زینب آشتیانی پور

در دنیای امروز، فرایند جهانی شدن و گسترش بازارهای مصرف و نیز افزایش تعداد رقیبان و شدت رقابت، باعث اهمیت یافتن مفاهیمی چون رقابت پذیری شده اند. از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر ارتقای سطح رقابت پذیری بنگاه ها و دستیابی به مزیت رقابتی، بهره گیری از قابلیت نوآوری های فناورانه است. پژوهش حاضر با هدف استخراج ابعاد مختلف این قابلیت ها و بررسی میزان تاثیر آن ها بر رقابت پذیری و الویت بندی این ابعاد انجام شد. برای این منظور، پس از بررسی منابع و مقاله های مرتبط، قابلیت ها در قالب 6 بعد دسته بندی شدند و ابعاد مختلف رقابت پذیری استخراج گردیدند. برای استخراج میزان تاثیر و چگونگی تاثیر این ابعاد از روش تحلیل و معادلات علت و معلولی در قالب روش های تصمیم گیری گروهی استفاده شد. برای تعدیل ابعاد و استخراج میزان تاثیر آن ها، ابزار پرسش نامه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج کسب شده با روش دیماتل تحلیل شد و میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری ابعاد، مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که ابعاد قابلیت های نوآوری فناورانه بر رقابت پذیری شرکت های کوچک و متوسط تاثیرگذارند. همچنین در میان ابعاد قابلیت های نوآوری فناورانه، معیار»قابلیت یادگیری» به عنوان تاثیرگذارترین عامل و در میان ابعاد رقابت پذیری نیز «سودآوری» به عنوان تاثیرپذیرترین عامل شناخته شد.

رقابت و حفظ موقعیت در بازار پیچیده کنونی، نیازمند انتخاب راهبرد مناسب جهت پیشبرد اهداف و آگاهی از توانمندیها و قابلیت های درونی سازمان است. ارزیابی آمادگی سازمان، یک رویکرد مناسب برای آگاهی از سطح فعلی قابلیت های آن جهت طراحی و اجرای راهبرد محسوب می شود، که به شناسایی حوزه هایی که نقاط ضعف سازمان به شمار می آیند نیز کمک بسیاری خواهد کرد. فناوری و راهبردهای توسعه فناوری، از مهم ترین عوامل موثر در پیشبرد موفق اهداف سازمان هستند. برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری، آگاهی از قابلیت های درونی سازمان موجب شناخت بیشتر فرصت های توسعه فناوری و در نهایت دستیابی به رشد و مزیت رقابتی می شود. به این منظور در پژوهش حاضر، پس از مطالعه منابع، عوامل کلیدی موثر بر آماده سازی سازمان برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری در سازمان شناسایی و از طریق مدل ساختاری تفسیری در چهار سطح ارائه شدند. در این پژوهش با استفاده از روش ISM ، عوامل موثر بر آماده سازی سازمان برای اجرای موفق راهبردهای توسعه فناوری بصورت سطح مند، اولویت بندی گردید و روابط میان عوامل نیز مشخص شد. با بهره گیری از روش دیماتل، میزان اولویت و اهمیت عوامل و همچنین شدت روابط میان عوامل نیز محاسبه گردید و در نهایت در مدل تلفیقی ISM-DEMATEL عوامل بصورت سطح مند اولویت بندی و میزان اهمیت آنها نیز بصورت کمی مشخص شد.