جواد اورادی

کمیته حسابرسی به عنوان یکی از سازوکارهای اصلی حاکمیت شرکتی، وظیفه بررسی برنامه اولیه حسابرسی و تعامل با حسابرسان مستقل در فرایند گزارشگری مالی را بر عهده دارد. از این رو، انتظار می رود بر دامنه حسابرسی و میزان تلاش حسابرس و در نتیجه حق الزحمه حسابرسی اثرگذار باشد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی (شامل تخصص مالی، استقلال و اندازه) بر حق الزحمه حسابرسی است. به همین منظور، داده های مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1391 تا 1393 استخراج شدند. آزمون فرضیه های پژوهش به کمک مدل رگرسیونی داده های ترکیبی انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که تخصص مالی و استقلال کمیته حسابرسی ارتباط مثبت و معناداری با حق الزحمه حسابرسی دارند. ولی ارتباط معناداری بین اندازه کمیته حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی مشاهده نشد. همچنین، در ارتباط با متغیرهای کنترلی استفاده شده در این پژوهش، یافته ها نشان از ارتباط مثبت و معنادار بین اهرم مالی، نسبت حساب های دریافتنی و موجودی کالا، اندازه مؤسسه حسابرسی و تعداد جلسات هیئت مدیره با حق الزحمه حسابرسی دارد.

مطالعه حاضر به بررسی تأثیر وجود کمیته حسابرسی و ویژگی های آن بر تأخیر گزارش حسابرسی می پردازد. این ویژگی ها شامل تخصص مالی، تجربه، جنسیت، اندازه و استقلال کمیته حسابرسی است. در این راستا تأثیر وجود کمیته حسابرسی بر تأخیر گزارش حسابرسی در بازه زمانی قبل و بعد از تصویب دستورالعمل کنترل های داخلی، طی سال های 1388 تا 1393 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج بر اساس 54 شرکت از طریق داده های ترکیبی به روش تابلویی، رابطه معناداری بین وجود کمیته حسابرسی و تأخیر گزارش حسابرسی نشان نداد. در ادامه تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی بر تأخیر گزارش حسابرسی در بازه زمانی بعد از تصویب دستورالعمل کنترل های داخلی، طی سال های 1391 تا 1393 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی 142 شرکت از طریق داده های ترکیبی به روش تابلویی، بیانگر آن است که بین تخصص مالی و تجربه کمیته حسابرسی با تأخیر گزارش حسابرسی، رابطه معنادار منفی وجود دارد. درحالی که رابطه دیگر ویژگی های کمیته حسابرسی با تأخیر گزارش حسابرسی معنادار نیست.

این نوشتار به بررسی تأثیر رقابت در بازار حسابرسی بر حق الزحمه حسابرسی می پردازد. همچنین نقش تعدیل کننده اندازه بازار حسابرسی را مورد بررسی قرار می دهد. در این راستا، برای اندازه گیری رقابت در بازار حسابرسی از شاخصِ تمرکز حسابرس استفاده شده است. اندازه بازار حسابرسی نیز با استفاده از رتبه دارایی شرکت ها در سطح صنایع، اندازه گیری شده است. یافته های تجربی مربوط به بررسی 133 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1386 تا 1394، نشان می دهد که رقابت در بازار حسابرسی اثر منفی و معناداری بر حق-الزحمه حسابرسی دارد. به علاوه، یافته های پژوهش حاکی از آن است که اندازه بازار حسابرسی بر رابطه بین رقابت در بازار حسابرسی و حق الزحمه حسابرسی اثر منفی و معناداری دارد. در ادامه، نتایج تجزیه و تحلیل تکمیلی پژوهش نشان داد که رقابت در بازار حسابرسی منجر به کاهش کیفیت حسابرسی می شود و اثر اندازه بازار حسابرسی بر رابطه بین رقابت در بازار حسابرسی و کیفیت حسابرسی معنادار نیست.

