فاطمه زادولی

نظارت مهمترین مساله ای است که شورای شهر در زمینه عملکرد شهرداری به آن توجه می کند. در همین خصوص هدف اصلی این تحقیق طراحی مدل مطلوب نظارتی شورای اسلامی شهر تهران است. پژوهش پیش رو، بلحاظ ماهیت از نوع پژوهش های اکتشافی و بلحاظ روش از نوع پژوهش-های کاربردی است. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر اعضاء، مشاورین، کارشناسان، متخصصان و مرتبطان شورای اسلامی شهر تهران است که به دو صورت انتخابی و روش گلوله برفی تعداد 31 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری تحقیق مورد مصاحبه و پرسشگری قرار گرفتند و برای تحلیل داده های جمع آوری شده (با توجه به اهداف و ماهیت تحقیق)، از روش تحلیل تفسیری استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از این است که نظارت شورای اسلامی شهر تهران در امورات شهر و شهرداری با چالش ها و آسیب های جدی روبه رو است آسیب هایی که در سه دسته فرایندی و رویکری، ساختاری و کارگزاران و یا عاملین نظارت تقسیم بندی شده اند. در راستای وضعیت موجود (آسیب شناسی، قوانین و پتانسیل ها) مدل پیشنهادی نظارت شورای اسلامی شهر تهران در چهار سطح (ساختار شورا، عامل-کارگزار، فرایندها-هنجارها و پشتیبان و اجرا) طراحی و تعریف شده است. در مدل طراحی شده، افزایش تعداد اعضای شورای شهر تهران و اصلاح مکانیزم انتخاب آنها؛ طراحی و راه اندازی سامانه نظارت شورای شهر تهران و سامانه اخذ نظرات شهروندان؛ بازساخت ستاد سمن های شورای اسلامی شهر تهران و نهادهای محلی (ساختار شوراهای محله-ای/شورایاری ها)؛ تامین نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده؛ تدوین پیوست های نظارتی و شاخص های مربوطه؛ ترکیب بندی جدید اعضای کمیسیون ها؛ بازبینی ساختار و شرح وظایف کمیسیون نظارت و حقوقی شورا؛ تشکیل جلسات شورای اسلامی شهر تهران در مناطق و محلات، پیشنهاد شده است. بسته های پیشنهادی مذکور باتوجه به تجربیات و نتایج به دست آمده اعتبارسنجی شده و الزامات تحقق پذیری آن نیز تدوین شده است. همچنان که باتوجه به آسیب ها و پتانسیل های شناسایی شده، با قوانین موجود مطابقت داشته و قابلیت اجرایی دارند.

امروزه بحث حق به زندگی شهری و حق خواهی در شهر و یا چنان که هنری لوفور می گوید، حق به شهر مورد توجه قرار گرفته است. با نگاهی اجمالی به وضعیت شهر اردبیل می توان شیوه نظام سرمایه داری و سودطلبی شخصی و کاهش دخالت ارگان های دولتی را به راحتی مشاهده نمود به گونه ای که در بیشتر موارد شهر به حال خود رها شده است و حق به شهر در بحبوحه سود طلبی های شهروندان و ارگان ها به فراموشی سپرده شده است. در این راستا هدف اصلی پژوهش ارزیابی شاخص های حق به شهر در اردبیل و مناطق شهری آن است که جهت جمع آوری داده ها از نظرات شهروندان مناطق (383 نفر) و جهت تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS، Excel و مدل تصمیم گیری چندمتغیره کوپراس (KOPRAS) استفاده شده است. در همین خصوص نتایج تحقیق و آزمون tتک نمونه ای بیانگر این امر است که میانگین امتیاز شاخص های حق به شهر در شهر اردبیل 99/2 به دست آمده که حد متوسط را نشان می دهد. همچنین براساس مدل کوپراس، مناطق یک، سه، پنج و دو و چهار شهری به ترتیب رتبه های اول تا پنجم شاخص های حق به شهر را در مناطق شهری اردبیل را کسب کرده اند. از نظر سطح بندی نیز، مناطق یک و سه شهری در سطح خوب، مناطق دو و پنج شهری در سطح متوسط و منطقه چهار در سطح ضعیف قرار گرفته اند.

