گیتا مؤللی

پاییز سالجاری جهت گذراندن دوره تکمیلی برنامه مامان غازه(برنامه فرانک در ایران)و اخذ مجوز رسمی آن به مرکز تارالی در ملبورن استرالیا سفر کردم.تارالی و کیفیت خدمات موجود در آن برای کودکان کم شنوا به گونه ای مرا مسحور خود کرد که به لطف خدا در همه دیگر برنامه های آن شرکت نمودم و سری به همه دیگر مراکز موجود زدم.با توجه به کیفیت بالای خدمات موجود در استرالیا برای کودکان کم شنوا و با آرزوی ایجاد چنین شرایطی برای همه کودکان کم شنوای میهنمان گزارش سفر خود را برای اطلاع همه علاقمندان به روی کاغذ می آورم.این گزارش در چند قسمت تهیه شده است که هر بخش آن مربوط به خدمات ویژه ای برای کودکان کم شنواست.

زمینه: در این مقاله به اصول و مبانی شیوه مونته سوری و کاربرد آن برای کودکان کم شنوا می پردازیم. نتیجه گیری: روش آموزشی مونته سوری که نام خود را از دکتر ماریا مونته سوری دانشمند ایتالیایی گرفته است، در سراسر جهان و برای همه کودکان (تیزهوش، عادی، دچار ناتوانی یادگیری، کم شنوا، نابینا...) به کار می رود. این روش که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است می تواند آینده نویدبخشی را برای آموزش و پرورش کودکان کم شنوای ایرانی نیز به ارمغان آورد .

برنامه والد کودک فرانک ،برنامه والد کودک مامان غازه با استفاده ازگفتارنشانه دار فارسی است . این برنامه برای والدین کودکان کم شنوای زیرسه سال بکارمی رود و براساس اصول شفاهی پایه ریزی شده است. برنامه والد-کودک مامان غازه تجربه ای گروهی برای والدین و نوزادان و خردسالان است که تاکید آن برلذتی است که با استفاده از شعرها ،لالایی ها وقصه ها بدست می آید. .والدین در این برنامه مهارتها و اعتماد به نفس لازم را بدست می آورند که آنان را قادر می سازد الگوهای خانوادگی مثبتی را در دوره بحرانی کودکی فرزندشان ایجاد کنند و تجربیات زبانی و ارتباطی زودهنگام را در محیطی سالم در اختیار آنان قراردهند.این برنامه را می توان به روشهای گوناگونی اجرانمود . و برای یک گروه ویژه یا بطور عمومی برای گروه های بزرگتر. برنامه مادر-کودک فرانک(مامان غازه) بصورت جلسات هفتگی برای والدین و کودکانشان تشکیل می شود.برنامه والد-کودک فرانک(مامان غازه) را می توان به عنوان یک برنامه مداخله زودهنگام موثر برای نوزادان کم شنوا بکارگرفت که همه جنبه های روانشناسی ،شنوایی شناسی و توانبخشی را برای نوزادان تازه شناسایی و والدینشان دربردارد

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر روش مداخله ای شناختی – رفتاری بر سلامت عمومی و نشانه های افسردگی مادران کودکان کم شنوا انجام گرفت . از جامعه آماری مادران کودکان کم شنوا که فرزندان آنها در مراکز مداخله و توان بخشی ویژه کودکان کم شنوا نام نویسی کرده بودند، 33 نفر از یک مرکز به عنوان نمونه در دسترس انتخاب شدند و به منظور تعیین وضعیت سلامت عمومی و نشانه های افسردگی به ترتیب پرسشنامه های سلامت عمومی (SCL-90, GHQ ) را تکمیل کردند و سپس در 6 جلسه 5/1 ساعته درمانگری شناختی – رفتاری مجدداً به وسیله پرسشنامه های یاد شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های به دست آمده با استفاده از آزمون آماری t وابسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج بیانگر آن بود که سلامت عمومی و نشانه های افسردگی مادران کودکان کم شنوا پس از شرکت در جلسات درمانگری شناختی – رفتاری در مقایسه با پیش از شرکت در جلسات، به ترتیب افزایش( P< 0.001) و کاهش ( P<0.05) معنادار داشته است. در مجموع ، یافته ها نشان می دهد که درمانگری شناختی – رفتاری به طور معنادار ، سلامت عمومی مادران کودکان کم شنوا را افزایش و نشانه های افسردگی را در آنها کاهش داده است .

مشکلات شنوایی در کودکان کم شنوا، علاوه بر مهارت های ارتباطی، بر شناخت و تعامل اجتماعی نیز تاثیر می گذارد. جنبه ای از شناخت اجتماعی که در سال های اخیر توجه فزاینده ای را به خود جلب کرده است، تحول نظریه ذهن کودکان می باشد. در ارتباط با توانایی های عقلانی و شناختی کودکان کم شنوا، حافظه موضوعی بوده که همواره مورد توجه قرار گرفته است: به ویژه نقش مهم حافظه دیداری در به یادسپاری و بازشناسی علایم مربوط به ابزارهای مهم ارتباطی مانندگفتارخوانی، زبان اشاره و گفتار نشانه دار. نتایج حاصل از مطالعات مشخص می سازد که عملکرد پایین کودکان کم شنوا درتوانایی های شناختی مانند هوشبهر و نظریه ذهن بیشتر مربوط به تکیه این توانایی ها به سنجش مهارت های کلامی می باشد، اما درصورت استفاده از ابزارهای سنجش غیرکلامی و با تکیه بر نوع سنجش مبتنی بر مهارت های دستی ( مانند زبان اشاره) تا حد زیادی نمرات این کودکان بهبود پیدا کرده و تفاوت اندکی با نمرات کودکان عادی در زمینه هوشبهر آن ها مشاهده شده است. با این حال در حافظه دیداری در اکثر پژوهش ها تفاوت بین گروه کم شنوا و عادی به نفع کودکان عادی گزارش شده است. دراین مقاله به تفصیل به این موضوعات خواهیم پرداخت.