محمدعلی سنجری

مقدمه: مطالعات بسیاری برای بررسی تعامل بین قامت و نیازهای شناختی انجام گرفته، اما همچنان اثر تکلیف شناختی بر کنترل قامت به روشنی مشخص نشده است. از عوامل مهم ایجاد نتایج متناقض دشواری تکلیف شناختی و همچنین صدای گفتاری (پاسخ کلامی همزمان به تکلیف شناختی) است که به درستی بررسی نشده است. این تحقیق با هدف بررسی تعامل اثر دشواری تکلیف شناختی و صدای گفتاری بر کنترل قامت انجام گرفت. روش پژوهش: 20 داوطلب جوان سالم (میانگین سنی3/2±22 سال)، برای اجرای 4 شرایط آزمایشی تصادفی روی صفحه نیرو ایستادند. شرایط شامل ترکیب دو سطح دشواری تکلیف شناختی (آسان و دشوار) و پاسخ کلامی (پایانی وهمزمان) بود. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس دوراهه با سطح معناداری0/05>P ،افزایش قابل توجهی را در پراکندگی مرکز فشار در شرایط پاسخ کلامی همزمان به تکلیف شناختی دشوار نسبت شرایط پاسخ کلامی پایانی نشان داد (0/05>P).همچنین مساحت بیضی مرکز فشار در شرایط تکلیف شناختی دشوار نسبت به تکلیف شناختی آسان در صورت پاسخ کلامی پایانی کاهش یافت، اما در پاسخ کلامی همزمان افزایش یافت (0/05>P). نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق حاضر، به نظر می رسد که تکلیف شناختی دشوار به سهم بزرگتری از ظرفیت توجه نیاز دارد و به دور کردن توجه از تکلیف قامتی منجر می شود. بنابراین پردازش خودکار اجازه دارد تا قامت را از طریق فرایندهای غیرهشیار، سریع و بازتابی به صورت کارآمدتری تنظیم کند. همچنین صدای گفتاری به افزایش نوسان قامت منجر شده و مانع از اثر مثبت تکلیف شناختی می شود. در نتیجه در طراحی مداخلات مناسب، توجه به اثرات تعاملی دشواری تکلیف شناختی و صدای گفتاری ضروری به نظر می رسد.   

نظریه شناخت بدن مند پیشنهاد می کند که فرایندهای شناختی در دل نواحی مغزی درگیر در برنامه ریزی و اجرای حرکتی و همچنین نواحی مسئول پردازش ورودی حسی نهفته است. اگر طبق دیدگاه شناخت بدن مند سیستم های شناختی و سیستم های ادراکی/حرکتی عمیقاً درهم تنیده شده باشند و رابطه علی معلولی بین آن ها باشد پس فعالیت شناختی باید باعث ایجاد تغییرات در حرکات قابل مشاهده بشود، به همین علت ما در این تحقیق از بیست دانشجوی دختر فارسی زبان (میانگین سنی 4± 21 سال) خواستیم در حین ایستادن آرام بر روی تخته تعادل به شانزده جمله دارای فعل حرکتی به سمت جلو و یا عقب گوش دهند و سپس به بررسی انحراف استاندارد و میانگین درون کوششی مرکز فشار (CoP) آن ها در حین گوش دادن به جملات پرداختیم این آزمون در سه روز متوالی تکرار شد. تجزیه وتحلیل انحراف استاندارد CoP نشان داد که گشت وگذارهای مرکز فشار در زمان شنیدن افعال حرکتی نسبت به خط پایه تغییر معنی دار پیدا کرد ولی هیچ یک از اثرات اصلی برای میانگین CoP معنی دار نبود. تغییرات نوسانات CoP نسبت به نوسانات طبیعی بدن در حین اینکه از شرکت کنندگان خواسته شده بود ثابت بایستند و فقط به جملات گوش دهند نشان از جفت شدگی شناخت و عمل دارد که در رفتار حرکتی آن ها نمود پیدا کرد.

