که این مدل، ظرفیت حل مسائل محیط کتابخانه ای را در رویارویی با الگوهای جدید کتابشناختی و محیط وب (نظیر جستجوی دقیق، کنترل مستندات [2] ، رده بندی [3] ، ترابری داده ها [4] و ابهام زدایی) دارد. [1] . BIBFRAME (Bibliographic Framework) [2] . Authority Control [3] . Classification [4] . Data Portability

تاخیر در انتشار پدیده ای است که می تواند بر اشاعه اطلاعات علمی تاثیر منفی داشته باشد. مقاله حاضر با هدف مطالعه وضعیت روزآمدی انتشار نشریات مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بررسی تاثیر ویژگی مجله ها بر تاخیر در انتشار آن ها انجام شده است. جامعه این پژوهش که با رویکرد کاربردی انجام شده، از تعداد 1156 مجله علمی پژوهشی و علمی ترویجی تحت پوشش وزارت علوم تشکیل شده است. در این راستا وضعیت انتشار تمامی این   مجله ها تا انتهای سال 1394 بر اساس سامانه ارزیابی نشریات و همچنین با مراجعه به وب سایت مجله ها مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که از میان مجلات مصوب، 581 عنوان (25/50 درصد) به صورت روزآمد و بدون تاخیر منتشر می شوند. با این وجود نشریات علمی کشور به طور متوسط با 92/0 شماره تاخیر در انتشار مواجه بوده اند. نتایج پژوهش بیانگر وجود تفاوت آماری معنادار میان تاخیر در انتشار نشریات رشته ها و گروه های موضوعی مختلف بود. کمترین میزان تاخیر در نشریات گروه دامپزشکی و بیشترین میزان تاخیر در نشریات گروه علوم انسانی مشاهده شد. یافته ها نشان داد که متغیرهای رتبه مجله، برخورداری از سامانه پیوسته مدیریت، زبان انتشار، نمایه سازی در پایگاه های استنادی و همچنین سابقه و عمر مجله ها بر میزان تاخیر در انتشار آن ها تاثیرگذار است. به عبارت دیگر مجله های دارای رتبه علمی پژوهشی، برخوردار از سامانه پیوسته مدیریت، منتشر شده به زبان انگلیسی، نمایه شده در پایگاه های استنادی ملی و بین المللی و مجله های دارای سابقه و عمر بیشتر، از میزان تاخیی کمتری در انتشار نسبت به سایر مجله ها برخوردار بودند. نهایتا بررسی عملکرد ناشران این مجله ها در انتشار روزآمد مجلاتشان نیز بیانگر این است که نشریات دانشگاه های خوارزمی، علامه طباطبایی و شهید بهشتی از بیشترین میزان تاخیر در نشر برخوردار بوده اند.

  در این پژوهش با تمرکز بر روی مقوله مطالعه، سایت موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان با استفاده از خوشه بندی موضوعی مورد متن کاوی دقیق قرار گرفته است. با استفاده از روش خوشه بندی موضوعی و متن کاوی، ضمن مشخص نمودن خوشه های موضوعی برجسته و کم اهمیت به بررسی اهمیت این موضوع در میان کاربران شبکه تبیان پرداخته شده است. با توجه به ماهیت فرهنگی تبیان و امر خواندن و مطالعه، جستجوی عبارات کلیدی مرتبط بیشترین نتایج را در طبقه موضوعی فرهنگ به ترتیب با 26 و 18 درصد در اختیار خواهد گذاشت. با توجه به ماهیت مجازی و الکترونیکی بودن سایت تبیان، لازم است بخش آموزش های الکترونیکی این سایت با تولید محتوای آموزشی بیشتر این کمبود را پوشش دهد. باوجود بالا بودن تعداد نتایج حاصل در طبقه موضوعی جامعه، نتایج در کل شبکه برای مقوله کتاب خوانی بسیار اندک به نظر می رسد (تنها به ترتیب 952 و 1199 نتیجه در جستجوی عبارت کلیدی خواندن و مطالعه) و این امر لزوم فعالیت بیشتر تبیان در راستای اعتلای این فرهنگ مغفول مانده در کشور را نمایان می سازد. جامعه جهانی هرروز در پرتو تحولات جدید، فنّاوری مدرن را به جامعه ارائه می دهد و در این میان اگر کسی از دانش روز عقب بماند هیچ فرصت جبرانی برای مهروموم های ازدست رفته ندارد؛ بنابراین، باید برای اهمیت و ارزش دادن افراد به خواندن و مطالعه و ترویج این امر حتی در شبکه های اجتماعی عمیقاً در اندیشه بود و به طور وسیعی برنامه ریزی کرد.