مهین تیمورنیا

هدف این پژوهش مطالعه ی تطبیقی فعالیت های فوق برنامه در مقطع ابتدایی ایران با کشورهای آمریکا، انگلستان و مالزی، جهت ارائه ی پیشنهادهایی در حوزه فعالیت های فوق برنامه است. این پژوهش از نوع مطالعات تطبیقی می باشد و با استفاده از روش جورج بردی انجام شده است. کشورهای آمریکا و انگلستان به این دلیل که هر یک به نوعی مهد فعالیت های فوق برنامه در جهان بوده اند و مالزی نیز به عنوان کشوری مسلمان که دارای فعالیت های فوق برنامه ی ساختارمند است؛ انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد کشورهای مورد مطالعه در فعالیت های فوق برنامه اهداف مشترک و متنوعی را دنبال می کنند، در ایران بر اهداف کلی و حیطه های نگرشی تأکید شده است. کشورهای منتخب بر آشنایی با مذاهب و فرهنگ های گوناگون محلی، منطقه ای و جهانی، درک ارزش های سنت های خود و دیگران و افزایش تحمل و سعه صدر در مقابل فرهنگ های دیگر و ... تأکید دارند، این اهداف در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. محتوای برنامه ها در ایران از تنوع کمتری برخوردار است و بیشتر به فعالیت های مذهبی اهمیت داده شده است. تفاوت عمده ایران با سایر کشورها در اجرای برنامه ها، این است که زمان و ساعتی مشخص برای این گونه فعالیت ها در مدارس پیش بینی نشده است، میزان مشارکت معلمان درکشورهای مورد مطالعه بیش تر از ایران است. ارزشیابی برنامه ها در کشورهای منتخب به صورت عمل کرد دانش آموزان و گزارش کار می باشد. در پایان این پژوهش، پیشنهادهایی برای بهبود نظام آموزشی ایران در حوزه ی فعالیت فوق برنامه ارائه گردیده است.

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتباربخشی الگوی فعالیت های فوق برنامه رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان است. روش پژوهش آمیخته می باشد؛ برای شناسایی ویژگی های فوق برنامه از روش تحقیق کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد و برای اعتباربخشی الگو، از روش کمی استفاده شده است. جامعه مورد بررسی و حجم نمونه در بخش کیفی شامل: (1) سندتحول و کلیه مفاد مربوط به تربیت معلم و فوق برنامه این سند می باشد، (2) از اسناد دانشگاه فرهنگیان؛ 3 سند و (3) مطلعان کلیدی؛ 12 نفر به صورت هدفمند انتخاب شده اند. در بخش کمی؛ از گروه خبرگان به صورت هدفمند 14 نفر، انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی شامل: چک لیست و مصاحبه های نیمه ساختاریافته بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها، از رهیافت نظامند: کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی استفاده گردیده است. برای روایی تحلیل محتوا از معیارهای ارزیابی گلیزر و اشتراوس، و برای افزایش پایایی، خودارزیابی توسط پژوهشگر انجام شد. اعتباربخشی الگو از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفته است. روایی محتوایی پرسشنامه، توسط استاد راهنما و مشاوران مورد تایید قرار گرفت و ضریب پایایی به روش الفای کرونباخ 91/0 بدست آمد. داده های کمی، با استفاده از آمار توصیفی و غیرپارامتریک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد الگوی ارائه شده فعالیت های فوق برنامه دانشگاه فرهنگیان، دارای 18 ویژگی  می باشد. پس از استخراج ویژگی ها، ده عنصر فعالیت های فوق برنامه، مبتنی بر دیدگاه اَکِر، طراحی شد. بر اساس نتایج، پیشنهاد شد برنامه های درسی رسمی و فعالیت های فوق برنامه رشته آموزش ابتدایی در جهت رشد حرفه ای دانشجومعلمان ادغام گردد؛ و بخشی از طراحی و اجرای فعالیت ها به دانشجومعلمان محول گردد.