زهرا فریدونی

ارتباط عمیقی بین تعلیم و تربیت و معنای زندگی وجود دارد. غایت تربیت، آمادگی برای زندگی است و معنای زندگی پیش فرض اصلی یک زندگی پویا و زنده است؛ لذا معنای زندگی باید در مرکز اهداف تعلیم و تربیت قرار گیرد و چشم اندازی برای ارزیابی فعالیت های تربیتی باشد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و نقد مؤلفه های زندگی معنادار در اسناد تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است. به منظور دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوا با رویکرد کیفی بهره گرفته شد. برای گردآوری داده ها و شناسایی مؤلفه ها نیز مبانی نظری سند تحول و سند بنیادین بررسی گردید و مؤلفه ها شناسایی و استخراج شدند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در اسناد تحول، معناداری زندگی در پرتو حیات طیبه تحقق می پذیرد و مؤلفه هایی همچون آخرت باوری، فطرت مداری، اخلاق، ایمان و عمل صالح، و آزادی نقشی معنابخش دارند. یافته ها نشان داد که در سند مسیر کلی و غایت نهایی انسان به خوبی ترسیم شده؛ اما لازم است با در نظر گرفتن همان اصول کلی، به ترسیم اهدافی در جهت تسهیل و کمک به کشف معنای شخصی نیز پرداخته شود و این امر با تأکید بیشتر و سازمان یافته تری بر خودشناسی محقق می گردد.

خودشناسی از جمله محوری ترین ارکان تعلیم و تربیت به شمار می رود. مفهوم""خود"" به عنوان یکی از مباحث انسان شناسی، مفهومی بنیادی در روان شناسی به خصوص روان شناسی انسان گرا است. مکتب عرفان اسلامی نیز که ریشه در آموزه های اصیل اسلامی دارد، از جمله مکاتبی است که در سطح وسیع به موضوع ""خود"" و ""خودشناسی"" پرداخته است. هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خود از دیدگاه روان شناسی انسان گرا و عرفان اسلامی می باشد. با توجه با این هدف، ابتدا دیدگاه مازلو و راجرز به عنوان اصلی ترین نمایندگان روان شناسی انسان گرا و نجم الدین رازی و عزیزالدین نسفی به عنوان نمایندگان عرفان اسلامی بررسی و سپس به شباهت ها و تفاوت های این دیدگاه ها در خصوص مفهوم خود پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با روش تطبیقی انجام شده است.نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با وجود تفاوت ها، شباهت های زیادی نیز میان این دو دیدگاه در خصوص خود و خودشناسی وجود دارد. لذا تعامل و گفتگوی سازنده میان این دو دیدگاه امکان پذیر است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین بخشایشگری و هوش معنوی با بهزیستی اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد بجنورد بود. روش این پژوهش توصیفی- پیمایش و همبستگی از نوع کاربردی است. جامعه آماری در این پزوهش دانشجویان دختر کارشناسی رشته روانشناسی عمومی دانشگاه آزاد بجنورد در سال تحصیلی 94-1393 که 250 نفر بود، 80 نفر با استفاده از جدول کرجسی مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری به ترتیب شامل سه پرسشنامه بخشایشگری، هوش معنوی و بهزیستی اجتماعی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ی پژوهش و تصمیم گیری در مورد رد تا تایید فرضیه ها از روش ضریب همبستگی پیرسون و جهت پیش بینی تاثیر هر یک از ابعاد بخشایشگری و هوش معنوی بر شاخص های بهزیستی اجتماعی از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که بین بخشایشگری و هوش معنوی با بهزیستی اجتماعی دانشجویان با سطح اطمینان 95 درصد و ضریب همبستگی 46/. رابطه معناداری وجود دارد. همچنین تحلیل مدل رگرسیونی نشان داد که بخشایشگری توانسته 18% واریانس متغیر بهزیستی اجتماعی را پیش بینی و همچنین هوش معنوی توانسته 20% واریانس متغیر بهزیستی اجتماعی را پیش بینی کند و در مجموع 21 درصد از تغییرات بهزیستی اجتماعی توسط ابعاد بخشایشگری و هوش معنوی پیش بینی می شود.