اسماعیل خان احمدی

  ناآرامی های اجتماعی تهدیدات پیچیده، فراگیر، پُرهزینه تلقی می شود که در صورت عدم شناخت علل شکل گیری و انجام اقدامات غیر منطقی در فرایند کنترل آنها، نظام ها هزینه های سنگین (سقوط) را متحمل خواهند شد. نظر به شکل گیری این پدیده در کشور طی چهاردهه از یک سو و تأثیرپذیری افکار عمومی کشور از مبانی ارزشی و وجود راهبردهای اثربخش و منطبق با فطرت انسان در این مبانی از جمله نهج البلاغه هدف نوشتار حاضر احصاء مضامین راهبردهای اقتصادی مؤثر بر کنترل ناآرامی های اجتماعی از منظر نهج البلاغه می باشد. نظر به اینکه شکل گیری اکثر ناآرامی های اجتماعی متأثر از مشکلات اقتصادی است با بهره گیری از روش آمیخته اکتشافی مضامین سیزدهگانه راهبردهای اقتصادی مؤثر بر جلوگیری و کنترل ناآرامی های از نهج البلاغه احصاء و در معرض قضاوت ۱۰ نفر از خبرگان قرار گرفت که ضریب لاوشه راهبردها توسط جامعه خبرگی ۸۹/۰ تعیین گردید. سپس راهبردهای فوق جهت رتبه بندی در معرض قضاوت ۹۲ نفر از کارشناسان قرارداده شده؛ نظر به اینکه میانگین رتبه راهبردها 97/3، آزمون تی 122/12، درجه آزادی91، سطح معنی داری 000/0 و کای اسکوثر 993/104 تعیین گردید، مؤید اثربخشی راهبردهای احصا شده بر ممانعت از شکل گیری و کنترل ناآرامی های اجتماعی است. با بهره گیری از ظرفیت راهبردهای فوق دستاوردهای برای نظام محقق می شود که در مبحث نتیجه گیری به آن اشاره شده است .

نظر به رسالت متفاوت نیروهای مسلح نظام اسلامی با سایر نظام ها و تأثیر عوامل غیر فیزیکی توان رزم در تحقق رسالت نیروهای مسلح؛ که دستاوردهای دفاعی-امنیتی چهار دهه گذشته گویای این واقعیت است و رسالت خطیر و سنگین نیروهای مسلح در گام دوم انقلاب اسلامی، این نوشتار بر آن است تا شاخص های انگیزه مؤثر در تحقق رسالت نیروهای مسلح را احصاء و به رشته تحریر در آورد. پژوهش حاضر، نوعی تحقیق آمیخته اکتشافی است؛ از این جهت که در روش کیفی از ابزار مصاحبه و در روش کمّی از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه تحقیق با استفاده از فرمول نسبت صفت 96 نفر تعیین گردید . بر اساس نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها؛ نظر به اینکه درجه آزادی 99 و سطح معنی داری 0/000، میانگین شاخص های پنج گانه بالاتر از 3 و اختلاف میانگین 1/1280؛ مضاف بر تأیید فرضیه تحقیق؛ شاخص های انگیزه تأثیر بالایی در تحقق رسالت نیروهای مسلح دارند. نظر به رتبه بالا تأثیر شاخص های انگیزه در تحقق رسالت نیروهای مسلح؛ طیف کاملی از گزینه هایک دفاع لایه بندی شده تحت عنوان پنج ظرفیت برای نظام اسلامی شکل خواهد گرفت که در مبحث نتیجه گیری به آن اشاره شده است.

موضوع نوشتار حاضر عوامل مؤثر بر مرتفع شدن معایب و تقویت محاسن تک شبانه دستاورد دفاع مقدس و شیوه نبرد آینده را مورد بررسی قرار می دهد. که متأثر از تحول بنیادی در صحنه نبرد در سطح عملیاتی و تاکتیکی طی چهار دهه گذشته؛ و تأثیر تحول فوق در تغییر نگرش طراحان جبهه مقاومت بر تغییر شیوه نبرد از تک روزانه به تک شبانه در راستای تحقق اهداف با بهره گیری بهینه از منابع با توجه به ضعف ها، فرصت ها و قوت ها در صحنه نبرد می باشد. این نوشتار که نتیجه یک طرح پژوهشی است از حیث هدف، تحقیقی کاربردی؛ از حیث سطح تحلیل، برخوردار از ماهیتی توصیفی-تحلیلی و از حیث رویکرد و طبقه بندی روش کتابخانه ای؛ و داده های مورد نیاز با بهره گیری از ابزار فیش گردآوری شده است. سؤال اصلی تحقیق عبارت است از: عوامل مؤثر در مرتفع شدن معایب و تقویت محاسن تک شبانه کدام اند؟ طی مطالعات اکتشافی کارگروه مطالعاتی، مصاحبه، بررسی اسناد دفاع مقدس، تجربه محقق و ضریب لاشه- شش عامل: آموزش، تأمین، تمرین، توجیه، طرح ریزی، کنترل و هماهنگی به عنوان عوامل مؤثر بر موفقیت این شیوه نبرد تعیین، تبیین و تشریح گردید. با توجه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل صورت گرفته در راستای نهادینه شدن عوامل فوق در مبحث نتیجه گیری پیشنهادهایی برای دو سطح منابع انسانی تکاوران و افسران و طراحان، هدایتگران و اجراکنندگان این نبرد ارائه شده است.

