جمال حاتمیان

این پژوهش در صدد بررسی رابطه مؤلّفه های عدالت سازمانی با تعهد سازمانی معلمان ابتدایی شهر تهران بود. به همین منظور، 486 نفر از معلمان دوره ابتدایی با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. برای سنجش عدالت سازمانی از پرسشنامه عدالت سازمانی نیهوف و مورمن و برای سنجش تعهد سازمانی نیز از پرسشنامه می یر و آلن استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش های آماری ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون به کار برده شد. نتایج حاکی از رابطه مثبت و معنادار بین مؤلّفه های سه گانه عدالت سازمانی با تعهد سازمانی کلی و حیطه های سه گانه آن، به جزء مؤلّفه عدالت توزیعی با تعهد سازمانی مستمر بود. از بین متغیرهای پیش بینی کننده، عدالت تعاملی بهترین پیش بینی کننده تعهد سازمانی عاطفی بود، به طوری که عدالت تعاملی(30/0=β)در کنار عدالت توزیعی(124/0=β)توانسته است تعهد سازمانی عاطفی را پیش بینی کند.4/14% از واریانس تعهد سازمانی عاطفی را این دو متغیر تبیین کرده اند.در پیش بینی تعهد هنجاری و تعهد سازمانی کلی نیز، عدالت تعاملی تنها متغیری بود که وارد معادله شد و توانایی پیش بینی تعهد هنجاری(206/0β=) و تعهد کلی(328/0=β) را داشت. عدالت تعاملی توانسته است3/4% از واریانس تعهد هنجاری و نیز8/10% از واریانس تعهد سازمانی کلی را تبیین کند. عدالت رویه ای نیز پیش بینی کننده تعهد سازمانی مستمر(127/0=β) بود. میزان واریانس تبیین شده تعهد مستمر توسط این متغیر، 6/1 % بود.

رویکرد مورد استفاده در این پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. جامعه پژوهشی شامل: اساتید دانشگاه در رشته مدیریت آموزشی، دانشجویان دکتری یا فارغ التحصیلان دکتری رشته مدیریت آموزشی و مدیران، معاونین آموزشی و معلمان موفق مدارس ابتدایی شهرستان های استان تهران که 26 نفر به عنوان اطلاع رسان از طریق نمونه گیری نظری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری شده است. روش تحلیل داده ها: تحلیل محتوای استقرایی با کدگذاری در سه سطح باز، محوری و انتخابی بوده است. نتایج نشان دادندکه؛ ابعاد مرتبط با پیشایندهای این رویکرد در مدارس ابتدایی شامل:1-رهبری آموزشی،2-فرهنگ سازمانی، 3-یادگیری مشارکتی و 4-ساختار سازمانی؛ و ابعاد مرتبط با پسایندهای آن شامل:1-بهبود کیفیت عملکرد معلم ها، 2-احساس تعلق به شغل و مدرسه و 3-احساس خشنودی از شغل و مدرسه، می باشند. بررسی یافته ها بیانگر آن است که با فراهم ساختن بستر لازم برای شکل گیری جامعه یادگیرنده حرفه ای بر اساس نشانگرهای شناسایی شده؛ می توان مدارس ابتدایی را به محیط یادگیرنده تبدیل کرد.

هدف این پژوهش، شناسایی، طراحی و آزمون الگوی پیشایندهای جامعه یادگیرنده حرفه ای مدارس ابتدائی به شیوه پژوهش آمیخته است. در بخش کیفی، 26 نفر از استادان و دانشجویان دکتری یا فارغ التحصیلان دکتری رشته مدیریت آموزشی، مدیران، معاونان آموزشی و معلمان موفق مدارس ابتدایی شهرستان های استان تهران به روش نمونه گیری نظری هدفمند با راهبرد تغییرات بیشینه تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. داده ها با مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق گردآوری و به روش تحلیل محتوای استقرایی با کدگذاری در سه سطح باز، محوری و انتخابی بررسی شدند. روایی صوری و محتوایی آن را 8 نفر از استادان تأیید کرده اند. برای تعیین پایایی، توافق بین دو کدگذار (توافق درون موضوعی) استفاده شده است. پیشایندها در پنج بُعد با43 نشانگر شامل رهبری آموزشی  (12 نشانگر)، فرهنگ سازمانی (13 نشانگر)، یادگیری مشارکتی (12 نشانگر) و ساختار سازمانی ( 6 نشانگر) با الگوی ارتباطی در مدل مفهومی خاصی شناسایی شدند. بخش کمّی نیز شامل 481نفر معلم ابتدائی از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای از مدارس ابتدایی مناطق بیست ویک گانه شهرستان های استان تهران با استفاده از جدول کرجسی و مورگان انتخاب و داده ها به کمک پرسشنامه محقق ساخته با روایی همگرا بالای 50/0 و پایایی ترکیبی بالای 70/0  جمع آوری شدند. تحلیل داده های کمّی با روش تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و دوم از طریق نرم افزار Smart- PLS، نشان دهنده دقت لازم نشانگرها برای اندازه گیری سازه هاست. نتایج   به دست آمده از سه شاخص ضرایب مسیر، ضرایب تعیین و ارتباط پیش بین؛ مدل مفهومی ارائه شده را تأیید می کنند.