امروزه با توجه به رشد و گسترش شرکت های سهامی عام، نظارت بر عملیات و فرایند واحدهای اقتصادی اهمیت زیادی یافته است. انتظار می رود کمیته حسابرسی به عنوان یکی از سازوکارهای حاکمیت شرکتی، در راستای حفظ منافع گروه های مختلف استفاده کننده از اطلاعات حسابداری موثر واقع شود. این پژوهش با استفاده از چارچوب تئوری نمایندگی به بررسی تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی بر کیفیت گزارشگری مالی، از طریق اندازه گیری اقلام تعهدی اختیاری می پردازد. این ویژگی ها شامل تخصص مالی، استقلال، تجربه و اندازه کمیته حسابرسی است. داده های پژوهش بر اساس نمونه ای متشکل از 310 مشاهده سال_شرکت در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1391 تا 1393، آزمون شدند. یافته ها حاکی از آن است که بین تخصص مالی کمیته حسابرسی و مدیریت سود تعهدی رابطه منفی و معناداری وجود دارد. اما بر خلاف انتظار محققین بین تجربه کمیته حسابرسی و مدیریت سود تعهدی رابطه مثبت و معناداری مشاهده گردید. در ادامه یافته ها نشان داد که بین استقلال و اندازه کمیته حسابرسی با مدیریت سود تعهدی رابطه معناداری وجود ندارد.

دیدگاه مالی رفتاری نشان از تأثیر رفتار احساسی سرمایه گذران بر تعیین قیمت سهام دارد. انتظار می رود مدیران با آگاهی از تأثیرگذاری مالی رفتاری بر قیمت سهام در تصمیم خود برای مدیریت سود دقت عمل بیشتری داشته باشند. در این پژوهش با نمونه ای متشکل از 475 مشاهده (شرکت_سال) در دوره زمانی 5 ساله (1390 تا 1394) به بررسی رابطه بین رفتار احساسی سرمایه گذاران و مدیریت سود حسابداری پرداخته شد. در این راستا برای اندازه گیری رفتار احساسی سرمایه گذاران و مدیریت سود حسابداری به ترتیب از مدل پیشنهادی شمس الدینی (1394) و مدل کازنیک (1991) استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین متغیرهای اثر مومنتوم و صرف ارزش از دیدگاه نسبتِ قیمت به سود هر سهم با مدیریت سود حسابداری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در نتیجه می توان گفت که نگرش های کوتاه مدت سرمایه گذاران بر میزان دستکاری اقلام تعهدی اختیاری تأثیرگذار می باشد. همچنین یافته ها نشان داد، بین رفتار احساسی سرمایه گذران و مدیریت سود واقعی رابطه معناداری وجود ندارد.

شرایط پیچیده در حسابداری شرکت ها و تقاضای روزافزون برای پاسخگویی و اهمیت یافتن کنترل های داخلی سبب پررنگ شدن نقش کمیته حسابرسی شده است. یکی از نقش های کمیته حسابرسی که همواره مدنظر محققان و قانو نگذاران بوده، نقش نظارتی کمیته حسابرسی بر کیفیت سودهای گزارش شده است. بر این اساس، هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی )شامل تخصص مالی، استقلال، تجربه و اندازه کمیته حسابرسی( بر محافظه کاری شرطی در شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این راستا، برای 1997 ( استفاده شد و تعداد ( 2005 ( و باسو 5 ( محافظه کاری شرطی از مدل های بال و شیواکومار 4 137 شرکت پس از الزامی شدن منشور کمیته حسابرسی در بازه زمانی سال های 1391 الی 1393 مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش در مدل بال و شیواکومار حاکی از وجود ارتباط معنادار میان هر چهار ویژگیِ کمیته حسابرسی و محافظه کاری است، اما در مدل باسو این ارتباط معنادار تنها بین اندازه کمیته حسابرسی و محافظه کاری مشاهده شد و رابطه معناداری بین دیگر ویژگی های کمیته حسابرسی و محافظه کاری یافت نشد.