مطالعات قامت و شناخت نشان دادند که کنترل قامت تحت تاثیر تکلیف شناختی است. از این رو تاثیر عوامل مختلف مانند دشواری تکلیف در یک الگوی تکلیف دوگانه مورد بررسی قرار گرفته است اما همچنان اثر دشواری تکلیف شناختی و تکلیف قامتی بر کنترل قامت به روشنی مشخص نشده است. بنابراین، این مطالعه باهدف بررسی تعامل اثر دشواری تکلیف شناختی و قامتی بر کنترل قامت انجام شد. بیست داوطلب جوان سالم (میانگین سنی3/2±22 سال)، برای اجرای 6 شرایط آزمایشی تصادفی روی صفحه نیرو ایستادند. شرایط شامل ترکیب دو سطح دشواری تکلیف قامتی (ایستادن روی سطح زمین و سطح باریک) و سه سطح دشواری تکلیف شناختی (بدون تکلیف شناختی، آسان و دشوار) بود. نتایج تحلیل واریانس دوراهه با سطح معنی داری 05/0>P، کاهش قابل توجهی در انحراف معیار مرکز فشار در جهت قدامی-خلفی و میانی-جانبی در شرایط تکلیف شناختی دشوار در هر دو تکلیف قامتی را نشان داد (05/0>P). همچنین، تکلیف شناختی آسان باعث کاهش انحراف معیار مرکز فشار در جهت قدامی - خلفی در شرایط ایستادن روی سطح باریک شد (05/0>P). با توجه به نتایج تحقیق حاضر، به نظر می رسد که تکلیف شناختی دشوار به سهم بزرگ تری از ظرفیت توجه نیاز داشته و منجر به دور کردن توجه از تکلیف قامتی می شود. بنابراین پردازش خودکار اجازه دارد تا قامت را بدون محدودیت و از طریق فرایندهای غیرهشیار، سریع و بازتابی به صورت کارآمدتری تنظیم کند. همچنین دشواری تکلیف قامتی بر اثرگذاری تکلیف شناختی موثر است در نتیجه در طراحی مداخلات مناسب، توجه به اثرات تعاملی تکلیف قامتی و شناختی ضروری بنظر می رسد.

در این پژوهش ابعاد انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب شناختی شرایط عادی و فشار و تأثیر آن ها بر دقت عملکرد و ویژگی های کینماتیک حرکت سلاح در دو گروه نخبه و نوآموز بررسی شد. انگیختگی فیزیولوژیک با سطح هدایت الکتریکی پوست ثبت شد. دقت عملکرد و ویژگی های کینماتیک سلاح (زمان حرکت، اوج سرعت سلاح، جابه جایی در محور افقی و عمودی) در دو گروه توسط تحلیل واریانس مرکب با اندازه های تکراری آزمون شد. افزایش انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب حالتی از شرایط عادی به فشار نشان دهنده ایجاد شرایط فشار بود. افزایش بیشتر انگیختگی فیزیولوژیک در گروه نوآموز منجر به افزایش اوج سرعت سلاح و جابه جایی در محورعمودی و کاهش دقت عملکرد شد. در مقابل، در شرایط فشار دقت عملکرد گروه نخبه با کاهش جابه جایی در محور افقی و عمودی افزایش یافت. یافته ها از پیش بینی مدل فاجعه که بر اساس ارتباط عملکرد حرکتی با انگیختگی فیزیولوژیک و اضطراب شناختی مفهوم سازی شده، حمایت کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر یکپارچگی بینایی شنوایی بر ادراک و بازتولید و نیز انتقال از ادراک به عمل انجام گرفت. بدین منظور، 30 آزمودنی در سه گروه بینایی، بینایی شنوایی (تک کانالی) و بینایی شنوایی (دوکانالی) قرار گرفتند. افراد در گروه بینایی، الگوی فرد ماهری را تماشا کردند و افراد در گروه های بینایی شنوایی، هم زمان با الگوی بینایی، سرعت زاویه ای مفصل آرنج (تک کانالی) و سرعت زاویه ای مفاصل آرنج و مچ (دو کانالی) را به صورت سونیفیکیشن دریافت نمودند. الگوی مورد نظر، پنج مرتبه ارائه گردید و افراد به 10 سؤال در ارتباط با جنبه های مختلف الگو پاسخ دادند و سپس، در آزمون های بازشناسی پارامتر و الگو شرکت کردند. برای مفاصل آرنج و مچ، چهار متغیر خطای حداکثر سرعت زاویه ای فلکشن، خطای حداکثر سرعت زاویه ای اکستنشن، خطای حداکثر دامنه حرکتی فلکشن و پارامتر زمان کلی شناسایی گردید. نتایج نشان می دهد که در متغیر درصد اطمینان پاسخ گویی و نه پاسخ به سؤالات، بین گروه های آزمایشی تفاوت معناداری وجود دارد (P=0.001). در مرحله بازتولید نیز در متغیرهای خطای حداکثر سرعت زاویه ای اکستنشن و پارامتر زمان کلی هر دو مفصل، بین گروه ها تفاوت معناداری به نفع گروه های دو حسی مشاهده می شود (P<0.05). به طور کلی، در این پژوهش اثر مثبت یکپارچگی بینایی شنوایی بر ادراک و بازتولید و نیز انتقال مثبت ادراک عمل، به ویژه برای گروه های دو حسی تأیید گردید. این نتایج با فرضیه تناسب حسی هم راستا است و بیان می کند که در تکلیف شوت جفت بسکتبال، به دلیل سازگاری های زمانی خاص، حس شنوایی نقش مثبتی را در ادراک بهتر الگوی سرعت زاویه ای ایفا می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر راهبردهای مختلف توجهی بر دقت پرتاب آزاد و همچنین بررسی نقش اطلاعات بینایی در پرتاب کنندگان مبتدی بسکتبال می باشد. 14 پرتاب کنندة مبتدی با دامنة سنی 21 تا 28 سال بصورت در دسترس انتخاب شدند. شرکت کنندگان 20 کوشش را بصورت کانتربالانس در حالات مختلف توجهی و در مجموع 80 کوشش را اجرا کردند. در هر حالت، نیمی از کوشش ها با استفاده از اطلاعات بینایی و نیمی دیگر بدون استفاده از اطلاعات بینایی انجام شد. نتایج تحلیل واریانس عاملی با اندازه گیری مکرر نشان داد اثر اصلی توجه درونی-بیرونی و وجود-فقدان اطلاعات بینایی و همچنین اثر متقابل توجه درونی-بیرونی/مربوط –نامربوط معنادار بوده و سایر اثرات معنادار نبود. به عبارت دیگر، یافته ها نشان داد راهبرد توجه بیرونی- مربوط در هر دو حالت وجود و یا فقدان اطلاعات بینایی برتر از سایر راهبردهای توجهی می باشد. بنابراین، پیشنهاد می شود مربیان در حین ارائة دستورالعمل ها و راهبردهای توجهی، بر راهبردهای توجهی بیرونی- مربوط تاکید داشته باشند.

