حمیدرضا قمی

به کارگیری مدل های برنامه ریزی راهبردی در بخش های مختلف دانشگاه ها، به امری رایج تبدیل شده است. هدف از تدوین راهبرد پژوهشی در دانشگاه ها، تسهیل پژوهش و مدیریت آن در دانشگاه است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی است. هدف از این تحقیق، تدوین و اولویت بندی راهبردهای حوزه پژوهشی یکی از دانشگاه های دولتی ایران است. جامعه آماری پژوهش، کلیه خبرگان آشنا به فرایندهای پژوهشی و محیط داخلی - خارجی مؤثر بر این حوزه، در دانشگاه مورد مطالعه می باشد. بدین منظور نمونه ای 25 نفره با روش غیر تصادفی انتخاب و پس از آشنا نمودن آنها با تدوین راهبرد، پرسشنامه مربوطه تکمیل گردید. جهت تدوین راهبردهای پژوهشی دانشگاه مورد مطالعه، از مدل SWOT و برای اولویت بندی عوامل مؤثر بر آن مشتمل بر چهار سطح هدف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه های راهبردی، از تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده گردیده است. نتایج حاصله بیان گر آنست که راهبردهای SO با بیشترین وزن، با اولویت ترین راهبرد برای اجرا در حوزه پژوهشی دانشگاه می باشند؛ در این حالت، دانشگاه مورد مطالعه، بایستی با استفاده از نقاط قوت خود بکوشد تا از فرصت های پیش رو به بهترین شکل ممکن بهره برداری نماید.

مراکز آموزش عالی، دارای نقشی راهبردی در توسعة توانمندی های جامعه هستند و بررسی عملکرد آن ها در ابعاد مختلف، همواره موردتوجه مدیران ذی ربط بوده است. هدف از این تحقیق، ارزیابی عملکرد پژوهشی یک دانشگاه دولتی از طریق دانشکده های تابعه آن و با استفاده از روش تحلیل پوششی داده های شبکه ای است؛ بدین منظور، مجموعه ای از شاخص های پژوهشی معتبر، از ادبیات موجود و نظر خبرگان تهیه و پس از شناسایی شاخص های در دسترس دانشگاه، مورد انتخاب قرار گرفته و جهت ترکیب و نیل به شاخص های کلان، به وسیلة فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، موزون شدند؛ پس ازآن، با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای، داده های مرتبط با شاخص های کلان در دانشکده های تابعه دانشگاه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. پژوهش حاضر ماهیتی توصیفی داشته، از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش تجزیه وتحلیل داده ها، کمّی است. با توجه به ورودی ها و خروجی های مورد استفاده در پژوهش، نتایج حاصله حاکی از فقدان کارایی نسبی دو دانشکده این دانشگاه است؛ هم چنین دانشگاه موردمطالعه به لحاظ پژوهشی در سطح کارا ارزیابی نمی شود؛ این یافته بیانگر ضرورت توجه جدّی به تقویت منابع و بسترهای لازم برای رشد فعالیت های پژوهشی در دانشگاه مورد مطالعه می باشد.