مقد مه: فقر قابلیتی و سلامت روان از جمله موضوعاتی هستند که به نظر می رسد از مسائل مهم شهرها و به ویژه سکونتگاههای غیررسمی هستند . از همین رو، هد ف پژوهش حاضر، سنجش وضعیت مؤلفه های فقر قابلیتی و سلامت روانی و رابطه بین آنها د ر سکونتگاههای غیررسمی شهر ارد بیل و مقایسه وضعیت این سکونتگاه با سایر سکونتگاهها یا بافتهای شهری موجود د ر شهر ارد بیل است. روش: پژوهش حاضر ازنظر هد ف، کاربرد ی و از حیث ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق شهروند ان شهر ارد بیل بود ند که با کمک فرمول ریاضی کوکران، تعد اد 384 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین حجم شد ه و به روش تصاد فی طبقه بند ی شد ه از شهروند ان ساکن د ر انواع بافتهای شهری ارد بیل نمونه گیری شد ه و با استفاد ه از ابزار تحقیق (پرسشنامه طیف لیکرت) از آنها د اد ه جمع آوری شد ه است. د ر همین خصوص جهت بررسی وضعیت مؤلفه های فقر قابلیتی و سلامت روان و رابطه بین آنها از آزمونهای آماری t تک نمونه ای و ضریب همبستگی پیرسون د ر قالب نرم افزار SPSS و جهت مقایسه سکونتگاههای غیررسمی با سایر سکونتگاههای موجود د ر شهری از مد ل رتبه بند ی KOPRAS و برای سطح بند ی آنها از روش تحلیل خوشه ای استفاد ه شد ه است. یافته ها: سکونتگاههای غیررسمی شهر ارد بیل ازنظر فقر قابلیتی و سلامت روان د ر وضعیت نامناسبی قرار د ارند . همچنین رابطه معناد ار و معکوسی بین فقر قابلیتی و سلامت روان وجود د ارد و اینکه سکونتگاههای غیررسمی شهر ارد بیل ازنظر فقر قابلیتی و سلامت روان نسبت به سایر بافتهای شهری د ر رتبه آخر و د ر سطح بسیار نامناسب قرار د ارد . بحث: نتایج تحقیق بیانگر این امر است که پایگاه اجتماعی و اقتصاد ی بافتهای شهری نقش مهمی د ر فقر قابلیتی و سلامت روان آنها د ارد و باید توجه خاصی به مسئله ی فقر قابلیتی د ر سکونتگاههای غیررسمی و بافتهای فرود ست شهری شود . د ر این خصوص لازم است تا محرومیتهای مربوط به قابلیتهای اساسی فرد ی و اجتماعی از میان برد اشته شود تا میزان سلامت روان شهروند ان بهبود یابد .

توانمندسازی زنان فقیر شهری با تاکید بر نگرش مثبت شهروندی، به عنوان یک رویکرد نوین انگیزش درونی در زنان است که می تواند بسترهایی را به وجود آورد که فرصت هایی را برای شکوفایی استعدادها، توانایی ها و شایستگی زنان فقیر شهری باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای محله آخماقیه در شهر تبریز است که در منطقه 7 شهرداری واقع شده است. حجم نمونه بر اساس مدل اصلاح شده کوکران 342 نفر برآورد شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم افزار Warp-PLS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بیشترین تاثیر در مدل ساختاری یر متغیرهای توانمندسازی و نگرش مثبت شهروندی به ترتیب متغیرهای موثر بودن با ضریب تاثیر 362/0 و خود رضایتمندی با ضریب تاثیر410/0 بوده است. همچنین کمترین ثاثیر در مدل ساختاری برای این متغیرها به ترتیب برای متغیرهای نگرش مثبت شهروندی با ضریب تاثیر 172/0 و تحمل پذیری با ضریب تاثیر 215/0 بوده است. در این تحقیق مدل ضرایب تعیین متغیرهای وابسته نشان می دهد که 4/13درصد از واریانس متغیر توانمند سازی را متغیرهای وارد شونده بر آن توجیه می کند. همچنین نتایج آزمون استون- گیسر، که برای متغیر وابسته توانمندسازی برابر با 152/0و برای متغیر نگرش مثبت شهروندی برابر با 138/0 محاسبه شده است، نشان می دهد که مدل در نظر گرفته شده، ظرفیت و توان پیش بینی لازم را دارد.

