محمد جانعلیزاده شوکی

با ورود علم روانشناسی به ادبیات مدیریت، شناسایی ابعاد گوناگون شخصیتی انسان و تأثیر آن بر پیامدهای مختلف سازمانی، مورد توجه قرار گرفت. در همین راستا، پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی و احتمال بروز رفتارهای ناکارآمد شغلی با استفاده از مدل پنج عاملی شخصیت در بین کارکنان سازمان تأمین اجتماعی شهر ارومیه، به انجام رسید. روش تحقیق این پژوهش از حیث هدف کاربردی بوده و با توجه به ماهیت روش، در حیطه تحقیقات توصیفی- پیمایشی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان شاغل در سازمان تأمین اجتماعی شهر ارومیه تشکیل داده و از این بین، 97 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. به منظور بررسی ویژگی های شخصیتی، پرسشنامه 44 سوألی مدل پنج عاملی شخصیت و برای سنجش رفتارهای ناکارآمد شغلی از پرسشنامه استاندارد رفتارهای ناکارآمد اسپکتور و همکاران استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد افرادی با درجات بالاتر برونگرایی و روان رنجوری، رفتارهای ناکارآمد شغلی بیشتر و افرادی با امتیاز بالاتر وجدانگرایی و سازگاری، رفتارهای ناکارآمد شغلی کمتری را از خود بروز می دهند. همچنین بین بعد گشودگی و رفتارهای مذکور ارتباط معناداری دیده نشد.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی احتمال پیدایش سبک رهبری زهرآگین در هر یک از مراحل پن جگانه چرخه حیات سازمان است. روش پژوهش از نوع کیفی بوده و از اسناد کتابخان های و مصاحبه برا ی گردآوری اطلاعات مورد نیاز، استفاده شد. مجموعه خبرگان آگاه پژوهش شامل استادان مدیریت )رشته رفتارسازمانی و منابع انسانی( دانشگا ههای سراسری منتخ ب شه ر تهران بوده و از این میان، تعداد 15 نفر با استفاد ه از رو ش گلوله برفی انتخاب شدند. همچنین به منظور تحلیل داد ههای مصاحبه، روش تحلیل تِم مورد استفاده قرارگرفت. یافت ههای پژوهش نشان م یدهد وجود عواملی چون ظهور رهبر سمی به عنوان ناجی و حلال بحران، تضعیف سازوکارهای قانونی و اعطای قدرت زیاد به فرد ناجی برای ایجاد تغ ییرات به منظور تضمین حیات سازمان در زمان بحران و در نهایت تسلط احساسات به جای منطق در زمان بروز مشکلات حاد باعثِ افزایش احتمال پیدایش رهبری زهرآگین در مرحله افول از چرخه حیات سازمان خواهد شد.