پیشرفت حسابداری در پرتو توسعه اقتصادی جوامع و چارچوب سیاسی کشورها در حال وقوع است. با توجه به اینکه امروزه استانداردهای حسابداری برای گزارشگری مالی در بازارهای جهانی کاربرد گسترده ای دارند، یکپارچه سازی فزاینده بازار و مبانی سیاسی در سطح جهان می تواند موجب تکامل هر چه بیشتر استانداردهای گزارشگری مالی و رویه های مربوط به آن در سطح بین المللی شود. نکته قابل تأمل این است که بیشتر فعالان اقتصادی برای دستیابی به آینده مورد انتظار در سطح ملی فعالیت می کنند و با توجه به روابط پیچیده سیاست و بازار، میزان همگرایی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی1 که به سرعت در سراسر جهان گسترش یافته و به عنوان چارچوبی نوین ارائه دهنده راهبردی پذیرفته شده و فراگیر در حسابداری است، مشخص نخواهد شد. همچنین، جهانی سازی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی پیامدهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گوناگونی در پی خواهد داشت و با توجه به اینکه در کشور ما نیز، استانداردهای حسابداری بر پایه استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تهیه و تدوین می شوند، هدف این نوشتار بررسی و مرور مطالعات گذشته برای مشخص نمودن مزایا و چالش های پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی برای سرمایه گذاران در ایران است.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین دوره تصدی و دانش مالی مدیرعامل با حق الزحمه حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. جامعه آماری پژوهش شامل 129 شرکت است و دوره مطالعه، سال های 1387 تا 1394 را دربرمی گیرد. بر اساس نتایج آزمون فرضیه اول پژوهش، بین دوره تصدی مدیرعامل و حق الزحمه حسابرسی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به بیان دیگر، هرچه تعداد سال های حضور مدیرعامل در شرکت افزایش یابد، حق الزحمه حسابرسی بیشتر می شود. با بررسی فرضیه دوم پژوهش مشاهده شد که بین دانش مالی مدیرعامل و حق الزحمه حسابرسی رابطه منفی و معناداری برقرار است. این نتیجه نشان می دهد شرکت هایی که مدیرعامل آنها از دانش مالی برخوردارند، نسبت به سایر شرکت ها حق الزحمه حسابرسی کمتری پرداخت می کنند. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل تکمیلی پژوهش نیز مشخص شد اثر همزمان دانش مالی و دوره تصدی مدیرعامل بر حق الزحمه حسابرسی منفی و معنادار است؛ به این مفهوم که دانش مالی مدیرعامل یکی از عوامل مهم برای حسابرسان در ارزیابی ریسک حسابرسی است

تحقیق حاضر با هدف بررسی معیارهای حسابداری سرمایه انسانی و نقش آن در بهره وری سرمایه انسانی نیروهای مسلح انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولین بخش نظامی از جمله فرماندهان، کارشناسان و افسران واحدهای معاونت طرح، برنامهو بودجه و معاونت مالی نیروهای مسلح استان خراسان رضوی می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، تعداد 58 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جمع آوری داده ها بر اساس پرسشنامه و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS و SmartPLS در دو بخش توصیفی و استنباطی انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق در مورد تأثیر معیارهای حسابداری سرمایه انسانی بر بهره وری سرمایه انسانی حاکی از این است حسابداری سرمایه انسانی و ابعاد آن بر بهره وری سرمایه های انسانی نیروهای مسلح تأثیرگذار بوده است. تأثیر حسابداری سرمایه انسانی (69/0)، معیار جذب و استخدام (54/0)، معیار آموزش (63/0)، معیار حفظ و نگهداشت (20/0)، معیار پاداش و جبران خدمات (59/0)، معیار مشارکت (44/0) و معیار مدیریت عملکرد (50/0)، بوده است. در نهایت، پیشنهاد می شود تا مسئولین و سیاست گذاران نیروهای مسلح با توجه به اهمیت حسابداری سرمایه انسانی، نگاه ویژه ای در جهت تقویت معیارهای مطرح شده آن داشته و ارزش سرمایه های انسانی واحدهای خود را بالا ببرند تا این سرمایه ها، بهره وری بالاتری را برای سازمان به ارمغان بیاورند.