سالمندی یکی از مسایل جدی سده چهاردهم شمسی ایران است. باتوجه به روند کنونی و پیش بینی های سازمانی، ایران در دوره سالمندی قرار داد و در یکی دو دهه اخیر وارد مرحله سالخوردگی خواهد شد. باتوجه به اثراتی منفی که سالمندی بر جوامع متحمل می گردد، لازم است تا در این خصوص چالش ها و موانع این قشر از جامعه برای حضور در شهرها شناسایی شود تا زمینه ای باشد برای برنامه ریزی به عنوان جامعه/شهر دوستدار سالمند. از همین رو و با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه در صدد شناسایی چالش های شهروندی سالمندان است. پژوهش حاضر از نوع اکتشافی بوده و جامعه آماری تحقیق را کارشناسان آشنا به موضوع تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی، تعداد10 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدلسازی ساختاری- تفسیری (ISM) و تحلیل MICMAC استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 23 عامل شناسایی شده اولیه، 14 عامل در محاسبه روایی محتوایی، ضریب CVR بالای 75/0 را کسب کرده و به عنوان چالش های شهروندی سالمندان شناخته شدند. دسته بندی چالش ها نشان داد که دو عامل استاندارد نبودن محیط زندگی و تبعیض در ارایه خدمات، کلیدی ترین چالش های شهروندی سالمندان است که برطرف نمودن آنها می تواند تاثیر زیادی در رفع نیازهای سالمندان و تحقق شهر دوستدار سالمندان داشته باشد.

مقدمه: امروزه طرح های توسعه ی شهری متعددی در راستای غلبه بر مشکلات و دست یابی به توسعه و پایداری شهرها تهیه و اجرا می گردد. طرح هایی که به نظر در محتوا و اجرا دارای مشکلات متعددی هستند و ضروری است با ارزیابی کمی-کیفی و شناسایی نقاط ضعف این طرح ها به ارائه ی طرح هایی واقع گرایانه، منعطف و اجرایی مبادرت نمود. هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی طرح تفصیلی شهر اردبیل بر اساس روش تلفیقی است.روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نوع کاربری و به روش توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش 10نفر از کارشناسان و مدیران مناطق شهری اردبیل و همچنین اعضای شورای این شهر است که با استفاده از روش گلوله برفی انتخاب شده اند. روش اصلی این پژوهش تلفیق روش فرایند تهیه و اجرای برنامه و طرح/فرایند/نتایج است که در راستای آن از مدل های PLS و SSIMو PESTLE استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش شهر اردبیل است. یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که در معیار انطباق ضعف مدیریتی، عدم سازماندهی صحیح و عدم تخصیص بودجه کافی توسط دولت از دلایل عدم تحقق سرانه کاربریها است.در معیار انسجام درونی ایجاد پارکینگ در میادین مرکزی شهر و در اطراف منطقه مرکزی شهر بیشترین تاثیر و جلوگیری از رشد افقی شهر کمترین تاثیر را دارد. در معیار ارتباط هم اهداف بیست گانه طرح بیشتر در راستای اهداف جمعیتی و اجتماعی بوده و بخشی از آن به سوءمدیریت مربوط است. در معیار انسجام بیرونی با توجه به تحقیقات انجام شده اکثر تراکم های پیشنهادی محقق نشده است. معیار منابع مالی و انسانی نیز با توجه به شرایط ناپایدار اقتصادی شهرداری اردبیل، موفق نبوده است. عدم موفقیت معیار مشارکت در اجرای طرح و برنامه ریزی به علت اعتقاد برخی متخصصان به عدم دخالت مردم در طرح به دلیل نداشتن تخصص و مهارت علمی است. در ارتباط با معیار کاربست برنامه می توان گفت که این معیار به هیچ عنوان محقق نشده است و معضلات سیما و منظر شهری اردبیل از پیامد های آن بوده است. نتایج: نتایج تحقیق کمبود قدرت مدیریتی را در طی تهیه و اجرای طرح تفصیلی نشان می دهد.