این نوشتار با موضوع شایستگی های فرمانده مؤثر در تحقق امنیت پایدار از یک سو، متأثر از نقش امنیت پایدار در تحقق سعادت دنیوی و اخروی انسان، بهینه کردن منابع در فرآیند تحقق اهداف و دفع تهدیدات در ابعاد اعتقادی، اقتصادی، اجتماعی، انتظامی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی و نظامی است و از سوی دیگر، متأثر از نقش شایستگی های فرمانده در بسیج و تمرکز منابع، وحدت فرماندهی، ایجاد انگیزه، کنترل و هدایت مطلوب و... در فرآیند تحقق رسالت می باشد. این نوشتار از حیث هدف، کاربردی است و از حیث سطح تحلیل آمیخته، برخوردار از ماهیتی توصیفی تحلیلی و از حیث رویکرد و طبقه بندی کیفی، متکی به مصاحبه و مطالعه و از حیث کمی، متکی به پرسش نامه است. براساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته، آماره کای دو233/182 و درجه آزادی 23 و سطح معناداری000/0 تعیین گردید. نظر به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، میانگین رتبه شایستگی ها به ترتیب اطاعت پذیری53/16، رازداری5/16، روحیه جهادی47/16، حُسن تدبیر5/15، قاطعیت4/14، خطرپذیری 25/14، بصیرت مداری 28/13 اشراف اطلاعاتی 85/10 می باشد و بر اساس نتایج، با نهادینه سازی الگوی فوق، طیف کاملی از گزینه های یک دفاع لایه بندی شده در پنج سطح امنیت(سیاسی، اعتقادی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی) با رویکرد امنیت پایدار برای نظام اسلامی ایجاد خواهدشد.

نظر به اهداف متعالی نظام اسلامی، تأثیرپذیری جغرافیای مقاومت از انقلاب اسلامی، جایگاه انقلاب اسلامی در ساختار ژئوپلیتیکی حال و آینده جهان، پیچیدگی شرایط، فراوانی متغیرها، تنوع تهدیدات، وجود چالش های (فرامنطقه ای، منطقه ای و داخلی)، تعدد بازیگران بین المللی و منطقه ای و نقش سپاه در جغرافیای منطقه، موضوع نوشتار حاضر رسالت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جغرافیای مقاومت و راهبردهای تحقق رسالت های متصور است. این نوشتار که نتیجه یک طرح پژوهشی است، از حیث هدف، تحقیقی کاربردی؛ از حیث سطح تحلیل، برخوردار از ماهیتی توصیفی- استنتاجی و از حیث رویکرد و طبقه بندی، کیفی است. داده های مورد نیاز از راه مطالعات اکتشافی و با استفاده از ابزار فیش گردآوری شده است. در فرایند تحقیق با مطالعه اکتشافی در مبانی ارزشی و آموزه های دینی به سؤالات تحقیق که عبارتند از: الف) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چه رسالت هایی را در جغرافیای مقاومت عهده دار است؟ ب) راهبردهای تحقق رسالت های متصور کدامند؟ پاسخی منطقی و مستدل ارائه خواهد شد. با نهادینه شدن راهبردهای فوق، ظرفیت پنج گانه ای در راستای تحقق اهداف و دفع تهدیدات برای نظام سیاسی اسلام شکل می گیرد که در مبحث نتیجه گیری به آن ها اشاره شده است.

