احمد راهرو خواجه

زمینه و هدف: پژوهش حاضر به منظور ارائه نتایج یک تحقیق عمیق در خصوص بازاجتماعی شدن مجرمان تدوین گشته است . از آنجا که در اهداف مجازات علاوه برواکنش جامعه در قبال اعمال جریحه دارکننده، جامعه پذیری مجدد مجرمان نیز مدنظر است لذا هدف از این پژوهش ، تحلیل جامعه شناختی روایت های باز اجتماعی شدن زندانیان شاغل در واحدهای حرفه آموزی و اشتغال زندان های تهران است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا بصورت رهیافت فرود به زمین و طبیعت گرایانه است. جامعه پژوهش را زندانیان شاغل در واحدهای اشتغال و حرفه آموزی زندان های تهران تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری پژوهش هدفمند بود و معیار اشباع نظری به عنوان معیار اساسی انتخاب نمونه بود. داده ها با استفاده از مصاحبه، جمع آوری گردید و برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های عمیق، از تحلیل روایت بهره جسته شد. یافته ها: یافته های حاصل از جمع بندی مصاحبه ها نشان می دهد که زندانیان مهمترین انگیزه حضور در واحدهای اشتغال را دوری از انضباط روزانه بندهای بسته دانسته تا با استفاده از برخی امتیازات از جمله ملاقات و تلفن راحت و در دسترس و نیز مرخصی های ماهیانه، دغدغه های مربوط به معیشت خانواده را رفع نمایند. نتیجه گیری: برنامه های حرفه آموزی و اشتغال برای زندانیان همواره از بالا به پایین طراحی و اجرا می گردند این در حالی است که به منظور بازاجتماعی کردن مجرمان، انعکاس علایق و استعدادهای شغلی زندانیان نادیده گرفته می شود و معنای این مضمون این است که برنامه ریزی از پایین به بالا اثرگذارتر خواهد بود. همچنین پرداخت دستمزد و بیمه برابر قانون کار و اطمینان از پشتیبانی دولت و مراکز حمایتی، در ایجاد اشتغال پس از آزادی، در کیفیت بازپذیری مجرمان حاضر در برنامه های آموزش و حرفه آموزی زندان ها، بسیار حائز اهمیت می باشد.

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت داده ها، کمیّ است و از نظر نحوه و زمان گردآوری آن، غیرآزمایشی و علی مقایسه ای- پس رویدادی است. هدف پژوهش تعیین میزان تاثیر آموزش های فنی و حرفه ای بر اشتغال پذیری، درآمد شغلی و عدم بازگشت به زندان پس از آزادی زندانیان می باشد. ابزار اندازه گیری پرسش نامه محقق ساخته کیفیت آموزشهای فنی و حرفه ای با مولفه هایی شامل تطابق با نیازهای اقتصادی، کیفیت اجرای آموزش، کیفیت برنامه درسی، صلاحیت حرفه ای مربی، تحقق اهداف یادگیری و پیگیری پیامدهای آموزش، و دیگری اشتغال پذیری با مولفه هایی شامل مهارتهای عمومی شامل زیرمولفه های (مهارتهای ارتباطی، مهارتهای حل مساله، مهارتهای کارتیمی) و شایستگیهای حرفه ای شامل زیر مولفه های (دانش کاری، مهارتهای حرفه ای، مهارتهای تخصصی) و ویژگیهای شخصیتی شامل زیر مولفه های (اعتماد به نفس، انطباق پذیری، تاب آوری) و اخلاق مداری حرفه ای شامل زیر مولفه هایی (رفع بدنامی زندان، رعایت حقوق دیگران، اعتماد پذیری) بود. شاخص نکوئی برازش بالاتر از 9/0 شد که نشانگر برازش خوب مدل است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد آموزش فنی و حرفه ای به طور مستقیم بر افزایش درآمد شغلی و عدم بازگشت به زندان موثر نیست، اما به طور غیرمستقیم می تواند تاثیرگذار باشد. یعنی آموزش فنی و حرفه ای منجر به افزایش اشتغال پذیری می شود و اشتغال پذیری نیز باعث افزایش درآمد شغلی می گردد و در نهایت درآمد شغلی باعث عدم بازگشت به زندان می شود. اشتغال پذیری نیز به طور مستقیم بر عدم بازگشت به زندان تاثیرگذار نیست، اما همراه با آموزش فنی و حرفه ای می تواند باعث افزایش درآمدشغلی شود و در نتیجه با افزایش درآمد شغلی باعث عدم بازگشت به زندان گردد.

هدف: حرفه آموزی و اشتغال به کار مجرمان یکی از برنامه های پرکاربرد در زندان ها به منظور بازاجتماعی کردن و اصلاح و تربیت محسوب می شود. هدف این پژوهش، تحلیل جامعه شناختی روایت های زندانیان زن شاغل در واحدهای حرفه آموزی و اشتغال زندان زنان تهران می باشد. روش : روش  این پژوهش، مطالعه ای کیفی از نوع پدیدارشناسی است که با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته اجرا شد. نمونه پژوهش شامل 16 نفر از زنانی است که طی ماه های مهر تا اسفند 1398 محکوم و در زندان حضور داشته اند که با به کارگیری اشباع نظری در تعیین حجم نمونه و به روش نمونه گیری گلوله برفی به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های عمیق از تحلیل روایت بهره جسته شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که زندانیان زن مهم ترین انگیزه حضور در واحدهای اشتغال را بیشتر با مقولاتی چون دوری از یکنواختی حضور در اتاق ها و انضباط روزانه، استفاده از مزایایی چون ملاقات و تلفن و مرخصی ذکر کرده اند. بنابراین، می توان بیان کرد که به منظور بازاجتماعی کردن زندانیان زن، توجه به استعداد و خلاقیت های زندانیان و به طور کلی طراحی برنامه ها از پایین به بالا و پرداخت دستمزد مطابق قانو ن کار و اطمینان از پشتیبانی و حمایت دولت پس از آزادی مقولات و مضامینی هستند که از نظر پاسخگویان در زمان اشتغال زندانیان، مورد غفلت قرار می گیرد.