زمینه و هدف : ثبات پاسچرال، به معنی توانایی بدن در حفظ مرکز ثقل در محدوده ثبات است. بازیکنان فوتبال به یک ثبات عملکردی قاب لاطمینان وابسته هستند، بنابراین آسیب های مچ ممکن است باعث یک وقفه در بازی حرفه ای بازیکنان فوتبال شود. هدف ار پژوهش حاضر مقایسه ثبات پاسچرال بازیکنان فوتبال با آسیب مزمن مچ پا در آزمون عملکردی پرش- فرود بود. روش تحقیق : 28 بازیکنان فوتبال شامل 14 فرد با بی ثباتی مچ پا و  14فرد سالم در پژوهش شرکت کردند. برای بررسی ثبات پاسچرال و اندازه گیری متغیرهای زمان رسیدن به ثبات( TTS ) و جابجایی مرکز فشار ( COP ) ، آزمودنی ها فعالیت عملکردی پرش- فرود را بر روی صفحه نیرو انجام دادند.ارزیابی آسیب مچ پا به دو صورت، پرسش از خود فرد و پرسشنامه انجام گردید. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون t مستقل در سطح معنی داری 05/ p یافته ها : نتایج نشان داد که در پرش رو به جلو، متغیر COP در جهت داخلی- خارجی (002/ p =0) و قدامی- خلفی (01/ p =0) و همچنین در پرش جانبی، متغیر COP در جهت داخلی- خارجی (008/ p =0) و قدامی- خلفی (02/ p =0) بین بازیکنان فوتبال با و بدون بی ثباتی مزمن مچ پا، تفاوت معنی داری دارد؛ به گونه ای که COP در بازیکنان با بی ثباتی بیشتر از بازیکنان سالم بود. در حالی که زمان رسیدن به ثبات در بازیکنان با بی ثباتی و بازیکنان سالم بسیار نزدیک به یکدیگر بود، و در متغیر TTS تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود نداشت ( 05/ p <0).  نتیجه گیری : با توجه به نقش اساسی رباط های داخلی- خارجی مچ پا در ثبات پا، به نظر می رسد که آسیب این ناحیه در تغییرات مرکز فشار اثر می گذارد و بازیکنان فوتبال با آسیب بی ثباتی مزمن مچ پا، تغییرات بیشتری در مرکز فشار نسبت به بازیکنان سالم دارند. با توجه به نقش حس عمقی در کنترل پاسچر، ورزشکاران مبتا به آسیب دیدگی مچ پا می توانند با انجام تمرینات حس عمقی و افزایش قدرت اندام تحتانی خود تا حد زیادی نقایص ثبات و تعادل خود را برطرف کنند.