 این نوشتار با هدف نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقابله با نفوذ استکبار از یک سو متأثر از ضربات جبران ناپذیری که نظام سیاسی اسلام از دیرباز تاکنون از ناحیه این شیوه نبرد استکبار در ابعاد مختلف متحمل شده؛ از سوی دیگر توانمندی و پیچیدگی رفتار بازیگران این شیوه نبرد در ترکیب و کاربرد قدرت شمشیر، فکر، اقدام مستقیم و عملیات روانی در میدان مبارزات است. نوشتار حاضر که نتیجه یک طرح پژوهشی است؛ از حیث هدف، تحقیقی کاربردی، از حیث سطح تحلیل، تحقیقی توصیفی- استنتاجی، از حیث طبقه بندی و روش متکی به روش کتابخانه ای با استفاده از ابزار فیش برداری و مراجعه به تارنماهای اینترنتی است. نوشتار حاضر با مطالعات اکتشافی در مبانی ارزشی آموزه های دینی، آیات، روایات، رهنمودها و تدابیر حضرت امام(ره) و فرمانده معظم کل قوا (مدظله العالی ) رسالت سپاه در قبال نفوذ استکبار را احصاء نموده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از ناحیه نقش سپاه در قبال نفوذ استکبار طیف کاملی از گزینه ها و ظرفیت ها از قبیل عمق بخشی داخلی، عمق بخشی خارجی، مقابله با تهدیدات سخت، نیمه سخت و نرم یک دفاع لایه بندی شده برای نظام اسلامی شکل می گیرد.

این تحقیق با عنوان «منشور فرماندهی کارامد در نیروی انتظامی از دیدگاه نهج البلاغه» تحت تأثیر اهداف متعالی نظام اسلامی در حوزه امنیت همه جانبه، نقش فرماندهی انتظامی در تحقق این اهداف، خلأ سبک و الگویی که با پیروی از آن بتوان با حداقل تلفات، زمان و امکانات موفق به کسب حداکثر نتایج شد، و از سوی دیگر تحت تأثیر از فرصتها و تهدیدات در محیط خارجی و قوتها و ضعف ها در محیط داخلی است، مقاله بر آن است تا منشور فرماندهی کارامد را در ناجا با مطالعه اکتشافی از منبع گرانبهای نهج البلاغه مشخص کند. این نوشتار، که نتیجه یک طرح پژوهشی است از حیث هدف، کاربردی و از حیث سطح تحلیل بر خوردار از ماهیتی توصیفی استنباطی و از حیث رویکرد و طبقه بندی روش به روش کتابخانه ای متکی است. داده های مورد نیاز از راه مطالعات کتابخانه ای و مراجعه به تارنماهای اینترنتی با استفاده از ابزار فیش، گردآوری شده است. این نوشتار با طرح پرسش اصلی تحقیق: «از دیدگاه نهج البلاغه، منشور فرماندهی کارامد در نیروی انتظامی در راستای اجرای ماموریتها از چه اصولی برخوردار است؟»، پاسخی منطقی و مستدل عرضه، و با مطالعات اکتشافی و بهره گیری از نظر خبرگان، اصول دوازده گانه ای برای منشور تدوین شده است. محققین بر این باورند که با نهادینه شدن منشور، ظرفیتهای پنجگانه (مقابله با تهدیدات سخت، نیمه سخت، نرم، عمق بخشی داخلی و عمق بخشی خارجی) برای نظام سیاسی اسلام شکل خواهدگرفت که در راستای نهادینه شدن آن در پایان نوشتار، پیشنهادهایی در سه سطح عرضه شده است.

نوشتار حاضر متاثر از نقش امنیت در عرصه های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، پیچیدگی شرایط، فراوانی متغیرها، تنوع تهدیدها، وجود چالش های فرامنطقه ای، منطقه ای و داخلی و تعدد بازیگران بین المللی و منطقه ای است. با توجه به ناکارامدی راهبردهای امنیتی مکاتب موجود، نویسنده درصدد است ابعاد امنیت را بر مبنای راهبرد امنیتی و با الگوی علمی رایج در مکاتب امنیتی بررسی کند. این نوشتار که نتیجه طرحی پژوهشی است، به لحاظ هدف، تحقیقی کاربردی، به لحاظ سطح تحلیل برخوردار از ماهیتی توصیفی تحلیلی و از نظر رویکرد و طبقه بندی روش، متکی به روش کتابخانه-ای است. داده های مورد نیاز از راه مطالعات کتابخانه ای به روش فیش برداری گردآوری شده است. در فرایند تحقیق به دو سوال اصلی پاسخ داده می شود: راهبرد امنیت پایدار در نظام سیاسی اسلام از منظر نهج البلاغه چیست؟ مبانی، چارچوب و اصول امنیت در نظام سیاسی اسلام از منظر نهج البلاغه چیست؟ بر این اساس شاخص هایی چون ارزش ها و آرمان های بنیادین امنیت، مرجع امنیتی و نظریه های امنیتی (امنیت برای چه کسی یا چه چیزی، امنیت در مقابل چه کسی یا چه چیزی، امنیت در چه بستر یا جهتی، امنیت در چه سطح یا میزانی) ملاک و معیار محقق برای جمع آوری اطلاعات به منظور ارائه پاسخی منطقی و مستدل به سوال های تحقیق است. ابعاد امنیت از منظر نهج البلاغه ظرفیتی پنج گانه برای نظام سیاسی اسلام مهیا می کند که در مبحث نتیجه گیری به آن اشاره شده است.